آقای رییس جمهور فردا دیر است

نادر کریمی‌جونی
تازه‌ترین موضع مسعود پزشکیان که در مقابل انتقادها از وی و کابینه انتخابی‌اش بیان شده این است: مردم عزیز، انتقادات شما به کابینه، یعنی ما یک گام به جلو رفته‌ایم. در مرحله انتخاب و بررسی کابینه از صاحب‌نظران متعددی مشورت گرفتیم، صبر کنید کابینه کار کند و آن ‌را از روی عملکردش نقد کنید. اما جامع‌ترین انتقاد در مورد کابینه این لطیفه است که: «اگر سعید جلیلی می‌دانست که مسعود پزشکیان می‌خواهد این کابینه را به عنوان همکارانش انتخاب کند، حتما به نفع او کناره‌گیری می‌کرد.»
حالا تصور کنید که یک قدم به جلو رفته‌ایم و راهبرد رییس‌جمهور برای اخذ رای اعتماد وزیرانش ناموفق مانده و برخی وزیران خوبی که هم‌اکنون با مخالفت محافظه‌کاران افراطی مواجه شده‌اند، مانند سیدعباس عراقچی، نتوانند به کابینه راه پیدا کنند و در عوض برخی وزیران پیشنهادی که سهمیه قدرتمندان و چهره‌های پرنفوذ خوانده می‌شوند و توان مدیریتی ایشان ابهام زیادی دارد مانند کاظمی، مومنی و دنیامالی وارد هیات وزیران شوند. آن‌وقت رییس‌جمهور دوباره یادآوری می‌کند که هنوز کارنامه‌ای از هیات وزیران مشاهده نشده که مردم واکنش نشان می‌دهند! در موقعیت بعدی تصور کنید چند گام دیگر برداشته شده و همان‌هایی که در مورد ورودشان به کابینه انتقادهایی زیادی انجام گرفته بود، کارنامه ناموفق یا دست‌کم متضاد با اهداف و وعده‌های رییس‌جمهور ارائه دهند. در این صورت آیا باز مسعود پزشکیان به میدان می‌آید و در حساب کاربری‌اش در شبکه ایکس می‌نویسد: جوجه‌ها را آخر پاییز می‌شمارند؟
کابینه حاضر هرطور که ارزیابی شود با معیارها و ملاک‌هایی که در گفتار مسعود پزشکیان و اطرافیانش گفته می‌شد، تفاوت زیادی دارد؛ برخلاف ادعای جوانگرایی که بارها پزشکیان خود بر آن تاکید کرد، میانگین سن وزیران پیشنهادی دولت چهاردهم از همه دولت‌های پیشین ایران بیشتر و حدود 60سال است. البته رقم 55سال هم برای این میانگین سنی گفته شده که باز هم رقم سن دولت پزشکیان از سن همه کابینه‌های گذشته بیشتر بوده است. انتظار آن بود که دست‌کم در وزارتخانه‌های صنعتی و اقتصادی، وزیران تازه‌نفس و جوان به خدمت گرفته شوند که هم جوانگرایی رخ دهد و هم نیروی تازه‌نفس به دولت تزریق شود. در حالی که حتی در همین وزارتخانه‌های اقتصادی و صنعتی، کهنسالان به خدمت گرفته شدند و وعده جوانگرایی رخ نداد. در عین حال دو وعده استفاده از اقلیت‌های قومی و چهره‌های غیرشیعه نیز در این انتخاب مورد توجه قرار نگرفته است. در این کابینه گمان می‌رود که مسعود پزشکیان خواسته است همه طرف‌ها را در صندلی‌های هیات وزیران شریک کند تا مخالفت‌های احتمالی در دادن رای اعتماد به وزیران پیشنهادی در بهارستان به حداقل ممکن کاهش پیدا کند. از این بابت به جای آنکه نام این کابینه، وفاق ملی گذاشته شود بهتر است که کابینه مرضی‌الطرفین نامیده شود چراکه‌ درصدد کسب رضایت از همه طرف‌های قدرت در جامعه است اما با این همه در روز نخست معرفی و پس از آن هم، بهارستان‌نشین‌ها به حضور برخی وزیران در این فهرست اعتراض کردند. برخی دیگر از نمایندگانی که با رسانه‌ها گفت‌وگو کردند بر این نکته تاکید کردند که احتمالا سه یا چهار تن از وزیران پیشنهادی رای نخواهند آورند. ممکن است با گذشت زمان لحن گفتارهایی که علیه ترکیب کابینه ایراد می‌شود، رادیکال‌تر باشد. در عین حال کسانی که تظاهر می‌کنند این چینش و ترکیب کابینه را درک می‌کنند از مقدور به جای مطلوب سخن می‌گویند و تصریح می‌کنند در حالی که آنان به دنبال تشکیل و تاسیس کابینه مطلوب بوده‌اند به کابینه مقدور دست پیدا کند. این موضع تلویحا به این معنی است که قرار نیست در رویه‌ها و راهبردهای رییس‌جمهور چرخش عمده‌ای رخ بدهد.
گمان می‌رود که مسعود پزشکیان در گام اول علاقه‌مند بوده که به جای کابینه وفاق ملی، کابینه‌ای مرضی‌الطرفین و مورد قبول همه ارائه کند تا احتمال موفقیت و پیشبرد کارها بیشتر شود. بهترین تحلیل قابل درک در این زمینه آن است که پزشکیان با ارائه این کابینه در حقیقت از نزاع و مبارزه فرار کرده و موضع همگرایی و کنار گذاشتن جنگ در درون کشور را که بارها بر آن تاکید کرده، عملی کرده اما به نظر می‌رسد ساده‌لوحانه است که تصور شود دادن امتیاز به طرف مقابل اعم از مقامات مذهبی ارتدوکس، محافظه‌کاران، دلواپسان و واپس‌گرایان تندرو، راهکاری است که می‌تواند آشتی در درون کشور پدید آورد و فضا را به سوی حضور همگان در صحنه سازندگی و پیشرفت ایران سوق دهد؛ سهم‌خواهی محافظه‌کاران، مخالفت مذهبیون متصلب، امنیتی‌های زیاده‌خواه و… در حالی صورت می‌گیرد که رهبری بارها و با تاکید همگان را به همکاری و همراهی با دولت پزشکیان فرا خوانده و موفقیت این دولت را موفقیت همه کشور دانسته است اما باز هم طرف مقابل پزشکیان فراموش نکرده که البته پرداخت سهم و توجه به ملاحظاتش در انتخاب کابینه- که تعیین آن اصولا فقط حق رییس‌جمهور است- بر موفقیت همه کشور اولویت ‌دارد.
از موضع رییس‌جمهور در شبکه ایکس اینطور به نظر می‌رسد که ایشان می‌خواهد و البته امیدوار است با کمترین اصطکاک و تزاحم، به بیشترین دستاورد دست یابد. در این صورت پزشکیان باید متوجه باشد که آنچه تعیین‌کننده است، واقعیت‌های میدانی و تحولات روی زمین است نه آمال و آرزوهایی که حتی در طرفیت اسمی رفتار انسان‌ها هم مورد توجه قرار نمی‌گیرند.