بورس تا پایان سال به کجا می‌رود؟

گروه بورس- با وجود التهابات سیاسی و اقتصادی، منطقه، جهان و بیش از همه صنایع و بازارهای داخلی و رکود حاکم بر اقتصاد و همچنین بازارهای اربعه جاذب نقدینگی‌های خرد (مسکن، خودرو، طلا و ارز)، بورس به یمن سوق یافتن جریان قدرتمند نقدینگی شگفتی‌آفرین شده و هر روز رکوردهای جدیدی بر جای می‌گذارد.
این سوال اساسی ایجاد می‌شود که آیا این رونق حداقل تا پایان سال ادامه دارد؟
گرچه هیچ بازاری ۱۰۰ درصد قابل پیش‌بینی نیست و هر بازاری همواره توسط عوامل شناخته شده یا غیرمترقبه می‌تواند رونق یافته یا سقوط شدیدی را تجربه کند، اما این گزارش برای آگاهی‌دهی به مخاطبان «جهان‌صنعت» (به خصوص تازه‌واردها به بازار سرمایه) تلاش کرده دو دیدگاه مثبت و منفی را در زمینه تداوم رشد و رونق بورس تا پایان سال بررسی کرده و نتیجه‌گیری را به خود مخاطب وانهد:
یاس از بازارهای دیگر و امیدواری لاجرم به بورس
صاحبان سرمایه‌های خرد و متوسط علاقه‌ای به انباشت سرمایه خود ندارند. غلامرضا شریعتی تحلیلگر اقتصادی با اینکه در زمره افراد خوش‌بین به بازار سرمایه کنونی و آینده‌ای بورس محسوب نمی‌شود، با بیان این موضوع به «جهان‌صنعت» گفت: چهار برابر شدن میزان نقدینگی از شش سال قبل تاکنون و رسیدن حجم آن از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به بیش از دو هزار تریلیون تومان، جریان قدرتمندی از سرمایه‌های به شدت تشنه برای سرمایه‌گذاری را ایجاد کرده است.
وی سپس با بیان مفهومی «ارزش» (Value) ادامه می‌دهد: ارزش سودی است که بتواند قدرت خرید را ارتقا دهد لذا در شرایط تورمی، همه‌ سرمایه‌گذاران نه به دنبال سود که به دنبال خلق حداقلی ارزش هستند، همین موضوع باعث انتقال سیل سرمایه به هر بازاری می‌شود که ارزش‌آفرین به نظر آید.
وی ادامه داد: در دو سال اخیر بازارهای سنتی اربعه به دلیل ارزش‌آفرینی کاذب و در همین حال برای عده‌ای بسیار سودآور از سویی باعث تشنگی بیشتر برای قرار گرفتن زودتر در ابتدای صف بازارهای ارزش‌آفرین جدید شد و از طرفی موجب عدم اطمینان مردم به چهار بازار سنتی شد. بازارهایی که همواره در طول موج‌های تورمی بالاتر از معمول مردم به آن پناه می‌برنند تا بتوانند ارزش‌آفرینی و یا حداقل حفظ قدرت برابری نقدینگی خود را نمایند. وی ادامه داد: لذا با افزایش پایه نقدینگی، طبیعی بود که پایه تورمی نیز صعود کرده و مردم در نبود سود بانکی موازی با تورم و عدم اطمینان به بازارهای مسکن، خودرو، طلا و ارز به سمت بورس متمایل شوند.
وی می‌افزاید: با توجه به عدم امکان رونق هر یک از این بازارها، کاهش تورم و برابری آن با بهره بانکی در ماه‌های نزدیک نمی‌توان انتظار افت بورس از تک و تا را داشت، اما باید در نظر داشت که بازار سرمایه به مراتب از ۴ بازار ساده‌ قبلی پیچیده‌تر است لذا با روشن شدن ارزش بنیادی سهام‌ها و یا کاهش تورم و بیشتر شدن نرخ بهره (که هم‌اینک ۱۸ تا ۲۰ درصد است) از تورم محسوس و عوامل غیر مترقبه‌ای دیگر، احتمال ایجاد رکود به رکورد هست.
