سرایت گرانی به حمل‌و‌نقل

گروه حمل‌و‌نقل- نزدیکی به ایام تعطیلات نوروزی بسیاری از مسافران را از حالا به فکر تهیه بلیت انداخته است. در تعطیلات امروز بیش از ۲ میلیون و ۱۲۰ هزار مسافر از طریق جاده‌های کشور سفر کردند؛ آماری که نسبت به میزان جابه‌جایی مسافر در بخش ریلی و هوایی از «خودرو محوری» در حمل‌و‌نقل کشور حکایت می‌کند. در بخش حمل‌و‌نقل عمومی نیز تردد به وسیله ناوگان جاده‌ای در رتبه نخست است اغلب مسافران ترجیح می‌دهند به دلیل ارزانی و دسترسی راحت‌تر از ناوگان جاده‌ای استفاده کنند. در مقابل ناوگان هوایی پس از گذشت سه سال از آزادسازی قیمت‌ها تعداد مسافران بیشتری را در خود جای می‌دهد اما همچنان قافیه را به ریل و جاده باخته است. بلیت قطار هم که همچنان به صورت دستوری قیمت‌گذاری می‌شود در ایام نوروز تغییری نمی‌کند به دلیل محدودیت ظرفیت ریلی کشور و هجوم متقاضیان در ایام عید تقریبا نایاب می‌شود.
گرانی بلیت هواپیما
بررسی قیمت‌های بلیت هواپیما نشان می‌دهد که وضعیت پروازها با نزدیک شدن به تعطیلی چند روزه به واسطه پروازهای چارتری نابسامان شده است. با نزدیک شدن به ایام تعطیلات ۲۲ بهمن‌ماه امسال بازار حمل‌ونقل هوایی کشور نابسامان شده و بلیت پروازهای پُرتقاضا به شدت افزایش یافته است. بر این اساس قیمت بلیت رفت و برگشت تهران- کیش از مرز ۸/۱ میلیون تومان عبور کرده و مسیر پروازی تهران- مشهد- تهران نیز همین وضعیت را دارد. هم‌اکنون قیمت بلیت این پرواز به حدود ۵/۱ میلیون تومان افزایش یافته و پرواز رفت و برگشت تهران- بندرعباس نیز حدود ۸/۱ میلیون تومان است.
در سه سال و دو ماه سپری شده از آزادسازی نرخ پروازهای داخلی، حمل‌ونقل هوایی مسافری کشور نابسامانی‌های متعددی را تجربه کرده که در زمان پیک سفرها و تعطیلی‌ها حادتر بوده است. در این مدت وعده‌های مدیران سابق و کنونی در حوزه حمل‌ونقل هوایی محقق نشده است؛ نه خبر از افزایش رضایتمندی مردم بوده،‌ نه کاهش قیمت و نه رقابت بین ایرلاین‌ها.
اواسط آذرماه امسال یکی از سایت‌های فروش آنلاین بلیت پرواز از نامه تهدیدآمیز انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی در خصوص ارزان‌فروشی بلیت هواپیما خبر داد. در این بین به نظر می‌رسد مسوولان حوزه حمل‌و‌نقل هوایی کشور باید نظارت قوی‌تر و موثر‌تری بر قیمت‌ها داشته باشند.
قطارها و داستان تهدید به گرانی
قطار به عنوان یکی از امن‌ترین روش‌های حمل‌و‌نقل در ایران هیچ وقت از آسیب «چرخه غیراقتصادی» در امان نبوده است. این چرخه نابسامان کار را به جایی رسانده که مدیران شرکت‌های ریلی همواره دولت را به گرانی بلیت تهدید می‌کنند. این وضعیت در کنار ظرفیت پایین این بخش مشکلاتی را در ایام سفر برای مسافران به وجود آورده است. چندی پیش مدیرعامل رجا با بیان این‌که عدم تخصیص به موقع منابع برای جبران زیان‌های ناشی از خدمات تکلیفی و قطارهای حومه‌ای باعث بروز مشکلات متعدد مالی در راه خدمت‌رسانی شده است، تهدید کرده بود که اگر دولت طلب‌مان را ندهد، ناگزیر به اتحاذ تصمیمات جدید هستیم. هم‌اکنون شرکت‌های حمل‌و‌نقل ریلی کشور به دلیل مشکلات متعدد مالی ناشی از عدم پرداخت این مطالبات، علاوه بر عدم امکان خرید و توسعه ناوگان، در تامین قطعات، تعمیرات قطارها، پرداخت مطالبات به شرکت‌های پیمانکاری فنی و راهبری تحت فشار جدی است. این وضعیت باعث شده بسیاری از مسیرها با خدمات نامطلوبی فعالیت کنند و همین مساله بر کاهش تقاضای مسافران هم بی‌تاثیر نیست.
افزایش قیمت بلیت اتوبوس
در بخش ناوگان عمومی حمل‌و‌نقل جاده‌ای نیز اگرچه تقاضای زیادی وجود دارد اما ریسک خطرات، خدمات نامطلوب و بی‌نظمی باعث شده مسافران از این بخش هم رضایت چندانی نداشته باشند.
علاوه بر این مشکلات، اوایل امسال به واسطه تحولات اقتصادی کشور و افزایش تورم بلیت اتوبوس هم با افزایش ۲۰ درصدی مواجه شد. پیش از این رییس اتحادیه تعاونی‌های مسافربری گفته بود که عده‌ای با سوءاستفاده از گرانی بازار قصد احتکار لوازم یدکی و لاستیک را دارند تا قیمت‌ها را بیش از این افزایش دهند.
در حال حاضر مسیر جاده‌ای ارزان‌ترین راه سفر برای ایرانیان است. به طور مثال برای جابه‌جایی از تهران به اراک تنها با پرداخت ۲۹ هزار تومان می‌توان از طریق اتوبوس سفر کرد و این در حالی است که قیمت بلیت هواپیمای این مسیر بیش از ۲۰۰ هزار تومان و قیمت بلیت قطار ۴۵ هزار تومان است.
این اختلاف قیمت به خصوص در مسیرهای نزدیک تقاضا را به سمت مسیرهای جاده‌ای هدایت می‌کند اما در مسیرهای طولانی‌تر قطار و هواپیما پیروز قطعی هستند و رقابت را بین خود تقسیم می‌کنند.
به عنوان مثال برای سفر به بندر‌عباس بلیت قطار حدود ۱۱۲ هزار تومان و این در حالی است که بلیت هواپیما همواره بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در تغییر است.