جهش ۱۶۱‌درصدی کشت گلخانه‌ای در کشور

«جهان‌صنعت»- دیروز در شرایطی از نتایج سرشماری کشاورزی سال 1403 رونمایی شد و از «جهش 161‌درصدی کشت گلخانه‌ای در کشور» طی یک دهه سخن به میان آمد که در این روزهای بی‌آبی و خشکسالی، کشاورزی ایران بیش از همیشه به توسعه کشت گلخانه‌ای نیازمند است.
غلامرضا گودرزی، رییس مرکز آمار ایران دیروز در یک نشست خبری با اشاره به اینکه در برگزاری سرشماری ملی کشاورزی بخش‌های مختلف کشوری و لشکری با مرکز آمار ایران همکاری داشتند، گفت: آخرین سرشماری کشاورزی در سال 1393 بوده است، هدف ما این است که سرشماری1403 آخرین مورد سرشماری به روش پرسش باشد و به سمت شرمساری ثبتی مبنا حرکت کنیم. براین اساس هم‌اکنون 4میلیون بهره‌بردار در سراسر کشور داریم که 11درصد آنها در مناطق شهری فعال هستند.
وی افزود: یکی از نتایج سرشماری این بود که تعداد بهره‌برداران غیرساکن بیشتر شده است. این آمار در سال جاری 22667خانوار معمولی غیرساکن بوده است. الگوی کشت گلخانه‌ای رشد کرده و با ثبت بیش از 36هزار بهره‌بردار به 161درصد افزایش یافته است.
به گزارش تسنیم، رییس مرکز آمار گفت: مساحت اراضی زراعی 15میلیون هکتار است که 5‌درصد رشد کرده است. 4/‏8میلیون هکتار مربوط به کشت گندم، 6/‏1میلیون‌هکتار مربوط به کشت جو و همچنین 491هزار هکتار مربوط به کاشت برنج و مساحت باغات نیز حدود 2میلیون هکتار بوده که نزدیک به 9درصد رشد کرده است. مساحت باغات نسبت به سال 1393 مقداری کاهش یافته است. همچنین با وجود کاهش تعداد بهره‌برداران متوسط تعداد دام سبک و سنگین رشد کرده است.
گودرزی با بیان اینکه در سرشماری کشاورزی ۱۴۰۳ استانداران، فرمانداران و دهیاران همکاری لازم را با مرکز آمار داشتند، ادامه داد: در کنار خوداظهاری از افراد، از کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی نیز برای راستی‌آزمایی داده‌ها بهره بردیم، نیروهای مسلح و فراجا هم در تامین امنیت سرشماری به ما کمک کردند. معلمان روستایی هم در معرفی اهمیت سرشماری کشاورزی به روستاییان با ما همکاری داشته و حتی از سامانه شاد نیز بهره بردیم.
وی خاطرنشان کرد: از سامانه‌های مختلف کشور برای تضمین صحت داده‌ها استفاده کردیم و با تقاطع‌گیری از این سامانه‌ها، کیفیت داده‌های خود را صحت‌سنجی کردیم؛ از شرکت‌های دانش‌بنیان برای اولین بار در چند مرحله استفاده کردیم و قوه قضاییه هم در جاهایی که لازم بود کمک کرد تا کار سرشماری جلو برود. جلساتی هم با نمایندگان مجلس داشتیم و تمام تلاش ما این بود تا نتایج سرشماری برای کشور مثمرثمر باشد.
رییس مرکز آمار ایران با بیان اینکه پنجشنبه گذشته (۲۳ اسفند)‌ جلسه‌ای با رییس‌جمهور داشتیم و نتایج سرشماری را به دکتر پزشکیان ارائه دادیم، گفت: ۱۵‌هزار نفر در سرشماری به ما کمک کردند که ۶‌هزار نفر از مراجعه‌کنندگان به درب منازل از بانوان بودند؛ شرایط اقلیمی هم متفاوت بود و در برخی استان‌ها بارش برف داشتیم و در همان زمان در برخی استان‌ها مامورِ آمارگیر با مشکل گرما مواجه می‌شد.