تا منابع جدید پولی هست رونق هم هست
علیرضا قدرتی کارشناس بازار سرمایه نیز با دیدی مشابه اما امیدواری بیشتر روز ۲مهر بدون اشاره به بازار مسکن به ایسنا می‌گوید: با توجه به رکود در بازارهای موازی با بازار سرمایه، این بازار جایگزین خوبی برای بازار ارز، طلا و سکه شده و در مجموع شش ماهه دوم سال شاهد روند مثبتی خواهیم بود.
حتی وی نیز تاکید می‌کند: البته روند صعودی شاخص‌، روندی منطقی‌تر و معقول‌تری خواهد بود.
وی درباره فراز و فرود قیمت‌ها در معاملات در بازار سهام بیان کرد: بازار سرمایه به صورت سنتی در مواقع مختلف سال شرایط منفی یا مثبت دارد و با توجه به رسیدن به پایان سال مالی برخی از شرکت‌های کارگزاری در انتهای نیمه اول و در ابتدای نیمه دوم سال، فشار فروش طی هفته‌های گذشته در بازار سرمایه افزایش یافته و این عرضه‌ها سبب شد که قیمت برخی از سهم‌ها روند کاهشی داشته باشد که این موضوع کاملا طبیعی است و با سپری شدن این مقطع زمانی بازار، روند طبیعی خود را پیدا می‌کند و عرضه و تقاضا منطقی‌تر می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به افزایش عرضه‌ها در برخی از روزهای معاملاتی هفته گذشته، اظهار کرد: عرضه‌های بسیار زیاد هفته گذشته از سمت برخی حقوقی‌های غیرفعال در بازار سرمایه بود. وی می‌افزاید: حقوقی‌ها به دلایل مختلف طی سال‌های گذشته سهام شرکت‌های بزرگی را تملک کرده بودند لذا در هفته گذشته شاهد عرضه‌های بسیار سنگینی بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان از سوی این سهامداران حقوقی بودیم.
قدرتی ‌افزود: این هم نکته مثبت دارد و هم نکته منفی؛ نکته مثبتش این است که این سهم‌ها توسط سهامداران مختلف خریداری شد و نکته منفی این‌که این حقوقی‌ها در بازار سرمایه فعال نیستند و این سهم‌ها را بابت رد دیون یا مطالبات سهام خود از دولت گرفته‌اند. آنها بازار سرمایه را محلی برای نقد کردن و وصول مطالبات خود می‌دانند. در نتیجه این پول‌ها از چرخه طبیعی بازار سرمایه خارج می‌شود و این نکته‌ای منفی است که باید تدبیری برای آن اندیشیده شود. وی ادامه داد: آنچه مسلم است، ما شاهد ورود جریان نقدینگی و منابع جدید پولی از بیرون بازار سرمایه هستیم که این منابع باعث شده جریان پول در بازار افزایش پیدا کند و قیمت سهم‌ها روند صعودی به خود گیرند.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: نکته مثبتی که در یکی – دو ماه اخیر در بازار می‌بینیم توجه به سهم‌های بزرگ‌تر و بنیادی‌تر است که در ماه‌های گذشته این اتفاق نمی‌افتاد و این جای خوشحالی دارد. تدابیر و دستورالعمل‌های بازار پایه دیرموقع بود اما بالاخره اجرایی شد و آن تب و تاب و هیجاناتی که در بازار وجود داشت را کاهش داد.
قدرتی اظهار کرد: با توجه به پایان یافتن شهریورماه شاهد خواهیم بود هفته‌های آینده گزارش‌های فصلی و شش ماهه و دوره‌ای شرکت‌های مختلف بورسی منتشر می‌شود. پیش‌بینی ما این است که اینها گزارش‌های مثبت باشد و شاهد روند مثبت باشیم.
