27 - 05 - 2020
آغاز عصر آسیا
گروه جهان- سال‌هاست بسیاری از ناظران و اندیشمندان روابط بین‌الملل از روند تضعیف جایگاه آمریکا و نظم لیبرال تحت هدایت آن سخن می‌گویند به گونه‌ای که جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهاراتی کم‌سابقه از افول نظم تحت رهبری آمریکا و لزوم اتخاذ راهبردی قدرتمندانه‌تر در قبال چین سخن گفته است به گونه‌ای که جان میرشایمر، اندیشمند آمریکایی و برجسته روابط بین‌الملل در آخرین مقاله خود با نام «ملزم به افول؛ ظهور و افول نظم بین‌المللی لیبرال» به تضعیف نظم لیبرال تحت هدایت آمریکا پرداخته و نوشته: با پایان جنگ سرد، یک دوره از تاریخ سیاست جهانی به پایان رسیده و دوره جدیدی در روابط بین‌الملل آغاز شده است. هرچند این دوره جدید هنوز صورت‌بندی مفهومی روشنی ندارد، برخی مشخصه‌ها و ویژگی‌های این دوران نمایان و شناسایی شده است. در این دوره، بحران‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و چالش‌های جدی در صحنه مدیریت تحولات جهانی از یک‌سو و ناکامی‌های پی‌در‌پی قدرت‌های بزرگ به ویژه ایالات متحده در شکل‌دهی به نظم آینده موردنظر خود از سوی دیگر، توجه اندیشمندان و کنشگران روابط بین‌الملل را به ضرورت تبیین و ترسیم مختصات جهان در حال گذار و نظم پیشرو بین‌المللی جلب کرده است.
در همین رابطه اندیشکده کارنگی نیز نوشته است: از زمان جنگ جهانی دوم، دولت‌های متوالی آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که حفظ برتری سیستمی از طریق کاربرد صرفا نیروی نظامی، پرهزینه بوده و درنهایت به شکست منجر خواهد شد زیرا این امر موجب بروز ائتلاف‌های متقابل با هدف خنثی‌سازی هژمونی آمریکا خواهد شد. به همین دلیل واشنگتن به ایجاد و حفظ ساختاری پرداخت که به نظم بین‌المللی لیبرال موسوم شده است. به همین ترتیب آمریکا امنیت متحدان خود را تامین و دسترسی نامتقارنی برای آنها در دسترسی به بازارهای خود فراهم و سازمان‌های جهانی متعددی ایجاد کرده است. این تمهیدات مایه حفظ نظم جهانی شده است.
از این رو حفظ هژمونی آمریکا در بلندمدت مستلزم آن است که واشنگتن روابط اجتماعی ژئوپلیتیکی خود را جدی بگیرد و برای پیشبرد منافع خود، به تعامل جهان با چین شکل بهتری دهد. همه‌گیری کووید۱۹ شک و تردیدهای زیادی در خصوص توانایی آمریکا در گسترش نفوذ خود و مدیریت رقابت با چین مطرح کرده است. نشریه «استراتژیک» وابسته به موسسه سیاست راهبردی استرالیا (ASPI) نیز در مطلبی نوشته است: جهانی شدن کووید۱۹ اساسا قادر است سه روند ژئوپلیتیکی بنیادین را تسریع کند: ظهور آسیا، افول ایالات متحده و تقویت آلمان. در اروپا شکل‌گیری این تغییرات ممکن است به صورت ترکیبی، جهان ۲۰۳۰ را از قبل ترسیم کند اما پیش از آن، رهبران سیاسی باید بر بحران فعلی غلبه کنند و خطاهای فاجعه‌آمیز یک قرن پیش را نیز تکرار نکنند.
امروز به نظر می‌رسد آینده و گذشته در حال فروپاشی است. اکنون که کووید۱۹ بخش‌های اعظمی از کشورهای جهان را بی‌رحمانه وارد معاملات مرتبط با اقتصاد دیجیتالی کرده است، بسیاری از مردم آرزو می‌کنند که دیگر به دنیای پیش از پاندمیک شدن کووید ۱۹ بازنگردند. گویا آنچه ما اکنون تجربه می‌کنیم صرفا یک پژواک ساده بوده است. شیوع و پاندمیک شدن این ویروس یقینا موید پایان جهانی شدن نیست اما بدون تردید موجب خیزش آسیا- نه فقط چین- و افول غرب، به ویژه ایالات متحده آمریکا خواهد شد. ایالات متحده آمریکا به عنوان نیرومندترین قدرت نظامی جهان، هنگام رویارویی با کروناویروس به طور شگفت‌انگیزی خلع سلاح شد.
