آماده‌باش جنگی چین

گروه معدن- اواخر روز دوشنبه رییس‌جمهور آمریکا اعلامیه‌هایی را امضا کرد که نرخ تعرفه آمریکا بر آلومینیوم را از ۱۰‌درصد به ۲۵‌درصد افزایش داد و همچنین معافیت‌های کشوری، توافق‌های سهمیه‌ای و صدها معافیت تعرفه‌ای خاص محصولات را برای فولاد و آلومینیوم لغو کرد؛ تصمیمی که با هدف حمایت از صنایع داخلی آمریکا و تقویت امنیت ملی اتخاذ شده است اما واکنش‌های تندی را از طرف کشورهای مختلف در پی داشته است و نگرانی‌ها از جنگ تجاری را افزایش می‌دهد.
اعمال تعرفه گمرکی ۲۵‌درصدی بر واردات فولاد و آلومینیوم می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر کشورهای صادرکننده فولاد و آلومینیوم به آمریکا داشته باشد. در این بین ترکیه، به‌عنوان یکی از صادرکنندگان مهم فولاد به
ایالات متحده، ممکن است تحت تاثیر این تعرفه‌ها قرار گیرد. چین نیز با اعمال محدودیت بر صادرات فلزات خاص، به قدرت‌نمایی و اعمال فشار بر دیگر کشورها دست زده است. در ادامه اعمال تعرفه ۲۵‌درصدی بر واردات فولاد توسط دولت ترامپ، چالش بزرگی برای صنعت فولاد اوکراین نیز ایجاد کرده است. این سیاست می‌تواند باعث کاهش صادرات، افت درآمدهای ارزی و بحران در واحدهای تولیدی این کشور شود. اتحادیه اروپا و کانادا همچنین روز سه‌شنبه اعلام کردند آماده واکنش متقابل هستند.
چین به تعرفه‌های ترامپ
چه واکنشی نشان داد؟
چین با اعمال محدودیت بر صادرات فلزات خاص، به قدرت‌نمایی و اعمال فشار بر دیگر کشورها پرداخته است. اما آیا این رویکرد به نتایج خوبی منجر می‌شود؟
هنوز جوهر دستور دونالد ترامپ برای اعمال تعرفه ۱۰‌درصدی بر واردات از چین خشک نشده بود که شی جین‌پینگ به سراغ «سلاح مخفی» خود رفت. در تاریخ چهار فوریه، علاوه بر تعرفه‌های جدید، دولت چین چندین فلز کمیاب را به‌عنوان صادرات تحت کنترل اعلام کرد که به شی قدرت داد که در هر لحظه صادرات این مواد را به آمریکا متوقف کند.
این اقدام نشان‌دهنده تفاوت اساسی میان قدرت آمریکا و چین است. قدرت اجبار آمریکا ناشی از توانایی خرید و تسلط بر سیستم مالی جهانی است اما قدرت اجبار چین بر پایه آنچه می‌فروشد، استوار است.
چین ابزار جدید خود را براساس قوانین سختگیرانه محدودیت بر صادرات (یا کنترل صادرات) که از یک دسامبر ۲۰۲۴ اجرایی شدند، ایجاد کرده است. این قوانین که نسخه پیشرفته‌تری از محدودیت‌های اولیه سال ۲۰۲۳ هستند، اولین آزمون واقعی خود را دو روز پس از اجرایی شدن پشت سر گذاشتند؛ زمانی که چین صادرات گالیوم، ژرمانیوم و آنتیموان به آمریکا را ممنوع کرد. این فلزات کمیاب برای تولید تراشه‌های پیشرفته، تسلیحات و مواد فوق‌سخت با کاربردهای دفاعی، ضروری هستند.
چین اخیرا کنترل‌هایی را بر پنج فلز دیگر، از جمله تنگستن (مورد استفاده در گلوله‌های زره‌شکن) و پودر مولیبدن (برای ساخت موشک‌ها) اعمال کرد. هرچند این اقدام بیشتر شبیه یک هشدار بود تا آغاز یک جنگ تجاری تمام‌عیار چراکه چین هنوز صادرات این فلزات را به طور کامل ممنوع نکرده است.
چین با افزایش محدودیت‌های صادراتی قصد دارد از قدرت اقتصادی خود برای تسلیح زنجیره‌های تامین و تنبیه شرکت‌ها و کشورها استفاده کند. این اقدام باعث نگرانی سیاستگذاران آمریکایی شده است که نگران تاثیر آن بر صنایع استراتژیک خود هستند.