وی با اشاره به اتفاقات بین‌المللی و منطقه خاورمیانه گفت: در این مدت تنش‌های سیاسی در منطقه زیاد بود ولی نشانه‌هایی که وجود دارد این است که این تنش‌ها تا حدود بسیار زیادی فروکش کرده و من فکر می‌کنم با توجه به رکود در بازارهای موازی، بازار سرمایه در جایگزینی سه بازار ارز، طلا و سکه طی شش ماهه دوم سال هم باید روند مثبتی داشته باشد.
حمید مرتضی‌کوشکی، کارشناس دیگر بازار سهام نیز معتقد است: ما شرکت‌های متفاوتی را در بازار داریم که مقاومت‌های متفاوتی را در برابر نوسانات احتمالی دارند.
لذا توصیه من این است که سهام داران با تحلیل‌های دقیق‌تری می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های امن‌تری داشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: در کل استفاده از واژه بورس یعنی سرمایه‌گذاری روی هر سهم بورس. لذا اینکه گفته شود بورس ریسک بسیار بالایی دارد نمی‌تواند یک امر کلی برای همه سهام باشد. وی در همین حال تاکید دارد: بورس شفافیت بالاتری نسبت به بازار سکه و دلار دارد، از این رو با آشنایی مردم با این بازار سرمایه‌ها بیشتر در آن خواهند ماند.
اثرات مثبت احتمالی بورس انرژی بر بورس
به گزارش «جهان‌صنعت» با وجود قوانین توسعه در خصوص بورس انرژی و نیز ادعاهای مدیرعامل این بورس و نقش بلوک‌های سنگین انرژی در بورس تخصصی و اثرات حتمی آن در رونق بورس، باید انتظار داشت در صورت عملی شدن حرف‌های امیدوارکننده چند روز قبل سیدعلی حسینی مدیر عامل بورس انرژی ایران در نشست خبری خود، این موضوع نیز به عنوان یک عامل مثبت در تداوم رونق بورس ایفای نقش کند.
البته در همین حال نباید تحریم‌های خصمانه‌ دشمنان کشور در ارتباط با انرژی را هم از نظر دور داشت.
بر پایه همین گزارش حسینی در حضور خبرنگاران اذعان داشته عرضه اولیه ۵۰۰ میلیارد تومانی اوراق سلف موازی استاندارد میعانات گازی، فقط بخشی از تامین مالی ۱۵ هزار میلیارد ریالی شرکت توسعه نفت و گاز صبای کنگان است که طی یک سال و در سه مرحله انجام می‌شود.
وی در این نشست از ظرفیت تبدیل شدن بازار انرژی ایران به قطب انرژی غرب آسیا سخن گفته و افزوده است: اوراق سلف موازی استاندارد یکی از ابزارهای کارآمد در حوزه تامین مالی اسلامی محسوب می‌‌شود که از آن می‌توان برای تجهیز منابع موجود در بازار سرمایه با هدف توسعه صنایع نفت، گاز و برق بهره برد.
وی با در گرو خواندن توسعه بازار انرژی به توسعه بازار سرمایه، یادآور شد: مطابق با قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب مجلس شورای اسلامی، توسعه بازار سرمایه با تاکید بر طراحی و مهندسی ابزارهای مالی و کالایی، توسعه بازار انرژی و عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی باید انجام شود.
وی ادامه داد: همچنین وزارت نیرو طبق قانون برنامه ششم توسعه‌، موظف است به‌ منظور افزایش بازدهی و ضریب بهره‌وری نیروگاه‌ها قیمت خرید برق را با توجه به ساز و کار بازار در بورس تعیین کند. حسینی با بیان اینکه ملاک تصمیم‌گیری برای عرضه کالاها در بورس انرژی، ماهیت ذاتی کالاست، تصریح کرد: در صورتی که کالاها، ماهیت انرژی داشته باشند در بورس انرژی معامله خواهند شد.
وی افزوده: هدف از تشکیل بورس انرژی، تحکیم و ارتقای جایگاه و کارکردهای بورس انرژی برای ذی‌نفعان، به‌کارگیری رویه‌های موثر جهت حفظ سلامت بازار و صیانت از حقوق ذی‌نفعان، طراحی ابزارها و محصولات جدید با توجه به نیازهای ذی‌نفعان و اقتضائات محیطی، ارزش‌آفرینی و تامین منافع سهامداران و تعامل و همکاری موثر با نهادهای فعال در بازارهای مالی است.
