ناایمنی در قلب درمان!

گروه جامعه- آتش حوالی ساعت هفت‌ونیم عصر بود که به جان درمانگاه محله مشیریه افتاد؛ درمانگاهی که سال گذشته اخطار ایمنی گرفته و نامش در فهرست درمانگاه‌های با خطر بسیار زیاد در منطقه‌۱۵ تهران جا داشت. آتش‌نشانان حالا می‌گویند، در حادثه درمانگاه مشیریه به‌موقع حاضر و ۲۰‌نفر از بیماران به‌موقع خارج شده‌اند؛ اگر نه «فاجعه می‌شد» اما با این حال با افزایش شمار بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خصوصی در کشور، انتظار می‌رفت نکات و اصول ایمنی این مراکز نیز به همان سرعت ارتقا یابد. براساس آنچه مسوولان آتش‌نشانی اعلام کرده‌اند در فهرست ساختمان‌های ناایمن اسامی‌ای از مراکز درمانی و بیمارستانی وجود دارد و هر از گاهی نیز به‌خاطر حوادثی که رخ می‌دهد خبرساز می‌شوند. نمونه آن آتش‌سوزی مرکز درمانی مشیریه است که دوشنبه شب هفته گذشته رخ داد و منجر به کشته شدن سه نفر و مصدوم شدن ۱۸‌نفر شد. در چند سال گذشته، چند حادثه در بیمارستان‌های خصوصی و عمومی تهران و برخی شهرستان‌ها رخ داد که واکنش‌هایی را در فضای رسانه‌ای و اجتماعی به همراه داشت. از آتش‌سوزی در اتاق تجهیزات گرفته تا قطعی برق اضطراری، این حوادث تلنگری بود برای بازنگری در نظارت‌های ایمنی.
از جمله حوادث مراکز درمانی و بیمارستانی که در چند سال اخیر رخ داد، می‌شود به حادثه آتش‌سوزی کلینیک سینای اطهر تهران – تیر ۱۳۹۹ با دست کم ۱۹‌کشته و ۱۴‌مصدوم، بیمارستان دی- مهر‌۱۴۰۰در یک اتاق ۱۰متری که سریعا مهار شد، بیمارستان رسول اکرم تهران- تیر ۱۴۰۱ که تمامی بیماران در طبقات بالایی قرار داشتند و دچار دود گرفتگی شدند و خوشبختانه این حادثه خسارت جانی نداشت، بیمارستان فجر تهران‌- مرداد ۱۴۰۲ که بخش مراقبت‌های ویژه این بیمارستان دچار حریق شد و این حادثه هم خوشبختانه آسیب جانی نداشت، همچنین بیمارستان شهدای تجریش – آذر۱۴۰۲، بیمارستان گاندی تهران‌- بهمن ۱۴۰۲، بیمارستان امام حسین تهران‌- اردیبهشت ۱۴۰۳ که همه این حوادث تنها در پایتخت رخ داده بود، اشاره کرد.
از بیمارستان‌هایی که در استان‌های دیگر دچار حریق شدند می‌توان به بیمارستان حضرت علی اصغر شیراز – آبان۱۴۰۰، بیمارستان شریعتی اصفهان‌- اردیبشهت۱۴۰۲، بیمارستان کاشانی اصفهان‌- بهمن۱۴۰۲، بیمارستان قائم رشت – خرداد۱۴۰۳ اشاره کرد که در بازه زمانی چند ساله در کشور رخ داده است.
بیمارستان ناایمن؛ خطری بالای سر سلامت کشور
در برخی موارد سازمان‌های ناظر از ناایمنی جدی برخی مراکز درمانی مطلع هستند اما نام این مراکز به دلایل نامشخص منتشر نمی‌شود. این در حالی است که مردم حق دارند بدانند بیمارستانی که به آن مراجعه می‌کنند، آیا استانداردهای ایمنی لازم را دارد یا خیر؟ از سوی دیگر، انتظار می‌رود قوه قضاییه با ورود قاطع‌تری به این مساله، مسوولان کوتاهی‌کننده در دستگاه‌های ناظر را مورد بازخواست قرار دهد.
