«دلار عراقچی» در کجا می‌ایستد

«جهان صنعت»- از روزی که مقام‌های سیاسی ایران با هر استدلال و فلسفه‌ای پذیرفتند با مقام‌های آمریکایی گفت‌وگو کنند شاخک‌های فعالان بازار ارز در ایران تکان خورد و آنها که باهوش‌تر بودند، دانستند قیمت ارزهای معتبر در نقطه‌عطف قرار گرفته و حالا قرار نانوشته بر این است که به‌سوی پایین بیایند. این‌گونه شد که قیمت هر دلار آمریکایی از 105هزار تومان تا
82 هزار و 500 تومان کاهش یافته است. این اتفاق یعنی کاهش 20‌درصدی قیمت دلار در بازار آزاد پرسش‌های قابل‌اعتنایی در جامعه ایرانی و میان گروه‌های گوناگون پدیدار کرده است. این روزها شهروندان و فعالان سیاسی از دلار عباس عراقچی می‌گویند که در دو هفته تازه سپری‌شده در بازار ارز ایران خودنمایی می‌کند.
مهم‌ترین پرسش
شهروندان ایرانی علاقه‌مند یا ذی‌نفع در داستان قیمت دلار به هم که می‌رسند از هم می‌پرسند قیمت دلار در بازار آزاد تا کجا پایین می‌آید و روی چه عددی می‌ایستد؟ از پیش معلوم است پیش‌بینی دقیق نقطه‌ای که دلار در آن در بازار آزاد ارز در ایران می‌ایستد را کمتر کسی می‌تواند حدس بزند.
قیمت هر دلار آمریکا به رخدادهای آشکار و پنهان و نیز مسائل واقعی و مسائل هیجانی بستگی دارد و نمی‌توان به این سادگی جوابی برای آن یافت جز اینکه تحلیلی عمیق‌، کارشناسانه و با داشتن اطلاعات دقیق از رفتارهای آتی نظام جمهوری اسلامی‌؛ کاخ سفید و نیز رهبری اسرائیل در دست باشد. واقعیت این است که باوجود پیشرفت در گفت‌وگوهای دوطرف در دو روز تازه سپری‌شده که به ارزان شدن دلار و افزایش خوش‌بینی در بازار ارز ایران و دیگر بازارها منجر شد اما ادامه این روند را نمی‌توان حدس زد و نیاز به این دارد که کمی جلوتر برویم.
سناریوهای ایران
نظام جمهوری اسلامی ایران تا همین الان نیز راه درازی را برای گفت‌وگو با مقام‌های آمریکایی آمده است. انکار گفت‌وگو در ماه‌های تازه سپری‌شده حالا جایش را به انعطاف قابل‌توجهی داده است. بدیهی است برای اینکه بتوانیم مسیر دلار مشهور به عباس عراقچی را ببینیم باید سناریوهای جمهوری اسلامی به‌خوبی دیده شود. واقعیت این است که یکی از دلایل اصلی که جمهوری اسلامی را راضی به گفت‌وگو کرد قیمت افسار‌گسیخته دلار در بازار آزاد بود که رهبری قیمت دیگر کالاها را برعهده گرفته و آنها را به پیش می‌راند. به همین دلیل و اگر جمهوری اسلامی بخواهد دست‌کم برای یک دوره موقت هم از دست دلار سرسام‌گرفته رها شود به‌سوی نرمش بیشتر پیش می‌رود. در این صورت می‌توان تصور کرد راه برای افزایش قیمت دلار به‌شرط ثابت بودن دیگر شرایط بسته شده و قیمت‌ها در همین محدوده فعلی باقی بماند. سناریوی بعدی این است آرامشی که جمهوری اسلامی دنبال آن است با گفت‌وگو به دست نیاید و گفت‌وگوها به درازا بکشد یا رها شود. در این صورت می‌توان دید که قیمت دلار در بازار آزاد بار دیگر در مسیر لجام‌گسیختگی رفتار کند.
سناریوی آمریکا
در‌باره سناریوی آمریکا برای اینکه با جمهوری اسلامی به جایی برسد بسیار سخت است. آمریکایی‌ها برنامه‌های درازمدت دارند و نمی‌توان فهمید در بلند‌مدت دنبال چه هدف‌های بزرگی هستند. برخی باور دارند آمریکا می‌خواهد ایران را از استیلای روسیه و چین رها کرده و این نظام را به سویی ببرد که برای گام‌های بعدی آمریکا راه‌بندان درست نکنند؛ به این معنی که نظام سیاسی ایران کاری نکند که آمریکا بخواهد برای رفتارهای ناشناس آن هزینه و فرصت بدهد. به همین دلیل برخی می‌گویند ممکن است ترامپ و یارانش به این نتیجه برسند که با نظام جمهوری اسلامی به سازگاری برسند. در این صورت باید گفت قیمت دلار در بازار آزاد از هیجان دور شده و در قیمت‌هایی معقول تثبیت می‌شود.
