آمریکا در جایگاهی نیست که موضوعات برجام را مطرح کند

گروه سیاسی- خروج آمریکا از برجام در حالی دوساله شد که در روزهای گذشته شاهد تلاش‌های این کشور برای مانع‌تراشی در جهت لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران و طرح گمانه‌هایی درباره احتمال بازگشت او به برجام بوده‌ایم. ماجرا از آن قرار بود که دولت ترامپ همه توان خود را به کار گرفته تا تحریم‌های تسلیحاتی ایران که طبق قرار باید در مهر ماه امسال پایان یابد، ادامه داشته باشد! مقامات این کشور پیش‌نویسی را در این رابطه به سازمان ملل ارائه کرده و با توجه به این می‌دانند طرحشان از سوی روسیه و چین وتو می‌شود، به حضور خود در قطعنامه ۲۲۳۱ استناد می‌کنند. این در حالی است که باتوجه به تصمیم ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ مبنی بر خروج از برجام، هیچ‌یک از کارشناسان و اصول حقوق بین‌الملل چنین امکانی را به این کشور نمی‌دهند.
با این وجود آقایان در آمریکا همه تلاش خود را به کار گرفته و حتی سعی دارند که با متقاعد کردن طرف‌های اروپایی برجام راهی برای به کارگیری مکانیسم ماشه بیابند. در این راه از هیچ تلاشی مثل تهدید به وضع تعرفه برای کالاهای وارداتی اروپا نیز دریغ نمی‌کنند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آنان است که طرف‌های اروپایی به این راحتی‌ها با آمریکا همراهی نمی‌کنند اما اظهارات قاطع و لحن تهدیدآمیز حسن روحانی رییس‌جمهور کشورمان در جلسه اخیر هیات دولت این احتمال را نیز به ذهن‌ها رساند که شاید طرف ایرانی نشانه‌هایی از سست شدن اروپا در مقابل آمریکا دریافت کرده باشد.
به هرحال ایران قصد ندارد از موضع خود عقب‌نشینی کند. آنطور که آقای رییس‌جمهور گفت چنین تصمیمی برای دنیا عواقبی خطرناک خواهد داشت؛ عواقبی که به گفته تحلیلگران می‌تواند تا خروج از NPT نیز پیش رود.
موضع قاطعانه ایران اما اینطور که به نظر می‌رسد تاثیر چندانی در رویه آمریکا نداشته است. مواضع ضدایرانی این کشور همچنان ادامه دارد و حتی مصوبه کنگره مبنی بر کاهش اختیارات جنگی ترامپ که می‌توانست دست او را تا حدی ببندد، ناکام مانده است. ارتباط این مصوبه به رویکرد ضدبرجامی آمریکا آنجایی روشن می‌شود که در نظر داشته باشیم، برخی از تحلیلگران اقدامات اخیر آمریکا را نه در جهت بازگشت به برجام، بلکه در جهت عصبانی کردن ایران و هدایت آن به سوی تصمیمات تند و خطرناک می‌دانند.
با این وجود ایران در مقطع کنونی دو ابراز بیشتر ندارد: نخست اصرار بر موضع خود و دوم رایزنی با طرف‌های برجامی و جلب حمایت آنان. رایزنی‌ها که ادامه دارد و مصداق آن نامه روحانی به سران ۱+۴ است. تاکید بر مواضع قاطع نیز همچنان در دستور کار است. شاهد آن نیز توئیت وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در سالگرد خروج آمریکا از برجام. توئیتی که در آن آمده است: «ایالات متحده از برجام نفرت دارد، از آن خارج شده و آن را نقض می‌کند. ایالات متحده اصلا در جایگاهی نیست که موضوعات برجام را مطرح کند.»
سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در صفحه توئیتر خود نوشت: آمریکا باید یکجانبه‌گرایی خفتبارش را پایان دهد.
وی ضمن انتشار داده‌نمایی از خروج آمریکا از پیمان‌های بین‌المللی نوشت: «برجام نه نخستین و نه آخرین دستاورد چندجانبه‌ای است که ترامپ از آن خارج شد. رژیم آمریکا به دنبال آن بوده تا منافع کوتاه‌مدت خود را به قیمت رفاه درازمدت کشورها تامین کند. این رژیم باید یکجانبه‌گرایی خفت‌بارش را پایان دهد.»
گفتنی است که دیگر طرف‌های برجامی نیز با ایران در این باره هم‌نظر هستند. مثلاً نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین با اشاره به خروج آمریکا از برجام اعلام کرد: «واشنگتن حتی نمی‌تواند پیشنهاد دهد که مکانیسم ماشه (سازوکار حل‌وفصل اختلافات در برجام) فعال شود.»
«میخاییل اولیانوف» دیروز طی یک رشته توئیت محاسبات مبنی بر امکان پیشنهاد مکانیسم ماشه درباره برجام از سوی آمریکا را نادرست خواند و افزود: «آمریکا از نظر قانونی، سیاسی و اخلاقی حق پیشنهاد دادن چنین مکانیسمی را ندارد.»
وی اظهار داشت: «آمریکا باید در ابتدا همه اعضای شورای امنیت و بقیه کشورهای جامعه جهانی را متقاعد کند که شوخی نمی‌کند و واقعاً عضوی از برجام باقی‌مانده است؛ این اقدام تنها از طریق راستی‌آزمایی ممکن است. مکانیسم ماشه یا «اسنپ بک»، بخش نهایی از ساز وکار حل اختلاف ذیل برجام است که می‌تواند قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل متحد را که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ تعلیق شده بودند، باز گرداند. در حقیقت منظور از مکانیسم ماشه بخش پایانی همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در برجام است. این ۲ بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بینجامد، به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌ است.»
اولیانوف در توئیت دیگری نوشت: «دو سال پیش آمریکا از برجام خارج شد و در زمان حاضر شاهدیم که این اقدام منجر به بدتر شدن وضعیت امنیتی خلیج‌فارس، توسعه برنامه هسته‌ای ایران در خارج از مرزهای توافق شده و تلاش‌های آمریکا برای احیای موقعیت خود به عنوان عضو برجام شده است ضمن اینکه به نظام عدم اشاعه سلاح هسته‌ای نیز ضربه سنگینی وارد شد.»
مقام روس دو روز پیش نیز در توئیت دیگری نوشته بود: «آمریکا خود را پیشرو در عرصه عدم اشاعه هسته‌ای می‌داند و در این روند منابع مالی زیادی را هزینه می‌کند با این وجود واشنگتن در مواردی به نظام عدم اشاعه هسته‌ای ضربه می‌زند که جلوگیری از توافق برای کنفرانس بازنگری در ان.پی.تی طی سال ۲۰۱۵، تلاش برای لغو برجام و نظام بازرسی‌های بین‌المللی در ایران از جمله آنها است.»