کارشناسان معتقدند چین در حال فعالیت در وضعیت «آماده‌باش جنگی» است، در حالی که آمریکا همچنان در وضعیت «صلح» قرار دارد. کشورهای اروپایی و آسیای شرقی نیز نگرانند که این سلاح اقتصادی علیه آنها استفاده شود. برخی از آنها در حال شبیه‌سازی سناریوهایی هستند که در آن ورودی‌های حیاتی از سوی چین قطع می‌شوند.
شی جین‌پینگ زنجیره تامین چین را به‌عنوان «سلاح مخفی» خود توصیف کرده است. این ابزار به چین اجازه می‌دهد در صورت اعمال تحریم‌ها، عرضه مواد حیاتی به کشورهای خارجی را به‌طور مصنوعی قطع کند.
تولیدکنندگان کانادایی 10برابر بیشتر از تولیدکنندگان چینی به ورودی‌های تولیدی چین وابسته‌اند. وابستگی مشابهی در کشورهای اتحادیه اروپا نیز دیده می‌شود.
چین تقریبا تمام ژرمانیوم و منگنز جهان، سه‌چهارم لیتیوم و گرافیت طبیعی و نیمی از آنتیموان جهان را تولید می‌کند. جایگزین‌های این مواد اغلب گران‌تر یا کم‌کیفیت‌تر هستند.
البته وابستگی غرب به چین فراتر از مواد معدنی کمیاب است. بسیاری از کالاهای وارداتی از کشورهای ثالث نیز تولید چین هستند. این امر نشان می‌دهد وابستگی واقعی آمریکا به چین، چهار برابر بیشتر از آنچه آمارهای تجاری دوجانبه بیان می‌کنند، است.
تلاش برای کاهش وابستگی
کشورهای غربی و متحدان آنها به‌دنبال تنوع‌بخشی به منابع مواد حیاتی خود هستند. در سال‌های اخیر، ده‌ها کشور توافقنامه‌هایی برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات و تشویق سرمایه‌گذاری در منابع جایگزین امضا کرده‌اند. در پاییز گذشته، ۱۴کشور در منطقه هند-اقیانوس آرام، به رهبری کره‌جنوبی، در واشنگتن
گرد هم آمدند تا آسیب‌پذیری‌های مشترک خود را در برابر شوک‌های زنجیره تامین بررسی کنند.
چین در تلاش است تا از تلاش‌های کشورهای دیگر برای ایجاد زنجیره تامین جایگزین جلوگیری کند. در ژانویه، چین پیشنهاد محدودیت بر صادرات دانش فنی برای استخراج و فرآوری فلزات کمیاب، به‌ویژه گالیوم و لیتیوم را مطرح کرد.
چین در حال استفاده از موقعیت خود در قلب تولید جهانی برای مجازات مخالفان است اما این رویکرد یک پارادوکس ژئوپلیتیکی ایجاد می‌کند؛ هرچه چین در ایجاد انحصارها و وابستگی‌ها موفق‌تر باشد و از آنها برای اجبار کشورها استفاده کند، بیشتر آن کشورها به‌دنبال کاهش وابستگی خود به چین خواهند بود.
از سوی دیگر آمریکا با قطع دسترسی برخی کشورها به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی، مانند حذف بانک‌های روسی از SWIFT، توانسته است مخالفان خود را مجازات کند اما این اقدامات باعث شده است که این کشورها مانند چین و روسیه به‌دنبال ایجاد سیستم‌های جایگزین باشند.
چین برای اجرای کنترل‌های صادراتی خود باید بیش از ۷۰۰ محصول و تولیدکننده و مشتریان آنها را ردیابی کند. این امر در عمل دشوار خواهد بود، همانطور که آمریکا در جلوگیری از قاچاق تراشه‌های پیشرفته به چین با مشکل مواجه شده است.
چین با استفاده از زنجیره تامین خود به‌عنوان ابزار فشار، قدرت اقتصادی خود را به نمایش گذاشته است اما این رویکرد، همانطور که تجربه تحریم‌های مالی آمریکا نشان داده، می‌تواند به واکنش‌های منفی و تلاش برای کاهش وابستگی منجر شود.
کشورهای غربی باید به‌دنبال تنوع‌بخشی به منابع خود باشند و در عین حال از درس‌های گذشته برای مقابله با این چالش جدید استفاده کنند. هرچند چین ممکن است در کوتاه‌مدت موفق باشد اما در بلندمدت این استراتژی می‌تواند به تضعیف موقعیت آن
منجر شود.
