نشانه‌های آشتی؟

گروه بورس- در حالی که سایه جنگ تعرفه‌ای میان ایالات‌ متحده و چین همچنان بر فراز بازارهای جهانی سنگینی می‌کند، خبر برنامه‌ریزی برای مذاکرات دوجانبه میان مقامات دو کشور مذکور توانسته موجی از امید و خوش‌بینی را در میان سرمایه‌گذاران در بسیاری از نقاط جهان به‌راه بیندازد. این گفت‌وگوها، نخستین تماس رسمی از زمان اعمال دور جدید تعرفه‌ها در ماه گذشته محسوب می‌شود؛ دوری که نه‌تنها چشم‌انداز رشد اقتصادی جهان را مبهم کرده بلکه بازارهای مالی را در حالتی از تعلیق نگه داشته است.
بازارها که مدت‌هاست در حالت آماده‌باش برای هر تحول جدیدی در عرصه سیاست‌های اقتصادی جهانی به‌سر می‌برند، به این خبر با واکنش‌های سریع و قابل‌توجهی پاسخ دادند. شاخص‌های آتی بورس آمریکا رشد کردند، بهای طلا به‌ عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاران کاهش یافت و بازارهای آسیایی با سبزپوشی به استقبال این تحول رفتند اما این همه ماجرا نیست؛ زیرا در پس این خوش‌بینی اولیه، هنوز کوهی از ابهام و تنش پنهان است.
رشد به چه قیمتی؟
پس از اعلام برگزاری مذاکرات در سوییس، شاخص آتی 500 S&P و نزدک هر دو حدود 5/0درصد افزایش یافتند؛ واکنشی فوری که نشان می‌دهد بازارها چقدر تشنه‌ خبرهای مثبت هستند. کاهش قیمت طلا به میزان 3/‏1‌درصد نیز تاییدی است بر آنکه سرمایه‌گذاران فعلا فشار ریسک‌های ژئوپلیتیکی را کمتر احساس می‌کنند.
در سمت دیگر بازارها، قیمت اوراق خزانه‌داری آمریکا افت کرد و نرخ بازدهی آنها افزایش یافت که از کاهش تقاضا برای دارایی‌های امن خبر می‌دهد. این کاهش قیمت اوراق، همزمان با افزایش میل بازار به سهام و دارایی‌های ریسکی‌تر بود که به‌خوبی منعکس‌کننده‌ بازگشت نسبی اطمینان در میان معامله‌گران است. با این حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این واکنش‌ها بیشتر برپایه امیدواری موقت بنا شده تا واقعیت عینی مذاکرات.
مایکل براون، استراتژیست ارشد در شرکت Pepperstone، به‌درستی هشدار داد که «بازار در حال حاضر فریب آرامش ظاهری را خورده» و هنوز نشانه‌ای واقعی از حل اختلافات عمیق میان آمریکا و چین دیده نمی‌شود. او تاکید دارد که فدرال رزرو فعلا وارد میدان نخواهد شد و در نتیجه، بازارها باید محتاط‌تر عمل کنند.
چین زیر سایه رکود
در آن‌سوی مذاکرات، چین با چالش‌های خاص خود دست‌وپنجه نرم می‌کند. بانک مرکزی این کشور، در اقدامی تازه نرخ بازخرید معکوس هفت‌روزه (ریپو) را از 5/‏1‌درصد به 4/‏1‌درصد کاهش داد و همچنین وعده داد که نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها را نیز تا نیم‌درصد کاهش دهد. این اقدامات در راستای تلاش‌های گسترده پکن برای تقویت رشد اقتصادی و ایجاد نقدینگی در اقتصاد انجام شده است.
پان گونگ‌شنگ، رئیس بانک مرکزی چین، در نشست خبری خود اعلام کرد که این اقدامات «در کوتاه‌مدت شاید تاثیر بزرگی نداشته باشند اما در ادامه، به ایجاد اعتماد و تزریق نقدینگی کمک خواهند کرد.» بازار سهام هنگ‌کنگ نیز با رشد 8/‏0درصدی به این اقدامات پاسخ داد. اگرچه این بازار در روزهای قبل بخشی از ارزش خود را از دست داد اما این اتفاق می‌تواند به‌دلیل آنکه سرمایه‌گذاران همچنان نسبت به اثرگذاری واقعی این سیاست‌ها تردید دارند، رخدادی منطقی تلقی شود.
تحلیلگران موسسه Janus Henderson Investors نیز در اظهارنظری تاکید کردند که «این اقدامات تنها می‌توانند به ‌طور محدود از بازار حمایت کنند اما آنچه واقعا بازار را حرکت می‌دهد، روند مذاکرات تجاری است.»
اروپا: تعرفه در برابر تعرفه
در حالی که نگاه‌ها به سوییس دوخته شده، اتحادیه اروپا نیز در پشت‌صحنه در حال آماده‌سازی پاسخ‌های سختگیرانه به شکست احتمالی مذاکرات تجاری با آمریکاست. طبق گزارش‌هایی از منابع آگاه، کمیسیون اروپا فهرستی از کالاهای آمریکایی به ارزش بیش از ۱۰۰‌میلیارد یورو تهیه کرده که در صورت شکست مذاکرات، مشمول تعرفه‌های تلافی‌جویانه خواهد شد.