خوشحالی اندازه دارد
بیایید فرض کنیم که نظام جمهوری اسلامی و دونالد ترامپ شگفتی‌آفرین باشند و در ادامه گفت‌وگوها دادوستدی با منفعت هردوطرف را شکل دهد. در این صورت انتظار می‌رود بازارهای ایران به‌ویژه بازار ارز از رفتارهای هیجانی و نیز نوسان‌های با سرچشمه سیاست خارجی دور شده و آرام و قرار گیرد. با این فرض که البته به گمان برخی سیاست‌ورزان راه درازی تا رسیدن به آن وجود دارد. اقتصادایران باید دادو‌ستدی داشته باشد که بتوان آن را از گرداب‌هایی که در آن به سر می‌برد نجات داد. یکی از فرض‌ها این است که تحریم نفت ایران برداشته شود. در این صورت و با توجه به بازار جهانی نفت و با توجه به اینکه احتمال رکود دست‌کم برای سال2025 حتمی شده است نباید انتظار داشت که درآمد ارزی ایران ناگهان چندین برابر شود. درصورتی‌که تقاضای بازار جهانی نفت در همین اندازه بماند نباید بسیار خوشحال بود. نفت مازاد در بازار جهانی و رقابت‌های آمریکا، عربستان، روسیه و نیز بازار از دست‌رفته ایران در کره‌جنوبی و نیز ژاپن راه توسعه صادرات بیشتر را برای ایران می‌بندد. در این حالت نباید بسیار خوشحال بود زیرا درآمدهای ارزی ایران برای سرمایه‌گذاری‌های انجام‌نشده که زیر‌ساخت‌ها را از بین برده و ناترازی‌ها را برملا کرده است باید هزینه شود. در این صورت و با توجه به احتیاط‌های نخستین کشورها و شرکت‌های سرمایه‌گذار در جهان از جمله ایران نباید انتظار داشت ارز هنگفتی به بازار ایران سرازیر شود.
احتیاط شرط عقل است
ایرانیان تجربه تلخ داستان برجام را در یاد دارند. ایرانیان می‌دانند که حتی امضای قرارداد با پنج‌کشور مهم جهان به اضافه آلمان هم تضمین‌کننده چیزی نیست و نباید به جلو رفتن‌های تاکتیکی در مساله هسته‌ای و دیگر مسائل میان ایران و غرب دل بست. پس باید در هر زمینه از جمله گشایش ارزی و کاهش‌های جدی درباره دلار و قیمت آن در بازار ارز احتیاط کرد. خرد سیاسی و تجربه‌های تلخ و نیز سرسختی نظام سیاسی در ایران و همچنین دونالد ترامپ و احتمال کارشکنی روسیه و چین و اسرائیل فرمان می‌دهد گمانه‌زنی‌های بسیار خوش‌بینانه را کنار گذاشت و به آینده دلار در کوتاه‌مدت هوشمندانه نگاه کرد.
گزارش روز
همزمان با دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا و تقویت امیدواری نسبت‌به توافق، بازار ارز شاهد کاهش قابل‌توجه نرخ دلار و چرخش معامله‌گران به‌سمت فروش است؛ فعالان و کارشناسان معتقدند چشم‌انداز آینده بازار به‌شدت وابسته به تحولات سیاسی روزهای آینده خواهد بود.
به گزارش تسنیم، بازار آزاد ارز کشور طی روزهای اخیر با ریزش نرخ دلار مواجه شد؛ امری که بسیاری از فعالان بازار آن را ناشی از جو مثبت مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا قلمداد می‌کنند.
روز شنبه بعد از دور دوم مذاکرات، ریال ایران در برابر دلار آمریکا تقویت شد و به حدود 000‏824ریال برای هر دلار رسید. روند نزولی قیمت ارز در بازار نشان‌دهنده بهبود و افزایش امیدواری بازار به نتایج مذاکرات است. کارشناسان بازار ارز معتقدند که این تحولات، بازتاب‌دهنده افزایش اعتماد به احتمال موفقیت مذاکرات و به‌تبع آن، تخفیف یا لغو تحریم‌هاست که می‌تواند به بهبود وضعیت ارزی کشور منجر شود.
دیروز در بازار تهران، قیمت دلار 81‌هزار و 700‌تومان قیمت خورده است؛ تتر نیز به کانال 82‌هزار تومان بازگشته است. در بازار سبزه‌میدان نیز هر قطعه سکه تمام بهار آزادی 72‌میلیون و 500‌هزار تومان معامله می‌شود. هر گرم طلای 18‌عیار نیز دیروز یکشنبه 31فروردین‌ماه 6‌میلیون و 440‌هزار تومان فروخته شد.
