بازگشت شفافیت

حدود یک سال از آغاز معاملات آتی زعفران و همچنین رشد حجم معاملات این محصول در بخش فیزیکی و گواهی سپرده کالایی بورس کالا می‌گذرد که در گفت‌و‌گو با معاون فنی اجرایی سازمان تعاون روستایی استان خراسان‌رضوی به بررسی اثرات عرضه زعفران در بورس کالا از زوایای مختلف پرداخته‌ایم‌.
به گزارش کالا خبر، غلامحسین ساربان با بیان اینکه در خراسان‌رضوی ۷۶ محصول کشاورزی وجود دارد که زعفران بعد از بازار پسته، دومین محصول با ارزش استان محسوب می‌شود گفت: در استان خراسان‌رضوی ۳۱ محصول باغبانی، ۴۵ محصول زراعی تولید می‌شود که از این محصولات ۱۶ محصول برای استان ارزش بالایی دارند‌. خوشبختانه زعفران به عنوان دومین محصول با ارزش استان بعد از چندین سال در بورس کالا عرضه و قیمت آن شفاف شد که این اتفاق به سود زعفران‌کاران بوده است‌.
شفاف‌سازی قیمت
معاون فنی اجرایی سازمان تعاون روستایی استان خراسان‌رضوی در خصوص قیمت‌گذاری سنتی محصولات کشاورزی و نوسانات آن گفت: در خصوص محصول پسته، قیمت‌ها همیشه با تغییرات قیمت دلار نوسان می‌کند و قیمت پسته متاثر از نرخ برابری دلار و ریال است حال آنکه در بازار زعفران این تاثیرپذیری قیمت از بهای ارز اتفاق نمی‌افتد چراکه قیمت زعفران در بازار سنتی زوایای پنهانی زیادی داشت که این زوایا به تدریج طی یک سال گذشته در بورس شفاف‌سازی و مشخص شد که این امر را نخستین مزیت عرضه زعفران در بورس کالا می‌توان عنوان کرد‌.
وی گفت: تا پیش از عرضه زعفران در بورس کالا، عده خاصی از بازرگانان نسبت به تعیین قیمت‌ها تصمیم‌گیری می‌کردند که به همین دلیل گاهی اوقات قیمت زعفران از افزایش یا کاهش نرخ ارز تبعیت نمی‌کرد و این امر نگرانی‌هایی را برای فعالان بازار ایجاد می‌کرد‌.
وی با بیان اینکه در استان خراسان‌رضوی حدود ۳۰۰ تن از کل تولید زعفران کشور کشت و برداشت می‌شود، گفت: بالغ بر ۸۰ درصد تولیدات استان در بخش زعفران صادر می‌شود و خوشبختانه در سال گذشته بیش از ۳ برابر کل میزان تولید این محصول در کشور به شکل اوراق آتی زعفران در بورس کالا خرید و فروش شده که معنی آن این است که معاملات این محصول در بورس رونق گرفته است‌.
به گفته ساربان، با توجه به تجربه عرضه زعفران در بورس کالا، عرضه هر محصولی که از کشور خارج شده و ارز وارد کشور می‌کند، می‌تواند در مسیر عرضه در بورس قرار گیرد که این اتفاق در رشد اقتصادی اثرگذار خواهد بود‌.
پایان عرضه سنگین در زمان برداشت
معاون فنی اجرایی سازمان تعاون روستایی استان خراسان رضوی تاکید کرد: پیش از ورود بورس کالا به معاملات زعفران، عرضه پرحجم محصول توسط کشاورزان در یک مقطع زمانی کوتاه‌مدت قیمت‌ها را به شدت کاهش می‌داد و در این شرایط، کشاورزان برای جلوگیری از افت کاذب قیمت‌ها در بازار، از دولت تقاضای حمایت از طریق خرید تضمینی محصول داشتند‌. اما به تجربه ثابت شده که دولت بازرگان خوبی نیست و خرید بخشی از محصول توسط آن نیاز به تامین سرمایه زیادی دارد‌. ضمن اینکه ممکن است در انبارهای دولتی نظارت‌های دقیقی بر کیفیت محصولات خریداری شده صورت نگیرد و استانداردهای لازم رعایت نشود‌. در کنار این مشکلات باید به این نکته نیز توجه داشت که ممکن است دولت نتواند سرمایه لازم برای خرید محصول از کشاورزان را تامین کند‌.
