آمادگی بورس انرژی برای فروش نفت‌خام

ورود و عرضه نفت‌خام از سال‌های گذشته جزو برنامه‌‌های اصلی بورس انرژی بوده که تا به امروز این رویا به حقیقت نرسیده است. این بورس بخشی از تمرکز فعالیت‌های خود را برای عرضه نفت‌خام قرار داده که اگر به نتیجه برسد می‌تواند فصل تازه‌ای برای این بورس آغاز شود. در این ارتباط مدیرعامل بورس انرژی در حالی از آمادگی زیرساخت‌های فروش نفت‌خام در این بازار خبر می‌دهد که کارشناسان با توجه به تجربیات پیشین درباره موفقیت طرح تازه تردید دارند. به گزارش ایرنا، طرح عرضه نفت‌خام در بورس چندی پیش اجرا شد اما به نتیجه نرسید. از هفدهم فروردین ۱۳۹۳، شرکت ملی نفت ایران با عرضه دو هزار و ۹۲۰ بشکه نفت‌خام در بورس انرژی به قیمت هر واحد سه میلیون و ۶۰ هزار ریال، این طرح را آغاز کرد. عرضه برای مدتی با فراز و نشیب بسیار ادامه یافت تا اینکه به علت کاهش استقبال خریداران‌ به بن بست خورد و متوقف شد. پاییز امسال مدیر پیشین امور بین‌الملل شرکت ملی نفت از آماده شدن زیرساخت‌های عرضه روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت‌خام صادراتی در بورس خبر داد و گفت: اجرای این طرح در انتظار تایید سازمان بورس است. «سیدمحسن قمصری» افزود: مقدمات و زیرساخت‌های عرضه نفت‌خام فراهم شده و فقط بخشی از مسایل مربوط به تعیین قیمت و شیوه پرداخت باقی مانده است. به گفته قمصری، حتی برای نرخ نفت‌خام عرضه شده در بورس نیز مدل قیمتی تهیه شده است و در اختیار سازمان بورس قرار دارد تا پس از تصویب این سازمان، اجرا شود. وی تاکید کرد سازمان بورس باید قیمتی را برای عرضه نفت‌خام صادراتی در بورس تعیین کند که مورد تایید وزارت نفت نیز باشد.
آمادگی زیر‌ساخت‌ها
از سویی دیگر مدیرعامل بورس انرژی اعلام کرد: زیرساخت‌های فروش نفت‌خام در بورس انرژی آماده است و اگر همین امروز، وزارت نفت برای اجرای این امر تصمیم جدی بگیرد، سه روز بعد، عرضه را آغاز کنیم. «سیدعلی حسینی» افزود: اجرای طرح عرضه نفت‌خام در بورس انرژی همچنان جزو برنامه‌های وزارت نفت و بورس انرژی است. وی تاکید کرد عرضه نفت‌خام در بورس به سیاست‌های وزارت نفت بستگی دارد و گفت: ما بستر لازم را برای عرضه نفت‌خام به طور کامل آماده کرده‌ایم. حسینی یادآوری کرد اکنون عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی در حال انجام است و محموله‌های ۳۵ هزار تنی نفت کوره، هر دو هفته یک بار در بورس انرژی عرضه می‌شود. وی ادامه داد: همچنین میعانات گازی نیز در بورس انرژی مبادله می‌شود. بر این اساس، محموله یک میلیون بشکه‌ای میعانات گازی نیز هر دو هفته یک بار در بورس انرژی در معرض فروش قرار می‌گیرد. این مسوول بورسی یادآوری کرد: از نظر ما، بین نفت کوره، میعانات و نفت‌خام تفاوتی وجود ندارد. بر این اساس، همانگونه که نفت کوره و میعانات را در بورس به فروش می‌رسانیم، می‌توانیم نفت‌خام را نیز عرضه کنیم. مدیرعامل بورس انرژی درباره ورود سرمایه خارجی به بورس انرژی گفت: شرایط فعالیت خارجی‌ها در بورس انرژی فراهم است. حسینی افزود: اکنون بیش از ۱۴۰ شرکت حقوقی ثبت شده در خارج از کشور داریم که در بورس انرژی در حال فعالیتند.
ابهام‌های پیش رو
از سویی دیگر در گذشته، نفت‌خام در بورس انرژی برای مصارف پالایشگاه‌های داخل کشور عرضه می‌شد اما در طرح‌های جدید، قرار است نفت‌خام صادراتی به صورت ریالی و ارزی در بورس عرضه شود. طبق این طرح، خریداران می‌توانند نفت‌خام صادراتی خریداری شده از بورس را در پایانه‌های صادراتی تحویل بگیرند و بر این اساس نباید آن را به کشور وارد کنند. برخی کارشناسان می‌گویند با توجه به تجربه‌های پیشین عرضه نفت‌خام در بورس، موفقیت این طرح چندان روشن نیست‌ زیرا در گذشته، نفت‌خام عرضه شده در بورس، مشتری زیادی نداشت و نتوانست اهداف مورد نظر را تحقق ببخشد. علت استقبال نکردن خریداران از نفت‌خام عرضه شده در بورس، قیمت بالای آن عنوان می‌شد. به گفته تحلیلگران، اگر وزارت نفت با در پیش گرفتن شیوه دستوری و خارج از سازوکار عرضه و تقاضای مرسوم، حاضر نشود نفت را به قیمت‌های پایین‌تر عرضه کند کارکرد اصلی بورس زیر‌سوال می‌رود و باید این طرح را از هم‌اکنون شکست خورده دانست. افزون بر این برخی کارشناسان صنعت نفت می‌گویند، عرضه نفت‌خام در بورس باید به صادرات نفت کشور کمک کند. از این رو، تا زمانی که برای نفت‌خام صادراتی در بازارهای جهانی مشتری وجود دارد و می‌توان با فروش نفت به قیمت روز برای کشور درآمدزایی کرد، چرا باید آن را با قیمت پایین‌تر به خریداران بورس عرضه کرد. به باور آنان، خریداران بورس نیز سرانجام باید نفت را در بازارهای جهانی بفروشند.