اتخاذ استراتژی محکم‌تر در قبال چین
جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا در میان نشانه‌هایی مبنی بر جایگزین شدن آسیا به جای ایالات متحده به عنوان مرکز قدرت جهانی خواستار اتخاذ استراتژی محکم‌تر در قبال چین شد و گفت: شکوفایی چین تحسین‌برانگیز و احترام‌آمیز می‌شود اما همزمان سوال‌ها و نگرانی‌های زیادی وجود دارند.
او که به دعوت کنفرانس سفیران آلمان پیامی ویدئویی منتشر کرد، ابتدا اشاره کرد که آلمان قرار است ریاست شورای امنیت سازمان ملل در ماه ژوئن و شورای اتحادیه اروپا در ماه ژوئیه را بر‌عهده گیرد و انتظارات از این کشور زیاد است. او سپس به بحران شیوع ویروس کرونا در اروپا اشاره کرد و خطاب به آلمان گفت: «دوباره ما روی شما حساب باز می‌کنیم تا اروپا را از بحران عبور دهید و مطمئن شویم که از آن قوی‌تر بیرون خواهیم آمد.»
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد که پیشنهادهای آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه برای جبران خسارت‌های مربوط به این وضعیت جسورانه است: «فکر می‌کنم این همان چیزی است که اروپا به آن نیاز دارد.» بورل در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد که باید روی راه‌حل‌های مشترک سرمایه‌گذاری کرد و از همبستگی واقعی بهره برد.
گردآوری اروپا
قرار است کمیسیون اروپا امروز طرح اقتصادی مقابله با بحران ویروس کرونا را پیشنهاد کند؛ طرحی هزار میلیارد یورویی با هدف حراست از یکپارچگی مالی اروپا. این طرح در حالی مطرح خواهد شد که هفته گذشته دو قدرت اصلی اتحادیه اروپا یعنی آلمان و فرانسه از طرح ۵۰۰ میلیاردی برای مواجهه با این بحران پرده برداشتند. هلند، اتریش، سوئد و دانمارک از مخالفان اعطای بلاعوض نقدینگی به کشورهای نیازمند اتحادیه برای مرتفع کردن بحران کرونا هستند. او اضافه کرد: «ابتکار عمل فرانسه و آلمان از هر زمان دیگری ضروری‌تر است. اما در عین حال تنها یک توافق فرانسوی-آلمانی کافی نیست.» رییس دستگاه دیپلماسی اروپا تاکید کرد که باید کل اروپا را گرد هم آورد. او در عین حال گفت که این موضوع سخت است: «من این را قبل از قبول این منصب می‌دانستم اما در این شش ماه به طور مستقیم خودم آن را تجربه کرده‌ام.» او درباره علت سخت بودن گرد هم آوردن اروپا گفت: «این کار دشواری است. کار سختی است زیرا اختلاف‌های عمیقی بین کشورهای عضو درباره بسیاری از مسائل وجود دارد.» بورل افزود: «ما فاقد یک فرهنگ استراتژیک مشترک هستیم و تمایل به سازش کمتر از حدی است که باید باشد. ما در دنیایی بدون رهبر زندگی می‌کنیم که در آن آسیا به طور فزاینده از نظر اقتصادی، امنیتی و فناوری اهمیت پیدا خواهد کرد.»
ورود به عصر آسیا
او اضافه کرد: «تحلیلگران مدت‌هاست درباره پایان سیستم تحت رهبری آمریکا و ورود به عصر آسیا صحبت می‌کنند. این اکنون در مقابل چشمان ما اتفاق می‌افتد.» مسوول دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا تاکید کرد که اگر قرن بیست و یکم به یک قرن آسیایی چرخش پیدا کند، همان‌طور که قرن بیستم آمریکایی بود، ممکن است از این بیماری همه‌گیر به عنوان نقطه عطف این روند یاد شود.
او معتقد است که این نخستین بحران بزرگ در دهه‌های اخیر است که ایالات متحده واکنش‌های بین‌المللی به آن را رهبری نمی‌کند. او اضافه کرد: «شاید آمریکا به این موضوع اهمیت ندهد اما هر جا که نگاه می‌کنیم شاهد رقابت‌های فزاینده هستیم به‌خصوص بین ایالات متحده و چین.»