بازار ارز ایران در هفته جاری نیز مانند روزهای ابتدایی هفته گذشته، روند نزولی داشته و دلار با کاهش نسبی روبه‌رو بوده است. بیشتر فعالان بازار در موقعیت فروش قرار دارند، به‌ویژه افرادی که نگران ادامه پیدا کردن کاهش قیمت‌ها هستند اما تردید و احتیاط همچنان در رفتار خریداران و فروشندگان مشهود است.
با توجه به تداوم مذاکرات و ابراز رضایت نسبی طرفین پس از دور دوم، چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار ارز و طلا همچنان به نتیجه مذاکرات بستگی شدیدی دارد. به‌گفته فعالان اقتصادی، هرگونه پیشرفت ملموس در رفع تحریم‌ها و گشایش اقتصادی، می‌تواند به تثبیت هرچه بیشتر قیمت ارز و افت قیمت طلا منجر شود. با این حال، بازارها همچنان به اخبار جدید بسیار واکنش‌پذیر باقی می‌مانند.
«قیمت دلار الان ظرف یکی، ‌دو هفته حدود 20‌هزار تومان پایین آمده است. خیلی از مردم که قبلا دلار را در قیمت بالاتر خریده بودند، این روزها نگرانند و برای اینکه بیشتر ضرر نکنند، می‌خواهند بفروشند.» این را یکی از صرافان قدیمی فردوسی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «سطح معامله پایین آمده و نسبت‌به هفته پیش، تعداد فروشندگان خیلی بیشتر از خریداران شده است. اگر خبر توافق جدی‌تر شود، احتمال دارد دلار باز هم ارزان شود.»
یکی از صرافان بازار فردوسی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم می‌گوید: «در دو روز گذشته فروشندگان دلار در بازار بیشتر شدند. اغلب کسانی‌که قبلا در قیمت‌های بالا خریده بودند الان نگران ریزش بیشتر هستند و برای جلوگیری از ضرر، شتاب بیشتری برای فروش پیدا کرده‌اند. فعلا خریدار در بازار کم است و همه دست به عصا حرکت می‌کنند.»
یک طلافروش در بازار سبزه‌میدان نیز می‌گوید: «تقاضای حقیقی طلا هم به‌خاطر این ریزش دلار کم شده. فعلا مشتری‌هایی که برای سرمایه‌گذاری مراجعه می‌کردند، ترجیح می‌دهند صبر کنند تا تکلیف قیمت دلار و سیاست خارجی روشن‌تر شود.»
یک خریدار دلار هم به تسنیم می‌گوید: «من مدتی دلار نگهداری می‌کردم اما الان وضعیت مذاکرات باعث شده ریسک کنم و بفروشم. فکر می‌کنم دلار فعلا پایین‌تر بیاید اگر مذاکرات به نتیجه برسد.»
برخی کارشناسان پولی معتقدند: «کاهش اخیر نرخ دلار به‌طور مستقیم تحت‌تاثیر اخبار مذاکرات است و اگر این روند مثبت استمرار یابد، می‌توان انتظار داشت نرخ ارز باز هم کاهش پیدا کند. البته ریشه‌های تورمی و کسری بودجه دولتی همچنان پابرجاست و اگر مذاکرات به شکست یا تعویق بینجامد، بازار قطعا با افزایش مجدد تقاضا و رشد نرخ مواجه خواهد شد.»
به‌گفته فعالان اقتصادی، «در هفته‌های اخیر بازار بیشتر حالت تماشاچی دارد. معامله‌گران عمده فعلا فروشنده‌اند اما قسمتی از بازار منتظر اخبار نهایی مذاکرات است تا تصمیم قطعی خود را بگیرد.»
روند کاهشی نرخ دلار طی هفته اخیر و تقویت سمت فروشنده در بازار، به‌وضوح متاثر از فضای مثبت مذاکرات و جو روانی است که اخبار آن به بازار مخابره می‌شود.
با این حال با توجه به رشد بیش از 24‌درصدی نرخ ارز طی شش‌ماه گذشته و ثبات نداشتن پارامترهای اقتصادی و سیاسی، فعالان و کارشناسان همچنان آینده بازار را محتاطانه و وابسته به نتایج توافقات سیاسی می‌دانند.
در مجموع، بازار ارز و طلا در شرایط فعلی متاثر از اخبار سیاسی بین‌المللی و انتظارات فعالان بازار است. کاهش ارزش دلار و غلبه جو فروش در معاملات، تصویری متفاوت نسبت‌به ماه‌های گذشته ارائه داده است. فعالان اقتصادی و معامله‌گران تاکید دارند که آینده بازار همچنان در انتظار خروجی قطعی گفت‌وگوهای بین‌المللی خواهد ماند.