وقتی جان بیماران، کادر درمان و همراهان آنها در خطر است، هیچ مصلحتی نباید بر سلامت مردم مقدم باشد.
فاجعه‌ها می‌سوزند، مسوولان فقط هشدار می‌دهند
بابایی، رییس کمیته ایمنی شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که با ساختمان‌هایی که در مهلت قانونی ایمن‌سازی نکنند برخورد می‌شود یا خیر؟ اظهار کرده بود که در بحث جریمه یک ضعف قانونی در این حوزه داریم. درخصوص نحوه برخورد با این ساختمان‌ها قانون ما برای حدود ۵۰‌سال قبل است. این قانون مربوط به رفع خطر ساختمان‌ها و بالکن‌ها و … بوده که اگر مالک رفع خطر نکند، شهرداری باید رفع خطر کند و این قانون اجرایی نیست. مثلا اینگونه نیست که الزام کنند مالک بیاید سیستم اعلام و اطفای حریق را نصب کند و اگر این کار را انجام نداد، شهرداری خودش برای ساختمان بلند مرتبه سیستم نصب کند.
در شرایطی که کوچک‌ترین تخلف یک واحد صنفی ساده می‌تواند منجر به پلمب شود، چگونه ممکن است بیمارستانی با تخلفات ایمنی آشکار، سال‌ها به فعالیت ادامه دهد؟
توقع می‌رود که انتشار عمومی لیست مراکز ناایمن و سطح‌بندی ایمنی مراکز درمانی، الزام قانونی برای نصب برچسب ایمنی در ورودی مراکز درمانی، ورود مستقیم سازمان آتش‌نشانی، وزارت بهداشت و قوه قضاییه در ارزیابی‌های فنی، اعمال جرایم سنگین و ممنوعیت فعالیت برای مراکزی که خطر جانی دارند و از جمله این موارد به سرعت صورت بگیرد.
مراکز ناایمن در سایه بی‌توجهی
به هشدارها و نبود نظارت مستمر
قدیری، معاون پیشین سازمان آتش‌نشانی تهران در قسمتی از سخنان خود اظهار می‌کند که نظارت پیوسته‌ای برای ایمنی ساختمان‌ها صورت نمی‌گیرد و هر حادثه‌ ساختمانی که اتفاق میا‌فتد، مردم و مسوولان ناراحت می‌شوند اما عملا بعد از آن، نظارت پیوسته‌ای وجود ندارد.
درخصوص مراکز درمانی خصوصی که بعضی از آن مراکز توجهی به اخطارهای ایمنی ندارند و با جان مردم با سهل‌انگاری بازی می‌کنند نیز باید یادآور شد در کشوری که مردم برای درمان خود گاه از دارایی‌شان می‌زنند تا در یک مرکز خصوصی بستری شوند، نباید شاهد اهمال به مقوله مهم ایمنی باشیم. کم‌توجهی و حتی بی‌اعتنایی به این هشدارها، می‌تواند فردا به فاجعه‌ای بدل شود که دیگر فرصتی برای جبران باقی نگذارد.
از سوی دیگر سخنگوی سازمان آتش‌نشانی نقص فنی سیستم برق را علت آتش‌سوزی مرگبار درمانگاه مشیریه دانستند. به گفته شاهدان شروع آتش از اتصالی برق پارکینگ بوده است. جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی گفته است: آتش‌نشانی ساعت ۱۹:۳۸ در جریان آتش‌سوزی قرار گرفته و آتش‌نشانان به فاصله 3دقیقه و چند ثانیه بعد، به محل می‌رسند: «پنج ایستگاه به همراه دو نردبان و خودروها و تجهیزات آتش‌نشانی در محل حاضر می‌شوند. علت حریق در بررسی‌های اولیه، اتصالی سیم‌برق در قسمت سقف کاذب بود. کارشناسان امروز هم برای بررسی مجدد به محل حادثه رفتند اما گمانه‌زنی‌ها در حال حاضر روی اتصالی سیم‌برق است.»