وی ادامه داد: ویژگی دیگر سرشماری امسال که به ارتقای کیفیت داده‌ها کمک کرد، اتاق پایش دائمی کیفیت داده‌ها بود و در ستاد مرکز آمار داده‌هایی که وارد سامانه می‌شد در لحظه کیفیت‌سنجی و اگر مشکلی دیده می‌شد، بلافاصله به مامور اعلام می‌شد تا داده‌ها را اصلاح کند و در نتیجه تقریبا همه ماموران در همان ماموریت اول کار را به سرانجام رساندند.
رییس مرکز آمار ایران بیان کرد: کارگروه کاهش ریسک داشتیم که تمام مخاطرات فنی و اجرایی را بررسی کردند. مردم هم با ما در فرآیند جمع‌آوری اطلاعات همکاری خوبی در سرجمع کشور داشتند.
وی تاکید کرد: آخرین سرشماری ما ۱۳۹۳ بود و امسال بعد از ۱۰سال است که سرشماری جدید برگزار می‌شود؛ هدف این بود که این آخرین سرشماری به این روش باشد و از این پس به سمت سرشماری «ثبتی – معنا» می‌رویم که سرشماری نفوس و مسکن به این صورت انجام می‌شود، البته در تمام دنیا در کنار سرشماری ثبتی- معنا، آمارگیری دستی هم انجام می‌شود.
۸۹‌درصد کشاورزی در مناطق روستایی
رییس مرکز آمار ایران سپس به ارائه جزئیات آماری در سرشماری کشاورزی امسال پرداخت و گفت: ۸۹‌درصد کشاورزی کشور در مناطق روستایی و ۱۱‌درصد در مناطق شهری انجام می‌شود. بهره‌برداران غیرساکن در حوزه کشاورزی زیاد هستند که کار ما را سخت کرده بود و سبب شد با سایر روش‌ها مانند پرسشگری تلفنی آمار را به دست بیاوریم.
وی اظهار کرد: در حوزه دامپروری در دام سبک کاهش ۱۲ صدم‌درصدی نسبت به ۹۳ را شاهد بودیم و در دام سنگین ۲۵‌درصد و پرورش طیور سنتی 9/7‌درصد کاهش نسبت به سرشماری ۱۰ سال قبل داشتیم. همچنین در پرورش زنبور عسل ۵۰ درصد، افزایش پرورش ماهی ۲۲‌درصد و پرورش کرم ابریشم 7/10‌درصد افزایش نسبت به سال ۹۳ داشتیم.
فعالیت بیش از ۴‌میلیون بهره‌بردار
این مقام مسوول یادآور شد: ۴‌میلیون و ۲۸۰‌هزار نفر بهره‌بردار حوزه کشاورزی داریم که ۶‌درصد افزایش نسبت به سال ۹۳ داشته است. مساحت اراضی کشاورزی 43/15‌میلیون هکتار است که ۵‌درصد افزایش داشته است. سطح کشت گندم نسبت به سال ۹۳، ۲۹‌درصد افزایش و جو ۲۲‌درصد کاهش داشته و در برنج نیز ۲۸‌درصد افزایش سطح کشت داشته‌ایم.
وی تصریح کرد: با اینکه تعداد بهره‌برداران دام سبک و سنگین نسبت به ۹۳، کاهش داشته اما تعداد دام سبک در سرشماری امسال نسبت به سال ۹۳، 5/45‌درصد رشد کرده است. ۹۲‌درصد بهره‌برداران بخش کشاورزی مرد و ۸‌درصد زن هستند در حالی که سهم زنان در 93/4درصد بود.
گودرزی یادآور شد: ۲۳‌درصد بهره‌برداران کشاورزی بی‌سواد هستند که در سال ۹۳ این رقم ۳۵‌درصد بود. میانگین سن بهره‌برداران به ۵۳ سال رسیده و مساحت اراضی زراعی 4/‏15‌میلیون هکتار است. برهمین اساس ۴۷‌درصد آن دیم و ۳۳‌درصد آبی است و اراضی زیرکشت در مجموع 3/‏13‌میلیون هکتار است.
