روغن، مشکل تامین یا احتکار؟

کمبود و گرانی روغن خوراکی در برخی استان‌ها به دلیل مشکلات تامین و نوسانات بازار ادامه دارد. این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی مسوول تامین کالاهای اساسی و سازمان تعزیرات حکومتی وظیفه نظارت بر بازار را به‌عهده دارد تا عرضه به بهانه‌های مختلف متوقف نماند و تولیدکنندگان و فروشگاه‌های بزرگ در انتظار اعلام قیمت‌های جدید، محصولات خود را در انبار احتکار نکنند.
عرضه قطره‌چکانی
به گزارش تجارت‌نیوز، گزارشات مردمی و بررسی برخی فروشگاه‌های سطح شهر حاکی از آن است که همچنان عرضه قطره‌چکانی روغن خوراکی ادامه دارد و نه‌تنها اغلب شهروندان که دارندگان کالابرگ الکترونیکی دهک اول تا سوم نیز با مشکل تهیه روغن مواجه هستند و قفسه‌‌های فروشگاه‌‌های زنجیره‌ای و سوپر‌مارکت‌‌ها خالی از روغن است. بنا به گفته برخی مغازه‌داران سطح شهر تهران، سفارشات انجام شده اما تولیدکنندگان هنوز کالایی ارسال نکرده‌اند. برخی نیز معتقدند که کمبود روغن در بازار وجود ندارد و تولیدکنندگان منتظر اعلام قیمت‌های جدید هستند. برخی هم معتقدند دولت مانند دیگر کالاها روغن را صادر می‌کند و هر وقت بازار داخل با مشکل مواجه شد، روغن بی‌کیفیت دیگر کشورها را وارد کرده و با این روش توجیه اقتصادی فروش دلاری به جای فروش داخل برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان افزایش می‌یابد.
مساله کشوری
طبق گفته رییس اداره صنعت، معدن و تجارت گچساران درخصوص کمبود روغن در بازار این شهرستان، کمبود روغن یک مساله کشوری بوده و در اغلب نقاط و استان‌ها این موضوع وجود دارد.
از آنجایی که کمبود و افزایش قیمت روغن به استان کهگیلویه و بویراحمد هم رسیده است و بسیاری از فروشگاه‌‌های شهر یاسوج با کمبود روغن مواجه شده‌اند، رییس جهاد کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: قبل از عید نوروز احتمال بروز مشکل برای تولید روغن خوراکی به‌ دلیل افزایش نرخ ارز و قیمت‌ نهاده‌ها داده شد بود، از این‌رو در همان روزهای پایانی اسفندماه مکاتباتی با تهران انجام شد تا بتوانیم به‌دلیل مسافرپذیری استان و حضور گسترده گردشگران، ماه مبارک رمضان و عید نوروز نیاز بیشتر استان به روغن حجم بیشتری تامین و در فروشگاه‌ها عرضه شود.
مدیرکل جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد گفت: پیگیری‌های لازم در این خصوص انجام شد ولی این مشکل کشوری است و تنها مختص به استان کهگیلویه و بویراحمد نیست. تامین و توزیع روغن خوراکی مانند بقیه کالاهای اساسی استانی نیست.
عدم ارسال روغن
در شهرستان بیرجند استان خراسان‌جنوبی نیز روغن کمیاب شده است به طوری که صاحبان سوپرمارکت‌‌ها به سختی می‌توانند این کالا را تهیه کنند و از حدود یک ماه مانده به عید نوروز از هیچ شرکتی برای آنها روغن ارسال نشده است. شرکت‌ها می‌گویند روغن نداریم و از کارخانه روغنی ارسال نشده است.
فتح‌الله توسلی، نماینده مجلس در مورد کمبود عرضه روغن خوراکی در بازار گفت: مجلس در قانون بودجه اعتبارات قابل‌توجهی را برای تامین کالاهای ضروری مانند روغن، برنج و‌… در نظر گرفته و دولت نیز وظیفه دارد بازار را مدیریت و بر تولیدات نظارت داشته باشد تا مردم در تامین کالاها دچار مشکل نشوند.
نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس ادامه داد: مساله‌ای که امروز برای روغن اتفاق افتاده ممکن است برای کالاهای دیگر نیز تکرار شود و عده‌ای از شرایط موجود ارز سوء‌استفاده کرده و کالاهای تولیدی خود را گران‌تر به فروش برسانند از این رو نیاز است تا نهادهای متولی مانند وزارت صنعت و معدن در تولید و توزیع روغن و کالاهای اساسی دیگر ورود و مدیریت موثر داشته باشند و به این وضعیت پایان دهند، همچنین دولت باید بر قیمت تولید در بخش‌خصوصی نیز نظارت کافی داشته باشد.
وی در مورد نظارت بر قیمت و نحوه عرضه روغن خوراکی مورد نیاز بیان کرد: در شرایطی امکان دارد روغن در کارخانه تولید اما به بازار عرضه نشود که در این شرایط باید سازمان تعزیرات حکومتی در راستای وظایف نظارتی خود ورود و همچنین سازمان بازرسی کل کشور در ارتباط با مدیریت و حکمرانی بازار در زمینه ترک‌فعل‌ مسوولان، استنکاف و کوتاهی مسوولان در اجرای قانون ورود و به تکالیف خود عمل و و با برخورد مناسب بازار را مدیریت کند.