واکنش ترکیه
کارشناسان معتقدند که این تصمیم تاثیر قابل‌توجهی بر صادرات ترکیه نخواهد داشت زیرا آمریکا از سال۲۰۱۸ تاکنون بر واردات فولاد از ترکیه ۲۵‌درصد تعرفه اعمال می‌کند و این وضعیت جدیدی برای ترکیه ایجاد نمی‌کند. عدنان اصلان، رییس اتحادیه صادرکنندگان فولاد ترکیه در این‌باره اظهار داشت که انتظار تغییرات جدیدی در تعرفه‌ها ندارند و این تصمیم بیشتر کشورهایی را هدف قرار می‌دهد که تاکنون از تعرفه‌های کمتری برخوردار بوده‌اند.
وی افزود که صنعت فولاد ترکیه برای مقابله با هرگونه کاهش احتمالی در تجارت جهانی، به بازارهای جدیدی مانند شمال آفریقا، غرب آفریقا و آمریکای جنوبی متمرکز خواهد شد.
در سال ۲۰۲۴، ترکیه حدود ۶۲۷‌میلیون دلار فولاد به آمریکا صادر کرده که نسبت به سال قبل ۱۳‌درصد افزایش داشته است. با این حال، با توجه به نیاز آمریکا به مواد اولیه، انتظار نمی‌رود که تعرفه‌های اضافی بر فولاد ترکیه اعمال شود.
به‌طور کلی، تصمیم جدید ترامپ ممکن است تاثیرات محدودی بر صادرات فولاد و آلومینیوم ترکیه به آمریکا داشته باش اما صنعت فولاد ترکیه با تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی خود، در تلاش است تا اثرات منفی احتمالی را به حداقل برساند.
تعرفه ۲۵‌درصدی ترامپ تهدیدی بزرگ برای فولاد اوکراین
اعمال تعرفه ۲۵‌درصدی بر واردات فولاد توسط دولت ترامپ، چالش بزرگی برای صنعت فولاد اوکراین ایجاد کرده است. این اقدام می‌تواند باعث کاهش صادرات، افت درآمدهای ارزی و بحران در واحدهای تولیدی این کشور شود. مقامات اوکراینی در تلاش‌ هستند تا از طریق مذاکرات دیپلماتیک و تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، تاثیرات منفی این سیاست را کاهش دهند.
در فوریه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده، با امضای فرمانی اجرایی، تعرفه ۲۵‌درصدی بر واردات فولاد و آلومینیوم از تمامی کشورها، از جمله اوکراین، اعمال کرد. این تصمیم با هدف حمایت از صنایع داخلی آمریکا و کاهش واردات این محصولات اتخاذ شد.
اوکراین یکی از تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان است و صنعت فولاد نقشی حیاتی در اقتصاد این کشور ایفا می‌کند. بخش قابل‌توجهی از تولیدات فولادی اوکراین به بازارهای بین‌المللی، به‌ویژه ایالات متحده، صادر می‌شود.
اعمال تعرفه ۲۵‌درصدی توسط آمریکا، هزینه واردات فولاد اوکراینی را افزایش داده و رقابت‌پذیری آن را در بازار آمریکا کاهش می‌دهد. این امر می‌تواند منجر به کاهش حجم صادرات فولاد اوکراین به ایالات‌متحده شود و درآمدهای ارزی این کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
در پی اعلام این تعرفه‌ها، تولیدکنندگان فولاد اوکراینی نگرانی‌های خود را ابراز کرده و هشدار داده‌اند که این اقدام می‌تواند به کاهش تولید، تعطیلی کارخانه‌ها و از دست رفتن فرصت‌های شغلی منجر شود. آنها از دولت اوکراین خواسته‌اند با مذاکره با مقامات آمریکایی، به دنبال معافیت یا کاهش این تعرفه‌ها باشند.
دولت اوکراین با درک اهمیت صنعت فولاد برای اقتصاد کشور، تلاش‌هایی را برای مذاکره با دولت آمریکا آغاز کرده است تا تاثیرات منفی این تعرفه‌ها را کاهش دهد و برنامه‌هایی برای تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی و کاهش وابستگی به بازار آمریکا در دستور کار قرار گرفته است.
در بلندمدت ادامه این تعرفه‌ها می‌تواند به تغییر مسیرهای تجاری فولاد اوکراین منجر شود. تولیدکنندگان ممکن است به دنبال بازارهای جدید در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین باشند تا کاهش صادرات به آمریکا را جبران کنند. این وضعیت می‌تواند انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید در صنعت فولاد اوکراین باشد تا رقابت‌پذیری خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند.