آمریکا و چین از منظری دیگر

گروه بین‌الملل- محمدرضا ستاری- آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در حالی روز گذشته وارد پکن شد که قرار بود در بهمن ماه سال گذشته سفری به چین داشته باشد؛ سفری که به واسطه بحث بالون‌های چینی در آسمان آمریکا و جنجالی که ایجاد کرد، به تعویق افتاد.
در هر صورت سفر بلینکن به چین در شرایطی رخ داده که زمان این دیدار بسیار مهم است، چرا که به گفته کارشناسان تنش‌ها میان ایالات‌متحده و چین به نقطه‌ای رسیده که لازم است اقدامات فوری و تثبیت‌کننده‌ای در راستای آن انجام شود، لذا به همین دلیل سفر یک وزیر خارجه آمریکا به چین آن هم بعد از ۵ سال اینچنین در محافل بین‌المللی بازتاب پیدا کرده است.
صفحه بزرگ‌تر تحولات آمریکا و چین
بلینکن در حالی در پکن مشغول رایزنی با مقامات ارشد چینی است که دو کشور بر سر مساله تایوان، درگیر واگرایی‌های جدی امنیتی و سیاسی هستند. به عنوان مثال طبق گزارش‌ها چند روز قبل چینی‌ها با ۳۷ هواپیمای نظامی وارد حریم هوایی تایوان شده‌اند. از سوی دیگر در حالی چینی‌ها، تایوان را خط قرمز خود عنوان کرده و همچنان تاکید دارند که تایوان بخشی از قلمرو این کشور تحت دکترین چین واحد است که ایالات‌متحده آمریکا علاوه بر حمایت‌های سیاسی، از لحاظ امنیتی و نظامی نیز از تایوان پشتیبانی می‌کند.
در این رابطه طبق گزارشی که اخیرا سایت ژئوپلیتیک منتشر کرده، موضوع ابتکار جدید ریسک‌زدایی از سوی گروه هفت (۷ اقتصاد بزرگ جهان) در مورد چین اهمیت دارد؛ طرحی که می‌توان آن را به عنوان کاهش اتکا به چین در حوزه اقتصادی تعبیر کرد. با این حال شاهد هستیم که تقریبا همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به چین، برخی چهره‌های مهم اقتصادی آمریکا مانند ایلان ماسک، بیل گیتس و دیوید سولومون از پکن بازدید کرده‌اند؛ موضوعی که به گفته ناظران نشان‌دهنده اهمیت روابط اقتصادی میان دو کشور در بحبوحه اختلافات سیاسی و امنیتی است.
علاوه بر این، به تازگی یک تحول مهم در کوبا رخ داده که موضوع اختلافات میان واشنگتن و پکن را جدی‌تر کرده است؛ جایی که چینی‌ها طی یک توافق مخفیانه با دولت کوبا در حال ساخت یک مرکز نظارت الکترونیکی در نزدیکی سواحل فلوریدا بوده و مقامات آمریکایی به شدت نگران بحث جاسوسی از این کشور در خاک کوبا هستند.
اهمیت بازدید بلینکن از چین
به گفته تحلیلگران، بازدید وزیر امور خارجه آمریکا از چین به چند دلیل بسیار مهم است؛ نخست اینکه چنین سفری نشان‌دهنده عزم دو کشور برای گفت‌وگو جهت حل و فصل اختلافات است. در واقع ایجاد کانال‌های ارتباطی و شناسایی زمینه‌های مشترک از آنجا اهمیت دارد که جهان وارد یک رقابت پیچیده ژئوپلیتیکی شده و زمینه‌های مشترک قادر است تحولات را به سمت فرآیندهای صلح‌آمیزتر هدایت کند. دوم اینکه سفر وزیر امور خارجه آمریکا به پکن فرصت را برای ایجاد تعادل در روابط پرتنش دو کشور فراهم می‌کند؛ جایی که آمریکا و چین اخیرا در چند زمینه مهم و استراتژیک مانند تایوان، جنگ اوکراین و رقابت بر سر تسلط بر فناوری دارای اختلافات جدی هستند.
همچنین این سفر در تحولات سیاسی جهان نیز تاثیرگذار است، زیرا در صورت موفقیت‌آمیز بودن منجر به کاهش تنش‌ها شده و به صورت غیر‌مستقیم بر مسائلی مانند جنگ اوکراین و رکود اقتصاد جهانی اثر می‌گذارد.
اگر این سفر شکست بخورد یا نتایج قابل‌توجهی در بر نداشته باشد، به طور قطع شکاف‌های موجود میان دو کشور را تقویت خواهد کرد؛ امری که علاوه بر رابطه آمریکا و چین، پیامدهای آن متوجه تحولات ژئوپلیتیک، اختلافات تجاری و بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای در سطح بین‌المللی می‌شود.
در این راستا یک موضوع بسیار مهم نیز در روابط میان دو کشور وجود دارد که شاید تاکنون چندان از سوی کارشناسان مورد توجه قرار نگرفته باشد؛ اینکه اختلافات سیاسی میان آمریکا و چین، تاثیر اقتصادی اندکی در مناسبات جهانی داشته است. در واقع شواهد نشان می‌دهد که با وجود تنش‌های مداوم میان این دو قدرت جهانی، ثبات اقتصادی به لطف وابستگی متقابل اقتصادی حفظ شده و دو کشور به خوبی آگاه هستند که یک جنگ تجاری تمام‌عیار تا چه میزان می‌تواند به اقتصاد جهانی لطمات جبران‌ناپذیری وارد کند؛ به همین دلیل سعی کرده‌اند تاکنون از بروز اختلالات جدی تجاری و اقتصادی در سطح دوطرفه و بین‌المللی جلوگیری کنند. از این رو، تحلیلگران معتقدند با توجه به اینکه روابط اقتصادی میان آمریکا و چین تاثیر بسزایی بر سیاست، تجارت و امنیت جهانی دارد، جامعه جهانی چشم خود را به دستاوردهای این سفر دوخته است، چرا که همه می‌دانند تاثیر همکاری یا تنش میان دو کشور تا چه میزان گسترده بوده و قادر است بر مناسبات و تحولات بین‌المللی تاثیر داشته باشد.