رییس مرکز آمار ایران گفت: ۶۵‌درصد سطح کاشت گندم است در حالی که در سال ۹۳ این رقم ۵۶‌درصد بود؛ ۴‌درصد سطح کشت برنج و ۱۲‌درصد جو است. ۶۲‌درصد اراضی کشاورزی، دیم و ۳۸‌درصد آبی است. ۵۳‌میلیون رأس دام سبک و 5/5‌میلیون رأس دام سنگین در کشور داریم که ۶‌درصد آن شتر و گاومیش و بقیه گاو و گوساله است.
این مقام مسوول بیان کرد: استفاده از آبیاری نوین از ۲۷‌هزار در سال ۸۲ به ۵۰۳‌هزار بهره‌بردار در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است. کاهش بهره‌برداری کشاورزی در استان‌های گیلان، مازندران، اصفهان و مناطق ییلاقی استان تهران داشتیم و برهمین اساس تغییر کاربری اراضی رخ داده است. افزایش بهره‌برداران غیرساکن و مهاجرت از روستا به شهر را شاهد بودیم، برخی واحدهای کشاورزی توسط اتباع اداره می‌شود.
وی تاکید کرد: سرشماری کشاورزی نشان داد که کشاورزی ما به سمت مدرن شدن پیش می‌رود ولی باید مراقب باشیم واحدهای کشاورزی کوچک از بین نرود تا روستاییان به حاشیه شهرها مهاجرت نکنند. تغییر کاربری اراضی کشاورزی پدیده بسیار خطرناکی است و عمدتا در استان‌های مهم بخش کشاورزی ما در حال رخ دادن است.
کاهش مصرف آب با صنعتی شدن گلخانه‌ها
در همین حال، رییس اتحادیه تولیدکنندگان گل‌وگیاه استان تهران از کاهش مصرف آب با صنعتی شدن گلخانه‌ها خبر داد.
سلطان محمدی، رییس اتحادیه تولیدکنندگان گل‌وگیاه استان تهران در پاسخ به پرسشی درباره تامین آب موردنیاز گلخانه‌ها و تاثیر کمبود آب بر این صنعت گفت: در حال حاضر، کمبود آب وجود دارد و گلخانه‌های ما در حال گذار از روش‌های سنتی به روش‌های صنعتی هستند. اگر گلخانه‌ها صنعتی شوند، مصرف آب به یک‌هشتم کاهش می‌یابد. در گذشته بیشتر گلخانه‌ها با روش‌های سنتی آبیاری می‌شدند اما اکنون برای مدیریت منابع آبی، باید این مصرف را کاهش دهیم.
او افزود: تامین آب برای گلخانه‌ها از منابع مختلفی مانند آب چاه و آب‌هایی که از قبل مصرف شده و قابلیت شرب ندارند و تصفیه ‌شده انجام می‌شود. سطح ارتفاع آب در مناطق مختلف کاهش چشمگیری داشته است. به‌عنوان مثال، در منطقه پاکدشت، ۴۰ سال پیش، سطح آب در عمق ۲۵ تا ۳۰ متری بود اما اکنون به ۲۵۰ متر رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که سالانه به‌طور متوسط ۵متر از سطح آب‌های زیرزمینی کاهش یافته است.
محمدی تاکید کرد: برای جلوگیری از بحران کم‌آبی در آینده، باید مصرف آب را مدیریت کنیم. یکی از راهکارهای اصلی، صنعتی‌سازی گلخانه‌هاست. گلخانه‌های سنتی مصرف آب بالایی دارند و برای ما مقرون‌به‌صرفه نیستند اما با صنعتی‌سازی گلخانه‌ها، علاوه بر کاهش مصرف آب، می‌توانیم تولید را بهبود دهیم و صادرات گل‌وگیاه را رونق ببخشیم.
