آرامش گمشده بازار

حسن کاظم‌زاده*
بازار سهام و اقتصاد ایران در شرایطی به سر می‌برد که به نظر می‌رسد حسرت آرامش و ثبات را در دل دارد. هر زمان که کمی فضای سیاسی و اقتصادی آرام می‌شود بلافاصله تهدیدها و تنش‌های جدید آغاز می‌گردد. این تهدیدها که در بسیاری مواقع فقط به عنوان جنگ رسانه‌ای باقی می‌مانند، در سال‌های اخیر گاه به حملات واقعی تبدیل شده‌اند و فضای ناپایدار بیشتری را به اقتصاد و جامعه تحمیل کرده‌اند. حالا پس از گذشت حدود یک هفته از حمله اسرائیل به یکی از اهداف در ایران، سطح تهدیدهای ایران نیز حداقل در رسانه‌ها افزایش یافته و مقامات مختلف با لحن‌های تندتری صحبت می‌کنند. اگرچه در این میان برخی تحلیلگران اقتصادی به تغییرات معاملات دلار و طلا نگاه می‌کنند تا نشانه‌هایی از حمله‌های قریب‌الوقوع بیابند ولی تاکنون این بازارها نشانه‌ای از یک بحران فوری را نشان نداده‌اند. با این حال نمی‌توان تنها به نوسانات دلار و طلا اکتفا کرد و انتظار داشت که این بازارها پیش از وقوع هرگونه درگیری یا حمله‌ای هشداردهنده باشند. این عدم قطعیت یکی از عوامل موثر بر فضای عمومی اقتصاد و بازارهای مختلف از جمله بازار سرمایه است.
این هفته اما علاوه بر این شرایط ناپایدار سیاسی، یک رویداد مهم بین‌المللی دیگر نیز بر افکار و تصمیمات سرمایه‌گذاران سایه انداخته است: انتخابات آمریکا؛ انتخاباتی که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند انتظارات تورمی در ایران و دیگر کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار دهد. در یک‌سال گذشته، مردم ایران حجم بالایی از طلا خریداری کرده‌اند تا سرمایه‌های خود را در برابر تورم و کاهش ارزش ریال حفظ کنند اما همچنان بسیاری از سرمایه‌گذاران امیدوارند که تقاضا برای خرید دلار و طلا به شکل شدیدی افزایش نیابد و بازار از ثبات نسبی برخوردار باشد. در همین حال، بازار سهام ایران برخلاف برخی پیش‌بینی‌ها دیروز جذابیت چندانی نداشت. ارزش کل معاملات به حدود ۴۳۰۰‌میلیارد تومان رسید و حدود ۷۰‌درصد از نمادهای بازار با کاهش ارزش مواجه شدند، همچنین ۲۶۱‌نماد به صف فروش رفتند که نشانه‌ای از جو ناپایدار و بی‌ثبات در بازار سهام است.
هفته انتظار
امسال بورس تهران و فعالان بازار سرمایه روزهای زیادی را در انتظار گذراندند؛ انتظارهایی که در بسیاری از موارد نتیجه‌ای ملموس و مثبت برای آنها نداشته است. حالا اما یکی از مهم‌ترین و شاید آخرین انتظارها در سال‌جاری برای فعالان بورس، نتیجه انتخابات آمریکاست؛ نتیجه‌ای که شاید تاثیراتی بسیار مهم بر سیاست‌های داخلی و خارجی کشورهای مختلف داشته باشد. چهار سال پیش وقتی به انتخابات آمریکا نزدیک می‌شدیم، بورس ایران نسبت به سایر بازارها عملکرد بازدهی بهتری داشت و از اوج‌های خود در سال‌۹۹ فاصله می‌گرفت. در آن زمان بسیاری از سرمایه‌گذاران انتظار داشتند که دونالد ترامپ بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شود و بدین ترتیب انتظارات تورمی در بازارهای ایران از جمله طلا، ارز و حتی بورس ادامه پیدا کند.
این‌بار اما با وجود اینکه بسیاری از تحلیلگران معتقدند احتمال انتخاب مجدد ترامپ در انتخابات پیش‌رو وجود دارد، تاثیر آن به‌طور مستقیم فقط در بازارهای طلا و دلار دیده شده و سایر بازارها از این فرضیه بهره چندانی نبرده‌اند. این هفته در طول روزهای شنبه تا سه‌شنبه، با تحلیلگران و کارشناسان مختلفی به صورت زنده در حال پوشش این رویداد هستیم تا اخبار و تحلیل‌های جدیدی را در‌خصوص انتخابات آمریکا و تاثیرات احتمالی آن بر اقتصاد ایران و جهان ارائه دهیم و به شما کمک کنیم که در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خود بهتر و آگاهانه‌تر عمل کنید.