گفته می‌شود این فهرست در روزهای آتی میان اعضای اتحادیه توزیع شده و پس از یک ماه مشورت، نهایی خواهد شد. به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا، که پیشتر نیز درگیر اختلافات تجاری با آمریکا بوده، قصد دارد پیشاپیش موضع قدرت خود را حفظ کند و پیام روشنی به واشنگتن ارسال کند که بازی یک‌طرفه نخواهد بود.
آسیا زیر فشار
تنش‌های ژئوپلیتیکی اخیر میان هند و پاکستان بار دیگر بازارهای جنوب آسیا را وارد فاز عدم‌قطعیت و تردید کرده است. در حالی که در پاکستان وضعیت بازار به‌شدت بحرانی شده است، در هند، بورس بمبئی نسبتا بی‌تاثیر از تحولات نظامی باقی مانده است و تنها روپیه با کاهش 1/‏0‌درصدی روبه‌رو شد. به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران هندی بیشتر تمرکز خود را بر مذاکرات تجاری و توافقات جدید با بریتانیا معطوف کرده‌اند و تلاش دارند تا در شرایط بحرانی بازار، از فرصت‌های اقتصادی به‌‌وجود آمده استفاده کنند. توافقات تجاری که احتمالا می‌تواند روابط اقتصادی این کشور را تقویت کند، سبب شده است که سرمایه‌گذاران هندی، دست‌کم در کوتاه‌مدت، نگرانی‌های ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیکی را کمتر در نظر بگیرند.
اما در پاکستان، اوضاع به‌مراتب بحرانی‌تر بود. بازار سهام این کشور در مواجهه با تهدیدات سیاسی و ناامنی‌های منطقه‌ای، شاهد یک سقوط شدید بود. شاخص بورس پاکستان با کاهش چشمگیر ۶درصدی مواجه شد، افتی که به وضوح نشان‌دهنده این است که بی‌ثباتی سیاسی می‌تواند اعتماد بازار را در زمانی کوتاه نابود کند. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران پاکستانی به‌خصوص در شرایط حساس فعلی، بیش از پیش نسبت به سرمایه‌گذاری در بازارهای داخلی خود تردید دارند و تمایل به خروج از بازار و انتقال سرمایه‌ها به کشورهای دیگر دارند. این شرایط نه‌تنها اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی را کاهش داده، بلکه می‌تواند موجب رکود و کاهش نقدینگی در بازار بورس این کشور شود.
واشنگتن در دوراهی استراتژی
در آمریکا، نظرات متناقضی میان مقامات درباره مسیر آینده سیاست تجاری شنیده می‌شود. وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنِت، در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز گفت که «نرخ‌های فعلی تعرفه‌ها قابل‌دوام نیستند» و هدف گفت‌وگوهای آتی را کاهش تنش‌ها عنوان کرد اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در سخنانی متفاوت اعلام کرد که او شخصا سطح تعرفه‌ها و امتیازهای تجاری را برای کشورهایی که مایل به اجتناب از تعرفه‌های بالاتر هستند، تعیین خواهد کرد؛ موضعی که نشان می‌دهد تمایل چندانی به مذاکرات دوطرفه ندارد.
تحلیلگران معتقدند که در صورت تداوم این رویکرد از سوی کاخ سفید، فضای مذاکرات شکننده‌تر از آن خواهد بود که به توافقی جامع بینجامد.
از سوی دیگر، اعمال تعرفه‌هایی تا سقف ۱۴۵‌درصد روی واردات چین و پاسخ متقابل پکن با تعرفه‌های تا ۱۲۵‌درصد روی کالاهای آمریکایی، زنگ خطر را برای بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی به صدا درآورده است. شرکت‌هایی که در زنجیره تامین جهانی فعالیت دارند، به‌دلیل هزینه‌های جدید، به‌ناچار مجبور به بازنگری در راهبردها و حتی حذف پیش‌بینی‌های درآمدی خود شده‌اند.
فدرال‌رزرو، نظاره‌گر یا بازیگر؟
یکی دیگر از محورهای حساس این روزهای بازار، تصمیم آتی فدرال‌رزرو درباره نرخ بهره است. با وجود تغییر لحن عمومی بازارها، اغلب تحلیلگران انتظار دارند بانک مرکزی آمریکا فعلا دست به تغییر نرخ بهره نزند تا تاثیرات نهایی جنگ تجاری روشن‌تر شود. براون، استراتژیست پِپراستون، می‌گوید: «بازارها به‌ اشتباه تصور کرده‌اند که فدرال‌رزرو در نقش ناجی وارد خواهد شد اما واقعیت این است که هنوز خبری از «فِد پوت» نیست و اگر تنش‌ها شدت بگیرند، بازار باید با واقعیت تلخ افت شدید کنار بیاید.»
در مجموع، بازارها در وضعیت شکننده‌ای به سر می‌برند؛ شرایطی که در آن کوچک‌ترین سیگنال مثبت یا منفی می‌تواند نوسانات شدیدی ایجاد کند. اگرچه خبر برگزاری مذاکرات میان آمریکا و چین امید تازه‌ای در دل بازارها دمیده اما همچنان فاصله زیادی تا حل‌وفصل اختلافات ریشه‌ای باقی مانده است.
آیا این مذاکرات به توافقی واقعی منجر خواهد شد یا تنها یک آتش‌بس موقت است تا آرامش پیش از طوفان را رقم بزند؟ پاسخ به این پرسش، جهت بازارهای مالی در روزهای آینده را مشخص خواهد کرد.