او می‌گوید به محض ورود، آتش‌نشانان مشاهده کرده‌اند، لابی درمانگاه که اتاقی به وسعت ۵۰ تا ۶۰‌متر بوده کلا شعله‌ور است و آتش به سقف‌های کاذب هم رسیده و آنها هم شعله‌ور شدند: «آتش و دود از طریق راه‌پله‌ها به طبقات بالا هم رسیده بود و برخی افراد محبوس بودند. آتش‌نشانان هم‌زمان با اینکه آتش را خاموش می‌کردند، تلاش کردند تا افراد را از ساختمان خارج کنند. یک خانم دچار سوختگی شدید شده و جان خودش را از دست داده بود. زن جوان دیگری هم احتمالا به‌علت دودگرفتگی با وجود تلاش‌های اورژانس، احیا نشد و فوت کرد. بین ۱۷ تا ۱۸‌نفر هم مصدوم بودند که تحویل اورژانس شدند. این دو نفر در محل، جان‌شان را از دست دادند.»
نوشدارو بعد از حادثه چه سود؟
رییس کمیته ایمنی شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه قسمت قالب درمانگاه‌های ما تاییدیه ایمنی را ندارند، بیان داشت که وزارت بهداشت باید در این خصوص پاسخگو باشد که چرا مجوز مراکز درمانی بدون تاییدیه ایمنی صادر می‌شود.
مهدی بابایی با ابراز تاسف درخصوص حادثه آتش‌سوزی مرکز درمانی مشیریه که دوشنبه گذشته رخ داد گفت که باید به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها توجه بیشتری شود چرا که افراد حاضر در این مراکز آسیب‌پذیری بیشتری دارند. این درمانگاه جزو ساختمان‌های پر خطر شناسایی شده بود و توسط سازمان آتش‌نشانی نیز اخطارهای لازم داده شده بود.
بابایی تاکید داشت: علت اصلی اینکه مراکز درمانی‌مان به موقع برای اخذ تاییدیه ایمنی مراجعه نمی‌کنند این است که وزارت بهداشت آنطور که باید و شاید به این موضوع نمی‌پردازد و وزارت بهداشت باید در این خصوص پاسخگو باشد که چرا مجوز این درمانگاه یا مراکز درمانی دیگر بدون تاییدیه ایمنی صادر می‌شود. یک طیف از این درمانگاه‌ها مجوزهای لازم را دارند اما قسمت قالب درمانگاه‌های ما تاییدیه ایمنی را ندارند.
رییس کمیته ایمنی شورای شهر تهران همچنین در این خصوص عنوان می‌کند که ما درخصوص ساختمان‌های پرخطر و بحرانی اخطار می‌دهیم و بعد از اخطار از مراجع قضایی برای قطع انشعابات یا پلمب درخواست می‌کنیم اما مراکز درمانی و بیمارستان‌ها قابلیت چنین برخوردهای سخت قانونی را ندارد و می‌طلبد خود وزارت بهداشت به عنوان متولی، تایید مجوزهای سالانه این مراکز و بیمارستان‌ها را منوط به تاییدیه ایمنی از سازمان آتش‌نشانی کند.
و در پایان؛ جان مردم گروگان سهل‌انگاری‌ها نشود
ایمنی، نخستین اصل در حفظ جان انسان‌هاست؛ اصلی که در مراکز درمانی نباید حتی یک لحظه از آن غفلت شود. اینکه همچنان شاهد فعالیت بیمارستان‌های ناایمن در قلب پایتخت و دیگر شهرهای کشور هستیم، زنگ خطری است که بی‌توجهی به آن می‌تواند به قیمت جان بیماران، تمام شود. انتظار از مسوولان، تنها هشدار دادن نیست؛ اقدام فوری، شفاف‌سازی و پاسخگویی به افکار عمومی، خواسته‌ای است که نباید معطل نهادهای تصمیم‌گیر بماند. جامعه پزشکی، رسانه‌ها و مردم باید مطالبه‌گری را به نقطه‌ای برسانند که «بیمارستان ناایمن» به خاطره‌ای تلخ در گذشته تبدیل شود، نه تیتر تکراری فرداها.