حرکت نماد خودرویی در بازار
در این روزها، نماد خودرو در بازار سهام نیز توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است. دیروز حجم معاملات نماد خودرو به طور قابل‌توجهی افزایش یافت و در ابتدای بازار این نماد با صف خرید سنگینی مواجه بود. خریداران اصلی این نماد، سرمایه‌گذاران حقیقی بودند که به نظر می‌رسد به دلیل شایعات مرتبط با تجدید ارزیابی دارایی‌های خودرویی‌ها اقدام به خرید این نماد کرده‌اند. از نظر قانونی، ایران خودرو تا پایان امسال این امکان را دارد که از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، مجددا افزایش سرمایه دهد و نیازی به رعایت فاصله پنج‌ساله بین تجدید ارزیابی‌ها ندارد اما هنوز مشخص نیست که این تجدید ارزیابی تا چه حد بازار را تحت تاثیر قرار خواهد داد و آیا درصد تجدید ارزیابی آن برای فعالان بازار جذاب خواهد بود یا خیر. این عدم قطعیت نیز به عنوان یکی از عوامل موثر در معاملات این نماد و توجه ویژه سرمایه‌گذاران به آن محسوب می‌شود.
چشم‌انداز نرخ دلار نیما
یکی دیگر از مسائل مهمی که در روزها و هفته‌های آینده مورد توجه خواهد بود، سرنوشت نرخ دلار نیما است. بخش قابل‌توجهی از درآمدهای بودجه‌ای دولت در سال آینده وابسته به نرخ دلار نیماست بنابراین مدل فروش ارز دولتی و همچنین نرخ ارز برای صادرات غیرنفتی ممکن است در هفته‌های آتی دستخوش تغییرات عمده‌ای شود. حتی صحبت از راه‌اندازی آزمایشی بازار ارز توافقی نیز به گوش می‌رسد. ارز توافقی که توسط رئیس بانک مرکزی، فرزین، معرفی و ادعا شده است که در حال حاضر ۴۰‌درصد تخصیص ارز به این صورت انجام می‌شود. با این حال آمار رسمی بانک مرکزی همخوانی کاملی با این ادعا ندارد و همچنان جای بحث دارد.
به نظر می‌رسد بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در انتظار نتایج انتخابات آمریکا هستند و پس از مشاهده تاثیرات احتمالی ناشی از این انتخابات، در مورد سرنوشت نرخ نیما و نزدیک کردن آن به نرخ دلار در بازار آزاد تصمیم خواهند گرفت. این موضوع می‌تواند تاثیرات بزرگی بر بازار طلا، ارز و حتی سهام در هفته‌های آینده داشته باشد و سرمایه‌گذاران را به اتخاذ تصمیم‌های جدید و استراتژیک‌تر وادارد. اگر نرخ نیما به نرخ بازار آزاد نزدیک شود، احتمال افزایش انتظارات تورمی و تاثیر آن بر سایر بازارها نیز وجود خواهد داشت و این می‌تواند یکی از تحولات کلیدی در اقتصاد ایران در ماه‌های آتی باشد. به طور کلی اقتصاد ایران و بازارهای مالی در حال حاضر در شرایطی از عدم قطعیت و نوسان به سر می‌برند. تهدیدها و تنش‌های سیاسی در منطقه، انتخابات آمریکا و موضوع نرخ دلار نیما، همگی عواملی هستند که فضای سرمایه‌گذاری را در ایران پیچیده و پرریسک کرده‌اند. سرمایه‌گذاران در این شرایط به شدت نیازمند اطلاعات دقیق و تحلیل‌های به‌روز هستند تا بتوانند در این فضای پرابهام تصمیم‌گیری‌های مناسب‌تری داشته باشند. هفته آینده با توجه به نتایج انتخابات و سیاست‌های احتمالی جدید در زمینه نرخ ارز و رویکردهای اقتصادی دولت می‌تواند هفته‌ای پرخبر و سرنوشت‌ساز برای اقتصاد ایران و بازارهای مالی باشد.
*رییس هیات‌مدیره شرکت مدیریت دارایی گندم