بورل تاکید کرد که فشارها برای اینکه طرف یکی از اینها گرفته شود در حال افزایش است: «به عنوان اتحادیه اروپا، باید منافع و ارزش‌های خود را دنبال کنیم.» او تصریح کرد: «رقابت آمریکا و چین تاثیر فلج‌کننده‌ای بر سیستم چندجانبه در شورای امنیت سازمان ملل، گروه بیست، سازمان بهداشت جهانی و جاهای دیگر دارد.» او تاکید کرد که این موضوع باعث اختلاف نظرهای بیشتر، وتوهای بیشتر و توافق‌های کمتر می‌شود.
این مسوول اروپایی پیش‌بینی کرد در این شرایط چین قدرتمندتر و جسورتر می‌شود: «شکوفایی چین تحسین‌برانگیز و احترام‌آمیز می‌شود اما همزمان بسیاری از سوال‌ها و نگرانی‌ها وجود دارند.» او اضافه کرد: «روابط ما باید بر پایه اعتماد، شفافیت و عمل متقابل باشد. این موضوع در حال حاضر همیشه رخ نمی‌دهد. ما تنها زمانی این شانس را خواهیم داشت که با چین در چارچوب نظم جمعی به توافق برسیم.» وی ابراز امیدواری کرد که این موضوع در اجلاس سران اتحادیه اروپا و چین در پاییز پیشرو محقق شود. وی معتقد است که اروپا در مقابل چین به یک استراتژی محکم‌تر نیاز دارد که این موضوع مستلزم داشتن روابط و همکاری‌های بیشتر با بقیه کشورهای دموکراتیک آسیایی است. وی در این زمینه همکاری با هند، ژاپن و کره‌جنوبی را مثال زد.
حمله همزمان ترامپ به چین و بایدن
این در حالی است که رییس‌جمهوری آمریکا در چند پیام توئیتری سیاست بایدن در قبال چین را به باد انتقاد گرفت و بار دیگر کرونا را «ویروس چین» نامید.
دونالد ترامپ بامداد دیروز در پیامی توئیتری نوشت: وقتی من اواخر ژانویه ورود مردم از چین به آمریکا را ممنوع کردم، جو بایدن خواب‌آلود و نمایندگانش عصبانی شدند. او مرا بیگانه‌هراس خطاب کرد و وقتی ۴۴ هزار نفر را از چین به آمریکا آوردیم همان‌قدر عصبی شد تا اینکه به او گفتند آنها شهروندان آمریکا بودند که به وطن بازگشتند. او بعدا عذرخواهی کرد.
ترامپ در پیام دیگری نوشت: در ۵۰ سال گذشته هیچ‌کس به اندازه جو بایدن خواب‌آلود در قبال چین ضعیف نبوده است. او پشت فرمان خوابش برده بود. او هر چیزی که آنها (چینی‌ها) می‌خواستند به آنها داد از جمله توافق‌های تجاری افتضاح. من در حال پس گرفتن همه آنها هستم.
رییس‌جمهوری آمریکا که پیشتر با چینی توصیف کردن ویروس کرونا تنش‌های میان واشنگتن و پکن را در بحبوحه شیوع این ویروس افزایش داده، بار دیگر در بزرگنمایی اقدامات دولت خود برای کنترل شیوع کووید۱۹ برای نام بردن از آن گفت: کووید۱۹ که گاهی اوقات از آن به «ویروس چین» تعبیر می‌کنند.
ترامپ همچنین چین و سازمان بهداشت جهانی را به تبانی و تعلل در اطلاع‌رسانی به موقع درباره کووید۱۹ و همچنین پنهانکاری درباره جزئیات و امکان شیوع آن متهم کرده است. او با طرح این اتهام‌ها سهم آمریکا از بودجه این سازمان را قطع کرد اما بعد تحت فشارهای بین‌المللی مجبور به پرداخت بخشی از آن شد.
رییس‌جمهوری آمریکا همچنین پیشتر در صفحه توئیتر خود به سخنگوی وزارت خارجه چین نیز حمله و او را به دروغ‌پراکنی متهم کرد و نوشت: چین در حال اجرای کمپین گسترده‌ای از دروغ‌پراکنی است چراکه از پیروزی جو بایدن خواب‌آلود در رقابت ریاست جمهوری ناامید شده‌اند و می‌دانند دیگر امکان ادامه کلاهبرداری از ایالات متحده همچنان که چندین دهه تا پیش از ریاست جمهوری من انجام می‌دادند، ندارند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد