آثار افزایش نرخ رسمی ارز

به نظر می‌‌رسد که بانک مرکزی در پی افزایش نرخ اسمی ارز از میزان ۱۲۲۶۰ ریال به حول و حوش ۱۶۰۰۰ ریال است. البته بانک مرکزی پیشتر از این هنگام اعلام نرخ ۱۲۲۶۰ ریالی می‌توانست کمی با تدبیرتر عمل کند و به جای اعلام نرخی که گویی به صورت میلیمتری و با پیچیده‌ترین فرمول‌ها و رابطه‌ها محاسبه شده است نرخ ارز را حول و حوش ۱۵ تا ۱۶ هزار ریال اعلام کند. اما صرفنظر از این نکته تاثیر افزایش نرخ ارز بر اقتصاد و بازار ارز چه خواهد بود.

 انتظار می‌رود افزایش قیمت کالاهای وارداتی اساسی به میزان دست‌کم ۳۰ درصد افزایش یابد در مقابل انتظار می‌رود که تقاضا برای ارز رسمی بیشتر از قبل محدود شود. آیا این افزایش نرخ رسمی ارز بر نرخ بازار آزاد ارز هم تاثیر خواهد گذاشت؟ به نظر این قلم پاسخ مثبت است. در شرایط عادی اگر از محل افزایش قیمت کالاهای وارداتی به نرخ مرجع هزینه‌ها افزایش یابد و در قیمت تمام شده کالاها و خدمات سرریز شود نسبت قیمت کالاهای وارداتی به کالاهای خارجی به ضرر کالاهای داخلی افزایش می‌یابد بنابراین تقاضا برای کالاهای خارجی بیشتر می‌شود که به معنای افزایش تقاضا برای ارز در بازار آزاد خواهد بود. اما در کنار این، چنین سیاستی به معنای تایید فشارهایی است که در بازار ارز وجود دارد در واقع به معنای امکان‌ناپذیری بازگشت ارز در بازار آزاد به نرخ‌های پیشین است. بنابراین در چنین شرایطی این سیاست خود پیامی را به کارگزاران و سرمایه‌گذاران در بازار ارز مبنی بر انتظار افزایش آن ارسال می‌کند. به این اعتبار به نظر می‌رسد که در این شرایط خاص و حساس باید انتظار افزایش‌های دیگری در نرخ دلار به ویژه از ابتدای پاییز داشت که معمولا فشارهای تورمی در نیمه دوم سال تشدید می‌شود. در کنار تلاش‌ها برای عادی‌سازی شرایط سیاسی تا جایی که امکان دارد باید از حرکت سرمایه‌ها به سوی بازارهای ارز و طلا جلوگیری کرد. در این راستا ضمن اعطای مشوق‌های لازم در بخش‌هایی مانند مسکن از جمله تجدید نظر در هزینه تراکم و میزان تراکم به منظور بالا بردن حاشیه سود یا ارایه انرژی به قیمت ترجیحی به بنگاه‌های تولیدی به جهت کاهش فشارهای ناشی از کمبود نقدینگی و هزینه تولید بالا، باید مانع حرکت نقدینگی‌های بزرگ به سوی بازارهای ارز و طلا شد در غیر این‌صورت اگر فاصله نرخ رسمی و بازار آزاد چند ماهه گذشته طی ماه‌های آینده هم به‌وجود بیاید، در این‌صورت باید انتظار نرخ ارزی حول و حوش ۲۵ هزار ریال را داشت.
* استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی