نگاهی به وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی

با وجود مشکلات کاربران پیام‌رسان‌های اجتماعی برای دانلود و نصب پیام‌رسان‌های خارجی‌- از فیلترینگ گرفته تا حذف نسخه‌های فارسی از مارکت‌های خارجی – آمارها نشان می‌دهند که مجموع کاربران پیام‌رسان‌های داخلی هنوز به آن میزان قابل توجه نرسیده است.
به گزارش ایسنا، پیام‌رسان‌های داخلی در طول چند سال گذشته آغاز به کار کرده و مشغول فعالیت شده‌اند، اما بیشترین نمود استفاده از این ابزارهای داخلی زمانی خود را نشان داد که پیام‌رسان خارجی تلگرام پس از کش‌وقوس فراوان فیلتر شد و این موضوع فرصتی به پیام‌رسان‌های داخلی داد که وارد عرصه رقابت شوند.
هرچند برخی کارشناسان و تحلیلگران همان زمان هم معتقد بودند فیلترینگ پیام‌رسان‌های خارجی تنها راه مناسب برای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی نیست، این روند تا امروز ادامه‌دار شده است و البته از طرف برخی مسوولان همواره به رشد پیام‌رسان‌های داخلی پس از اعمال فیلترینگ روی تلگرام و خروج اکثر کاربران از آن و کوچ به شبکه‌های داخلی اشاره شده است.
البته فعالیت ادامه‌دار تلگرام اصلی با فیلترشکن و نسخه‌های فارسی‌اش با پروکسی‌های داخلی، همواره مورد انتقاد قرار داشته است.
محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سال گذشته درباره فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی، از رشد تعداد کاربران آنها از ۵/۱ میلیون به ۵/۷ میلیون نفر گفته بود. این در حالی است که طبق برخی آمارها، هنوز هم بیشتر از نیمی از کاربران پیام‌رسان‌های اجتماعی از تلگرام استفاده می‌کنند.
پیام‌رسان‌های داخلی چند کاربرد دارند؟
در بازارهای آنلاین، تعداد دانلود هر یک از برنامه‌ها مشخص است. البته جدا از مارکت‌های آنلاین از جمله گوگل‌پلی و بازار برای سیستم عامل اندروید و مارکت‌های سیب‌اپ و سیبچه برای سیستم عامل عامل آی‌اواس (با توجه به اینکه پیام‌رسان‌های ایرانی از مارکت اپ‌استور حذف شده‌اند)، هر یک از پیام‌رسان‌ها را از وب‌سایت خودشان نیز می‌توان دانلود کرد، اما با توجه به اینکه دانلود برنامه‌ها غالبا از طریق مارکت‌ها انجام می‌شود، آمار دانلود از طریق وب‌سایت چندان قابل ذکر نیست.
بر اساس آمار دانلود هریک از پیام‌رسان‌های داخلی تعداد نصب‌های فعال این پیام‌رسان‌هاست. این بدان معناست که ممکن است فردی هر یک از این پیام‌رسان‌ها را دانلود و نصب کرده باشد اما از آنها استفاده‌ای نکند، بنابراین در این آمار آورده نشده است. تعداد نصب‌های فعال، کسانی هستند که علاوه بر دانلود و نصب، در این پیام‌رسان‌ها ثبت‌نام کرده و از آنها استفاده کرده باشند. بر این اساس، تعداد کاربران پیام‌رسان بله، با احتساب یک میلیون در مارکت بازار، ۵۰۰ هزار در گوگل‌پلی و ۲۰۰ هزار در مایکت (یکی از اولین مارکت‌های فارسی‌زبان اندروید در ایران)، به بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار کاربر می‌رسد.
تعداد کاربران سروش، با احتساب دو میلیون در مارکت بازار، سروش‌پلاس که نسخه توسعه‌یافته‌‌ سروش است، ۲۰۰ هزار در بازار و ۳۴ هزار نصب فعال در مایکت به دو میلیون و ۲۳۴ هزار کاربر می‌رسد.
تعداد کاربران گپ با احتساب ۲۰۰ هزار در مارکت بازار، ۵۰۰ هزار در گوگل‌پلی و ۲۰۰ هزار در مایکت، به بیش از ۹۰۰ هزار کاربر می‌رسد.
با وجود این، با گرفتن آمار از هر یک از این پیام‌رسان‌ها، ممکن است آنها این ادعا را مطرح کنند که کاربران‌شان بیش از چیزی است که در مارکت‌ها نمایش داده شده است. این موضوع می‌تواند به دلیل دانلودهایی باشد که از طریق وب‌سایت هر یک از پیام‌رسان‌ها انجام شده یا پیام‌رسان‌ها ممکن است تعداد دانلود و نصب این برنامه‌ها را مد‌نظر داشته باشند، در حالی که آنچه اهمیت دارد و در این گزارش هم به آن پرداخته شده، تعداد نصب‌های فعال پیام‌رسان‌هاست.در کنار پیام‌رسان‌های بله، سروش و گپ که کاربران‌شان در اینجا مشخص شده، پیام‌رسان‌های ایرانی دیگری هم هستند از جمله آی‌گپ، بیسفون، ویسپی، ایتا و دیگر پیام‌رسان‌ها که هر کدام از اینها هم کاربران خود را دارند، اما مجموع این آمار شاید به ۱۰ میلیون استفاده فعال برسد. این موضوع نشان می‌دهد در یک سال گذشته، تعداد کاربران پیام‌رسان‌های داخلی رشد قابل توجهی نداشته است‌ هرچند برخی ممکن است مدعی شوند که یک سال هم زمان کافی برای رشد و توسعه پیام‌رسان‌ها نیست؛ اتفاقی که در نمونه‌های خارجی که زمانی بازار انحصاری پیام‌رسانی را در ایران در دست داشتند، شاهدش بودیم.
در هر حال به گفته وزیر ارتباطات، دلایل عدم استقبال مردم از شبکه‌های داخلی به ظرفیت‌های فنی باز‌می‌گردد که با افزایش کارایی می‌توان اعتماد را به مردم بازگرداند.به گفته آذری‌جهرمی، اینکه شبکه‌های داخلی کمتر مورد استقبال قرار گرفته‌اند، گزاره درستی نیست و این شبکه‌ها بنا بر ظرفیت و توانی که داشته و رجوعی که مردم به آنها کرده‌اند، رشد خوبی را به نوع خودشان داشتند اما اعتماد عمومی بیشتر با گذشت زمان حاصل می‌شود.
اگر انتظار داشته باشیم یک پیام‌رسان داخلی در مرحله اول خود با پیام‌رسانی که سال‌های زیادی در حال فعالیت است، همان قابلیت‌ها را بدهد، این انتظار دقیقی از این شبکه‌های داخلی نیست.بر این اساس با گذشت زمان و با اقداماتی که صورت می‌گیرد و نیز قوانینی که مصوب خواهد شد و اصلاح عملکردها می‌توان امیدوار به رشد اعتماد عمومی به سمت نرم‌افزارهای داخلی باشیم.