آتش‌بس غزه دشمنی‌ها تغییر شکل می‌‌دهند

نادر کریمی‌جونی
تردیدی نیست که نتانیاهو مجبور به پذیرش آتش‌بس شده و اگر این اجبار وجود نداشت، حتی با وجود رییس‌جمهور شدن دونالد ترامپ، نخست‌وزیر اسرائیل علاقه‌مند بود که همچنان با شعار نابودسازی حماس و آزادسازی گروگان‌ها، منازعه در نوار غزه و کرانه باختری را ادامه دهد. اما تهدید ترامپ در این‌باره که تا پیش از به قدرت رسیدنش، همه گروگان‌ها باید آزاد شوند وگرنه در خاورمیانه، جهنم به راه خواهد افتاد، همانقدر که علیه حماس بود و رهبران حماس را تهدید می‌کرد، همانقدر هشدار به متحد نزدیک آمریکا- اسرائیل- بود که به تل‌آویو یادآوری می‌کرد هرچه زودتر با حماس به توافق برسد و زمینه آزاد شدن گروگان و پایان جنگ در سرزمین‌های فلسطینی‌نشین را فراهم کند.
به نظر می‌رسد نتانیاهو دست‌کم از میانه جنگ تقریبا اطمینان پیدا کرد که نابودسازی حماس و حتی آزادسازی تمامی گروگان‌ها امکان‌پذیر نیست و به همین علت از همین دوران تلاش اسرائیل از نابود کردن حماس و جهاد اسلامی به باقی گذاشتن زمین سوخته برای فلسطینی‌ها و نابود کردن رهبران گروه‌های مخالف مانند حماس و حزب‌الله لبنان معطوف شد. اسرائیلی‌ها در این راهبرد، همانطور که برخی چهره‌های صهیونیست به آن اذعان کردند، بازگرداندن فلسطینی‌ها به عصر حجر را هدف گرفته بودند و تصور می‌کردند که هرچه مناطق فلسطینی‌نشین بیشتر تخریب و نابود شود، بازسازی آن دشوارتر و طولانی‌تر خواهد بود و به همین نسبت اسرائیلی‌ها بیشتر و بلندمدت‌تر از آرامش و امنیت برخوردار خواهند شد. علاوه بر این اسرائیلی‌ها بر این باورند که ترور رهبران گروه‌های مخالف امکان سازماندهی مجدد آنان را دشوار می‌کند تا جایی که ممکن است این سازماندهی مجدد، هیچ‌گاه به کیفیت سابق بازنگردد. چنین باوری به طور تلویحی به غیرممکن بودن نابودسازی گروه‌های مخالف اسرائیل در منطقه اشاره دارد. چنانکه در شرایط کنونی نیز، با وجود همه ضربه‌هایی که حماس و جهاد اسلامی دریافت کرده‌اند، باز هم توان نظامی و اجرای عملیات‌های شهادت‌طلبانه در داخل سرزمین‌های اشغالی وجود دارد و امنیت اسرائیل را به طور آشکاری تهدید می‌کند. در این میان خبر بدتر برای تل‌آویو و شهروندان اسرائیلی، الزام اسرائیل به آزادسازی زندانیان فلسطینی دارای احکام سنگین است؛ ده‌ها زندانی فلسطینی که احکام سنگینی مانند چندبار حبس ابد، زندان‌های طولانی تا 90سال حبس دریافت کرده و در حکم‌شان، ممنوعیت عفو یا تخفیف مجازات وجود دارد، اکنون باید با گروگان‌هایی که نزد حماس است مبادله شوند. ضمن یادآوری این نکته که یحیی سنوار و محمد ضیف روزی در همین گونه مبادله‌ها، آزاد و به خطرناک‌ترین دشمن اسرائیل تبدیل شدند، بر این واقعیت پافشاری می‌شود که در میان همین ده‌ها زندانی فلسطینی دارای احکام سنگین، چهره‌هایی از فتح، حماس و جهاد اسلامی وجود دارند که بالقوه خطرناک‌تر از سنوار یا ضیف به نظر می‌رسند.