همچنین انواع نفت خام، انواع نفت سفید، نفت کوره و مازوت، انواع گازهای طبیعی، میعانات گازی، انواع گازوییل، انواع نفتا، انواع بنزین، انواع سوخت جت، هیدروژن، گازمایع، نفت سفید، گازمایع و انواع زغال سنگ و زغال چوب، قطران و حلال‌ها از جمله محصولات معامله‌شده در بورس انرژی هستند.
مخاطرات؛ بیم‌های در مقابل امید
در مقابل این نگاه مثبت موارد بیم‌دهنده نیز وجود دارد.
به عنوان نمونه غلامرضا شریعتی تحلیلگر اقتصادی به «جهان صنعت»، می‌گوید: بازار سرمایه کنونی یک بازار به هیجان درآمده از هجوم سرمایه‌های خرد علاقه‌مند به سود ارزش‌آفرین است.
وی تاکید می‌کند: بخش اعظم این سرمایه به محض اینکه محل مطمئن‌تر یا سودآورتری را پیدا کند از بازار سرمایه کوچ خواهد کرد.
وی می‌افزاید: حتی اگر بهره بانکی از تورم پیشی بگیرد هم بسیاری از سرمایه‌های خرد به سمت سپرده‌گذاری سوق خواهد یافت.
وضعیت صنایع
بر پایه همین گزارش رکود علاوه بر بازارها بر بسیاری از صنایع هم وجود دارد و این موضوعات باعث می‌شود نتوان خیلی به بازار سرمایه که در واقع اندیکس بازار کل است، امیدوار بود.
تجربیات بازارهای صعودی
به گزارش «جهان‌صنعت» تحقیقات تجربی نشان می‌دهد که یکی از اشکالات بازارهای صعودی برای سرمایه‌گذاران این است که آنان میزان ریسک سهام خود را بسیار کمتر از واقع ارزیابی می‌کنند.
براساس این گزارش در این مواقع تخمین از مخاطرات پیش‌روی سرمایه‌گذاری درعمل و براساس اتفاقات بعدی است لذا کمتر از واقعیت است.
شرایط کنونی بورس ایران نیز پس از یک دوره رشد چند ‌برابری طی کمتر از دو سال اینک فضایی را فراهم کرده که زمینه بروز خطاهای شناختی سرمایه‌گذاران را فراهم آورده است.
از این‌رو شاید مناسب باشد فعالان این روزهای بازار سهام (به‌ویژه تازه‌واردها) به آموزه‌های علمی بیشتر توجه کرده و سرمایه‌گذاری خود از خطاها و عواقب منفی اشتباهات رایج در بازارهای صعودی محفوظ نگه دارند.
حضور غیرحرفه‌ای‌ها
براساس گزارش «جهان‌صنعت» بیم دیگری که هم‌اینک در بورس وجود دارد، حضور بالای غیرحرفه‌ای‌هاست زیرا غیرحرفه‌ای‌ها صرفا با بورس‌بازی‌ها و صف‌های هیجانی اقدام به معاملات کرده و خیلی سریع در بازار تغییر سهم می‌دهند.
البته این موضوع برای خود ایشان نیز خالی از خطر نیست، تا آنجا که آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی معتقد است سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای نباید به صورت مستقیم وارد معاملات سهام شوند. به گفته وی این افراد در شرایط فعلی یا منابع خود را در بانک سپرده بگذارند یا به صورت غیرمستقیم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی سرمایه‌گذاری کنند. وی اظهار می‌کند: در حال حاضر ریسک ورود به بازار زیاد است.
براساس نظرات مثبت و منفی و بیم‌ها و امیدهای فوق، اینک تنها راه تحقق‌آزمایی هر کدام از این نظرات، فقط باید منتظر آینده بود.