یکی از عوامل کمبود روغن خوراکی و نوسانات عرضه و افزایش قیمت، خروج ناگهانی هلدینگ سعودی صافولا از بازار ایران است که با برندهای معتبر سهم قابل‌توجهی از بازار روغن ایران را در اختیار داشت.
از سوی دیگر دولت با عرضه قطره‌چکانی روغن و دیگر کالاهای اساسی آن هم در فروشگاه‌‌های زنجیره‌ای و کاهش سهمیه بنکداران باعث گسترده شدن فعالیت واحدهای غیرمجاز و کاسبان سودجو و افزایش قیمت کالاها تا چند برابر شده است.
این درحالی است که ستاد تنظیم بازار در دی‌‌ماه‌1403، با انتشار فهرستی از 114‌نوع روغن خوراکی، مجوز افزایش 15 تا 21‌درصدی قیمت روغن را صادر کرد و قیمت روغن‌‌های مصرفی خانگی 15‌درصد و روغن‌‌های مورد استفاده در قنادی‌ها 21‌درصد افزایش یافت.
ضعف قانونی وجود ندارد
توسلی ادامه داد: ضعف قانونی برای مدیریت بازار وجود ندارد چراکه قانونگذاری لازم از سوی مجلس انجام شده است و چنانچه مشکلی در زمینه تامین منابع مالی وجود دارد باید هیات دولت از طریق منابع مختلف با هماهنگی سازمان برنامه‌وبودجه کشور آن را تامین کند تا شاهد التهاب در بازار نباشیم چراکه این امر سبب فشار به مردم می‌شود.
این نماینده مردم در مجلس دوازدهم در بیان دلایل موجود در کمبود عرضه روغن گفت: امکان دارد کارخانه‌ها بخشی از این موضوع را مرتبط با بحث ناترازی برق و گاز مطرح کنند چراکه در سال گذشته با مشکلاتی در تامین برق و گاز مواجه بودند، همچنین عدم تامین مواد اولیه مورد نیاز داخلی و خارجی می‌تواند در به وجود آمدن شرایط موجود تاثیرگذار باشد.
رضا کنگری، رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگو با رکنا ضمن بیان اینکه مبنای تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین است، گفت: فروشگاه‌های زنجیره‌ای کف تهران 22‌درصد و میادین 15‌درصد تنظیم بازار را انجام می‌دهند و نقش 67‌درصدی اصناف در تنظیم بازار دیده نشده است. دلالان و واسطه‌گرها از هر راهی کالاهایی که در اختیار فروشگاه زنجیره‌ای و میادین قرار می‌گیرد را خارج و بین بنکداران توزیع می‌کنند. برنج هندی که کیلویی 47‌هزار تومان در بنکداری‌هاست و 50‌هزار تومان به دست مصرف کننده نهایی می‌رسد، از فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌خرند و با محاسبه سود به اصناف می‌فروشند و اصناف هم با محاسبه سود به مردم می‌فروشند.
سوءاستفاده دلال‌ها
کنگری افزود: بازوی اصلی تنظیم بازار اصناف هستند. وقتی کالایی به دست اصناف نرسد، هرچقدر هم در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین توزیع شود، طی چند روز تمام می‌شود و دلال‌ها بنا به هر سیاستی از فروشگا‌ها و میادین خارج می‌کنند. اگرچه همه متقلب نیستند و در عین حال همه هم درستکار نیستند اما برخی تخلف می‌کنند بنابراین اگر بازار تامین نباشد، بحث تنظیم بازار در میادین و فروشگاه زنجیره‌ای به هیچ عنوان کارساز نیست.
وی گفت: سال گذشته تنظیم بازار 100درصدی داشتیم و بازار از طریق توزیع کالا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین به‌هم ریخت اما طی روزهای اخیر ما توانستیم برنج هندی کیلویی 85‌هزار تومانی را به 61‌هزار تومان کاهش دهیم. با اطلاع‌رسانی وسیعی که انجام شد، محتکران کالا را به بازار عرضه کردند و بازار تنظیم شد بنابراین فقط بحث عرضه و تقاضا بازار را تنظیم می‌کند. اگر شاهد کمبود و گرانی حبوبات و برنج بودیم، به این دلیل بود که عرضه نمی‌شد تا با بالاترین قیمت بفروشند اما وقتی تنظیم بازار صورت گرفت به بازار عرضه کردند.
رییس اتحادیه بنکداران مواد غذای تهران گفت: در بحث تنظیم بازار مساله این است که حاشیه سود و هزینه‌های حمل‌و‌نقل از تخلیه تا بارگیری آن هم در چند مرحله، غیرکارشناسی است و اگر این ایراد برطرف شود، تمام صنوف پای کار می‌آیند و تنظیم بازار 100درصدی انجام خواهد شد اما با سود بسیار ناچیز که به 10‌درصد هم نمی‌رسد، کاسب معتبر عطای بازار را به لقای آن می‌بخشد چون ادامه فعالیت در این وضعیت به صرفه نیست.