از این بابت آزادسازی این زندانیان، همه هدف‌هایی را که اسرائیل از کشتن رهبران حماس و جهاد اسلامی در نظر گرفته بود ناکام خواهد گذاشت.
با این شرایط و از آنجا که جنگ آشکار اسرائیل با فسطینی‌ها، لاجرم پایان یافته است و گمان می‌رود که آتش‌بس- که از فردا یکشنبه برقرار می‌شود- دائمی باشد در این صورت اسرائیل چاره‌ای ندارد که به حذف فیزیکی رهبران حماس و جهاد اسلامی از طریق ترور روی بیاورد و الگویی که در مورد حذف فیزیکی اسماعیل هنیه اجرا شد را در مورد سایر رهبران مخالف اسرائیل در لبنان و سرزمین‌های اشغالی به کار گیرد. این احتمال وجود دارد که در مورد حوثی‌ها و رهبرانشان نیز عملیات‌های ترور و حذف فیزیکی در دستور کار سرویس‌های امنیتی اسرائیل قرار گیرد.
با این سناریو، گمان می‌رود که جنگ در خاورمیانه به‌طور آشکاری فروکش کند ولی آتش جنگ در زیر خاکسترها باقی بمانند. در این صورت انتظار آن است که اقدام نظامی احتمالی علیه ایران منتفی شود و تهران نیز از اجرای عملیات تلافی‌جویانه وعده صادق3 چشم‌پوشی کند. بدین‌ترتیب ایران از برقراری آتش‌بس در سرزمین‌های اشغالی باید حمایت کند و از آن باید خوشحال باشد چراکه در این صورت تمام‌ اقدام‌های آشکار نظامی اسرائیل علیه محور مقاومت متوقف می‌شود و تهدیدهایی که در مورد نابودی کامل بازوهای این محور وجود داشت منتفی خواهد شد. اگر این لطیفه که «هر آنچه تو را نکشد، تو را قوی‌تر خواهد کرد» مورد استناد قرار گیرد آنگاه باید اذعان کرد که فرار مولفه‌های محور مقاومت از کشته شدن به قوی‌تر شدن آنها خواهد انجامید. هر چند که بازگشت این مولفه‌ها و بازوهای محور مقاومت به قدرت، روندی کند و زمان‌بر خواهد داشت.
در عین حال گمان می‌رود که دشمنی اسرائیل با کشورمان از منازعه آشکار و جنگ‌های موشکی و هوایی به منازعه سیاسی و امنیتی تبدیل شود. یک نظرسنجی که اخیرا از سوی مرکز فلسطینی تحقیق در سیاست (PSR) انجام شده نشان می‌دهد که 71درصد فلسطینی‌های ساکن نوار غزه عملیات طوفان‌الاقصی را کاری خوب ارزیابی می‌کنند، 81درصد آنان بر این باورند که آنچه در این عملیات انجام گرفته جنایت نبوده و حماس جنایت نکرده است و 63 درصد از فلسطینی‌های ساکن نوار غزه از بازگشت حماس به نوار غزه حمایت می‌کنند. این آمار، خبرهای خوبی را برای مقامات ایرانی که خواهان دشمنی با اسرائیل از درون سرزمین‌های اشغالی هستند، به همراه می‌آورد. با این آمار، تهران می‌تواند امیدوار باشد که روزی و دوباره حماس به روزهای قدرتمند خویش بازگردد.
در عین حال اسرائیل ناچار است برای تضمین بقای خود، ترامپ را به تشدید تدابیر اتخاذ شده علیه جمهوری اسلامی ایران ترغیب کند. در این راهبرد نتانیاهو تلاش خواهد کرد با راهبرد ترامپ در اتخاذ تحریم‌ها و تحریم‌های نابودکننده علیه ایران همراه شود، آن را تشدید و از آن میوه‌چینی کند. به این ترتیب اگرچه منازعه اسرائیل با ایران تغییر چهره می‌دهد و در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی امتداد می‌یابد اما هیچ‌گاه نه فقط متوقف نمی‌شود بلکه ممکن است شدیدتر و هیجان‌های تخاصم از حرارت بیشتری نیز برخوردار شود.