ساربان در بیان مزیت دوم ورود زعفران به بورس کالا گفت: پیش از ورود بورس به معاملات زعفران به دلیل عرضه یکجای محصول در زمان برداشت توسط کشاورز زمینه سوءاستفاده برای افراد سودجو فراهم می‌شد و تحت تاثیر عرضه زیاد و تقاضای کم در بازار، قیمت‌ها افت می‌کرد‌. از این رو به نظر من به کمک بورس، تحدید قیمت اتفاق می‌افتد و با جلوگیری از کاهش کاذب قیمت‌ها به ویژه در زمان برداشت، معاملات زعفران در کشور به تدریج واقعی‌تر و شفاف‌تر می‌شود‌.
برنامه‌ریزی فروش
وی ادامه داد: از یک سال گذشته تاکنون به کمک مکانیسم معاملاتی بورس کالا کشاورز می‌تواند به عنوان مثال اگر ۱۰ کیلو زعفران دارد، در چند نوبت و متناسب با نیاز مالی خود اقدام به فروش محصول کند‌. به این ترتیب کشاورز در طول سال و هر گاه نیاز مالی داشته باشد و در زمانی که روند قیمت‌ها بهتر بوده و کشش بازار بیشتر باشد، می‌تواند محصول خود را در بورس با قیمت واقعی و روز بازار بفروشد که این روش، در تعیین قیمت‌های واقعی هم تاثیرگذار خواهد بود‌.
نقش زعفرانکار در تعیین قیمت‌ها
معاون فنی اجرایی سازمان تعاون روستایی استان خراسان رضوی با بیان اینکه به کمک ساختار معاملاتی بورس، زعفرانکار نیز برخلاف گذشته در تعیین قیمت‌ها نقش دارد، گفت: پیش از عرضه زعفران در بورس تعیین قیمت‌ها محدود به یک طرف معامله بود و زعفرانکار نقش زیادی در این امر نداشت‌. اما الان از طریق عرضه محصول در بورس طرفین معامله می‌توانند در خصوص قیمت تصمیم‌گیری کنند‌. قاعدتا وقتی طرفین بتوانند برای تعیین قیمت تصمیم بگیرند، یک معامله برد- برد خواهند داشت که در این شرایط قیمت‌ها نیز عادلانه‌تر و منصفانه‌تر خواهد بود‌. به گفته ساربان، بورس کالا باید نقش خود را در معاملات محصولات کشاورزی که ایران تولیدکننده بزرگ آنها محسوب می‌شود، بیشتر کند و اقدامات توسعه‌ای بیشتری انجام دهد‌. توسعه بورس زعفران نیز حق فعالان بازار این محصول است چراکه عده زیادی خانوار، کشاورز و روستایی با مصرف مقدار کمی آب برای کاشت، این محصول را تولید می‌کنند و توسعه این بخش می‌تواند اشتغال زیادی در میان این قشر ایجاد کند‌ چراکه به ازای هر هکتار تولید زعفران ۲۰۰ نفر در روز اشتغال ایجاد شده و در یک دوره زمانی کوتاه درآمد سرشاری نیز محقق می‌شود‌.
معاون فنی اجرایی سازمان تعاون روستایی استان خراسان رضوی در خاتمه افزود: محصولات ارزشمندی مثل زعفران، پسته، زیره و کشمش از جمله محصولات صادراتی ما هستند و تولیدکنندگان آنها حق دارند که در همه حوزه‌ها به ویژه عرضه در بورس، رشد کنند‌. به نظر من عملکرد بورس کالا طی یک سال گذشته در خصوص زعفران نیز قابل قبول و مثبت بوده و این بازار شفاف می‌تواند برای تبدیل شدن به مرجع قیمتی جهانی بیشتر توسعه پیدا کند‌.