آب هست مدیریت نیست

گروه انرژی- ایران یکی از طولانی‌ترین دوره‌های خشکسالی را تجربه می‌کند اما هنوز اقدامی جدی برای گذر از این بحران از سوی مسوولان صورت نگرفته است و فقط به سیاست خواهش و تمنا از مردم برای صرفه‌جویی در مصرف بسنده کرده‌اند و از سویی گناه مصرف بی‌رویه آب در ایران را به گردن کشاورزان می‌اندازند .
اما سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که مسوولان کشور و بخش آب چه راه‌حل‌هایی را برای حل این مشکل در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت در نظر گرفته‌اند.
مطالعات علمی نشان می‌دهد که از کل ۴۳۰ میلیارد مترمکعب آب ورودی کشور، چیزی در حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب (۶/۵۹ درصد از آب تجدیدپذیر کشور) صرف کشاورزی می‌شود ولی بخش عمده‌ای از آب قبل از اینکه به زمین زراعی برسد هدر رفته و ۷۰ درصد نزولات آسمانی از طریق تبخیر اتلاف می‌شود. بنابر این کشور ایران با مشکل کمبود آب مواجه نیست بلکه مشکل اصلی کشور مدیریت نامناسب منابع آبی است.
درحال حاضر با مصرف ۹۰ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی حدود ۱۰۰ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می‌شود که با افزایش بهره‌وری آب، می‌توان با نیمی از حجم آب یاد شده عملکرد را به بیش از دوبرابر ارتقا داد و برای جمعیتی بالغ بر ۲۵۰ میلیون نفر در کشور غذا تولید کرد.
این در حالی است که کاهش سطح آب و خشک شدن دریاچه‌ها، پایین رفتن بستر آب‌های زیرزمینی در بسیاری از نقاط کشور، خشک شدن آب برخی رودخانه‌ها، کاهش سطح ذخیره آب پشت اغلب سدهای کشور، تخلیه تعدادی از روستاها طی چند دهه گذشته، خالی شدن چندین روستا در حاشیه دریاچه‌ هامون، گسترش کویر و بیابان‌های لایزرع و خشک، هر روز سرزمین ما و ساکنان آن‌را به سوی یک فاجعه ملی و زیست‌محیطی نزدیک‌تر می‌کند.ایران به طور طبیعی جزو مناطق کم باران جهان محسوب می‌شود و کاهش سالانه بارش‌ها نیز مزید بر علت شده و این شرایط دشوار را تشدید می‌کند و در صورت تداوم شرایط موجود و استفاده بی‌رویه و هدر دادن منابع آبی، کشور با بحران خشکسالی مواجه می‌شود.
پایان آب در نیمی از ایران
بر اساس برآوردهای صورت گرفته در تابستان سال ۱۳۹۷ تعداد ۳۳۴ شهر در معرض تنش آبی قرار خواهند داشت که از این تعداد ۱۰۷ شهر در وضعیت قرمز قرار دارند.
گزارش‌های حاکی از آن است که ١٢استان از ٣١ استان ایران تا ۵۰ سال آینده تمام سفره‌های زیرزمینی آب‌شان را از دست می‌دهند و در این میان برای گذر از حرکت در مسیر خشکسالی وظیفه‌ای عمومی بر دوش همه مسوولان و مردم است و تا به طور کامل گام‌های مورد نیاز از همه سو برداشته نشود، نه تنها این حرکت متوقف نمی‌شود بلکه شدت نیز خواهد گرفت.
این در حالی است که باز هم با نزدیک شدن به فصل تابستان دغدغه تامین آب شرب و آشامیدنی تهران و سایر کلانشهرها از جمله مسایلی شده است که مسوولان را به فکر کنترل موقتی این بحران انداخته است.
در همین حال وزیر نیرو با اشاره به اینکه سال گذشته از لحاظ بارندگی، سال کم‌بارشی بود، گفت: «هیچ مشکلی در زمینه تامین آب آشامیدنی برای مناطق کم آب و مشکل‌دار وجود ندارد اما شرط اصلی پشت‌سر گذاشتن شرایط کم‌آبی کشور رعایت مصرف است.»
به گزارش وزارت نیرو رضا اردکانیان در حاشیه آیین راه‌اندازی بخش دوم طرح تصفیه‌خانه فاضلاب شهرستان پردیس افزود: «اگر با شتاب از بد مصرفی فاصله نگیریم حتی با وجود بازگشت بارش‌ها به میزان پایدار و شرایط عادی، باز هم با مشکل کم‌آبی مواجه می‌شویم که باید مردم با هوشیاری و احساس مسوولیت مشترک به ویژه در مصرف آب صرفه‌جویی کنند.» وی ادامه داد: «توزیع بارش در کشور یکنواخت و همگون نیست، به طور مثال استان‌های هرمزگان و سیستان‌و‌بلوچستان، بوشهر و کرمان نسبت به سال گذشته بین ۶۰ تا ۷۵ درصد کاهش بارش داشته‌اند.» به گفته او با وجود برخی تبلیغات منفی، چرخ تولید و توسعه در حوزه وزارت نیرو در حال حرکت است و کشور با شتاب به نصاب‌های خوب و مطلوب از حیث جمعیت زیرپوشش آب آشامیدنی بهداشتی و سالم می‌رسد.
وزیر نیرو افزود: «جمعیت زیرپوشش شبکه‌های جمع‌آوری، تصفیه و بازچرخانی فاضلاب نیز با شتاب در حال افزایش است.»
از سوی‌ دیگر به گزارش ایسنا طبق وعده‌های مسوولان وزات نیرو قرار شده است ایده طرح تفکیک «آب شرب» و «آب بهداشتی» در دولت دوازدهم با نگاه ویژه‌تری مورد ارزیابی قرار ‌گیرد اما باید در ابتدا برای اجرایی شدن این طرح اولویت‌بندی صورت گیرد. به عبارت بهتر می‌توان علت اجرایی نشدن این طرح را تاکنون لزوم رعایت استانداردهای لازم معرفی کرد که متاسفانه تا‌کنون با وجود ورود وزارت بهداشت به این حوزه نتیجه‌ای به دست نیامده است.البته وزارت نیرویی‌ها بر این باورند که اجرای این طرح نمی‌تواند راه‌چاره‌ای برای حل مشکلات باشد اما برای این کار قراردادی را با دانشگاه شهید بهشتی به ارزش ۲۵۰ میلیون تومان منعقد کردند تا تحقیقات لازم روی این طرح صورت گیرد و بر اساس گفته‌های عباس سروش، معاون آب و آبفای وزیر نیرو این طرح در دو شهر آغاز شده‌ اما سیاست وزارت نیرو این است که با احتیاط بیشتری برای این مهم گام بردارد چرا که باید استانداردهای محکمی برای آب بهداشتی و غیرشرب در نظر گرفته شود، بنابراین ابتدا باید استاندارد تعریف شود و اگر این مساله را بخواهیم به تمام استان‌ها تعمیم دهیم، باید به این مساله توجه کنیم که آب از کیفیت حداقلی برخوردار باشد.