کمک اروپا به ایران و شکست آمریکا

بهشتی‌پور*- در خصوص ساز‌و‌کار ویژه مالی اروپا هنوز جزئیاتی اعلام نشده و آنچه که صرفا بیان شده این است که اتحادیه اروپا ‌مصمم به اجرای طرح است اما در عین حال اجرایش هنوز شروع نشده است. باید تاکید داشت که اجرای این سازوکار منوط به این است که ایران در مورد لوایح چهارگانه FATF به نتیجه برسد و آنها را تایید کند تا بتواند با بانک‌های اروپایی ارتباط برقرار کند. چون اگر FATF اجرایی نشود ایران نمی‌تواند نه با اروپا و نه با کشوری دیگر ارتباط بانکی برقرار کند بنابراین طرح اجرای‌اش منتفی می‌شود. طبق آنچه کشورهای اروپایی اعلام کردند اگر FATF به طور کامل در ایران تصویب شود وعده آنان نیز در خصوص سازوکار مالی اجرایی خواهد شد.
تایید اجرایی سازوکار مالی توسط مقامات اتحادیه اروپا بدین معناست که ایران را مطمئن کنند و لوایح FATF تایید شود. اکنون وزیر خارجه آلمان اعلام کرده که در مرحله اول بخش مربوط به کالاهایی که مشمول تحریم آمریکا نشده (همچون دارو و مواد غذایی) حل شود و بعد در مراحل بعدی به بحث مبادلات بپردازند و اینکه در سایر کالاهایی که شامل تحریم آمریکاست چه اقداماتی باید انجام پذیرد. طبق آنچه که توضیح دادند یک اعتباری با این سازوکار مالی در بانکی که در فرانسه ایجاد شده باز می‌شود آلمانی‌ها نیز آن را اداره می‌کنند. به این ترتیب هرکسی که می‌خواهد کالایی به ایران صادر کند از آنجا تضمین لازم را می‌گیرد بالعکس نیز ایرانی‌ها که می‌خواهند به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا کالایی صادر کنند به وسیله این بانک تضمین‌های لازم را پیدا می‌کنند. منتها این موضوع فعلا محدود به کالاهایی که مشمول تحریم آمریکا نیست و مراحل بعدی که کی انجام می‌شود مشخص نیست. در مجموع می‌توان گفت اگر کل عملیات انجام شود و ایران نیز لوایح چهارگانه FATFرا بپذیرد آب باریکه‌ای باز می‌شود تا فشار هژمونی آمریکا را کاهش دهد چون واقعیت این است که اروپایی‌ها هم فکر نمی‌کردند آمریکا بتواند هژمونی مالی را تحمیل کند چون شرکت‌های چینی، روسی و هندی هم این مجموعه را پذیرفتند. به نظر می‌رسد در صورت اجرایی شدن کانال، در مسیر کاهش فشار و مقابله با آمریکا قرار می‌گیریم و این از لحاظ سیاسی یک دستاورد بزرگی است اما ما به هیچ وجه به دوره قبل از خروج از آمریکا از برجام برنمی‌گردیم. باید اذعان داشت که در تاریخ بعد از جنگ جهانی دوم ندیدیم که انگلیسی‌ها در برابر موضوعی در مقابل آمریکا بایستند ولی خب همین‌قدر که انگلیس، آلمان و فرانسه یک بیانیه مشترک صادر می‌کنند و صراحتا اعلام می‌کنند که خواستار اجرایی شدن INSTEX هستند این نشان می‌دهد که عملا در برابر آمریکا ایستادند هرچند توان مقابله‌شان محدود است. باید تاکید داشت که دروغ بزرگی است اگر به افکار عمومی بگوییم که با این سازوکارمالی اتفاقی نمی‌افتاد ضمن اینکه دروغ بزرگی است اگر بگوییم همه مشکلات حل می‌شود اما این بسته به هر حال کمکی برای حل مشکلات در برابر آمریکاست ضمن اینکه شکست بزرگی برای واشنگتن است که سه کشوری که سال‌ها متحد آمریکا بودند با ایران توافقی انجام می‌دهند و کار را ادامه می‌دهند.
*کارشناس مسائل بین‌الملل