گل‌های پرآب‌بر از چرخه تولید حذف شده‌اند؟
رییس اتحادیه تولیدکنندگان گل‌وگیاه تهران در ادامه درباره حذف برخی گل‌های پرآب‌بر از چرخه تولید گفت: با توجه به کمبود آب، تلاش کرده‌ایم که گل‌هایی که در فضای آزاد نیاز به آب زیادی دارند، به داخل گلخانه‌ها منتقل کنیم. در گلخانه‌ها مصرف آب حداقل یک‌چهارم کاهش می‌یابد. ما سعی می‌کنیم از کشت گل در فضای باز خودداری کنیم و بیشتر از روش‌های بهینه در گلخانه‌ها استفاده کنیم.
محمدی با تاکید بر اهمیت توسعه گلخانه‌های صنعتی خاطرنشان کرد: برای حفظ منابع آبی و توسعه پایدار، باید به سمت صنعتی‌سازی گلخانه‌ها حرکت کنیم. این اقدام علاوه بر کاهش هزینه‌ها، امکان صادرات بیشتر و رقابت در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند.
او در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت تامین گل‌وگیاه مورد نیاز بازار شب عید اظهار کرد: در حال حاضر برای ایام نوروز هیچ مشکلی از نظر کمبود گل نداریم. تولیدکنندگان گل‌وگیاه تلاش کرده‌اند که سفره بهاری هموطنان رنگین شود و در حال حاضر هیچ کمبودی در این حوزه نداریم.
وی با اشاره به وضعیت اقتصادی کشور، افزود: امیدواریم شرایطی ایجاد شود که بعد اقتصادی مملکت بهبود پیدا کند تا مردم توان خرید داشته باشند. حتی به همکاران‌مان توصیه کرده‌ایم که برای ایام عید، هوای مردم را داشته باشند تا وضعیت اقتصادی رونق بگیرد. متاسفانه در کشور ما مردم فقط در مناسبت‌ها گل می‌خرند، در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا خرید گل امری روزمره است. ما امیدواریم که این فرهنگ تغییر کند تا مردم همیشه مشتری گل باشند.
محمدی درباره قیمت گل‌های نوروزی توضیح داد: نسبت به سال گذشته، قیمت گل‌ها افزایش داشته است. به‌عنوان مثال، گل‌هایی که با پیاز از خارج کشور وارد می‌شوند، با توجه به نرخ دلار، ۵۰‌درصد افزایش قیمت داشته‌اند اما سایر گل‌ها حدود ۲۰‌درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
قیمت گل‌های نوروزی
رییس اتحادیه تولیدکنندگان گل‌وگیاه استان تهران درخصوص قیمت گل‌های بهاری گفت: گل‌هایی مانند لاله، سنبل و انواع دیگر گل‌های نوروزی بیشترین تقاضا را دارند. قیمت‌ها در بازار گل‌ و مغازه‌ها متفاوت است. به‌عنوان مثال، قیمت گل سنبل در بازار گل ۳۰۰‌هزار تومان و در مغازه‌ها ۴۰۰‌هزار تومان است. گل لاله نیز در بازار گل بین ۱۰۰ تا ۱۵۰‌هزار تومان و در مغازه‌ها ۱۵۰‌هزار تومان عرضه می‌شود. همچنین، قیمت شاخه‌ای گل لاله در بازار عمده‌فروشی بین ۴۰ تا ۶۰‌هزار تومان و در مغازه‌ها بین ۶۰ تا ۸۰‌هزار تومان متغیر است.
محمدی درباره فعالیت فروشندگان غیرمجاز و تاثیر آنها بر بازار گل اظهار کرد: نکته مهم این است که برخی فروشندگان غیرمجاز گل‌ها را با قیمت ارزان‌تر عرضه می‌کنند اما معمولا این گل‌ها کیفیت پایین‌تری دارند. اغلب این محصولات درجه2 هستند یا مدت زیادی در انبار و سردخانه نگهداری شده‌اند. شهروندان باید هنگام خرید گل، به کیفیت آن توجه کنند و از مراکز معتبر خرید کنند.