آهن‌ها و احساس

محمد تاج‌الدین- آجر به آجر خاطره و اتاق به اتاق فراموشی. روایت خانه‌های قدیمی تهران و منزل بزرگان این شهر روایت تلخی است. روایت از یاد رفتن و پنجره‌های ریخته و درهای زنگ‌زده. داستان دیوارهایی که روزی جایگاه بزرگان بود ولی حالا خالی از زندگی است.
احمد شاملو یکی از چهره‌های برجسته روشنفکری معاصر است؛ شاعری منتقد که هنوز که هنوز است مخالفانش از هر راهی برای تخریب چهره‌اش استفاده می‌کنند. از شکستن سنگ مزارش تا ساخت مستندهای یکسویه و قلب واقعیت. اما آنچه امروز روایت می‌شود ارتباطی به نظرات و عقاید شاملو ندارد. امروز صحبت از سرنوشت خانه‌ای است که روزی او را مهمان خود داشته است.
خانه‌ای آجری و پر‌ابهت که سال‌هاست در کنج خیابان ویلا متروکه رها شده است؛ خانه خاطره‌ها.
پنجره‌های مسدود
شهروندان تهرانی و آنها که گذرشان به خیابان ویلا افتاده، سال‌هاست کنج کوچه خسرو نظاره‌گر خانه‌ای سه و نیم طبقه و آجری‌اند؛ خانه‌ای به سبک و سیاق معماری خانه‌های اواخر دوره پهلوی اول. ایوانی بزرگ، پنجره‌های پر‌تعداد و راه‌پله‌ای مدور. بنایی که نمونه‌اش در آن حوالی بسیار بود و در سال‌های گذشته زیر پای آنچه توسعه شهری می‌نامند، به فراموشی سپرده شد.
علاقه‌مندان به شاملو و آنهایی که از گذشته این خانه قدیمی با‌خبر بودند سال‌ها با اضطراب به پنجره‌های مسدود و درهای شکسته‌اش نگاه می‌کردند. آنها می‌دانستند سر‌آخر این فراموشی به نیستی می‌انجامد و خاطره شاعرش محبوب‌شان در غرش بولدوزرها و بیل‌های مکانیکی خاموش می‌شود. چند ماهی است که رسانه‌ها از احتمال تخریب خانه سخن می‌گویند. شهروندان ساکن در خیابان ویلا هم جداگانه هشدار داده‌اند مالک مجوز تخریب را
گرفته است.
دیروز محسن شیخ‌الاسلامی معاون میراث فرهنگی استان تهران به ایسنا گفت: «در همان زمان در نامه‌ای به شهرداری منطقه ۶ اعلام کرده بودیم این خانه ارزشمند است و از آنها درخواست کرده بودیم تا حکمی برای تخریب خانه صادر نشود. او با بیان اینکه شنبه ۵ مرداد بار دیگر در نامه و تماس با شهرداری منطقه ۶ نسبت به این قضیه تاکید می‌کنیم که تخریب و نوسازی این بنا ممنوع است، ادامه می‌دهد: اگر شخصی به نام شاملو هم برای مدتی در این خانه نبود، باز هم همین کار را انجام می‌دادیم، چون این بنا از نظر معماری دارای ارزش است و نباید از جداره خیابان نجات‌الهی حذف شود.‌
هیچ نامه‌ای از میراث دریافت نکردیم
سابقه تخریب خانه‌های دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی تهران، چشم علاقه‌مندان به میراث فرهنگی را ترسانده است. در سال‌های گذشته نابودی خانه ملکه توران یا تخریب خانه فروغ فرخزاد‌ یا بی‌توجهی به خانه صادق هدایت و تخریب خانه ایرج میرزا در خیابان سی‌ تیر همه و همه خاطرات تلخی است که چهره تاریخی و فرهنگی پایتخت را مخدوش کرده است.
این بار هم به نظر می‌رسد اختلاف و نا‌هماهنگی بین سازمان میراث فرهنگی و شهرداری می‌تواند کار را به جاهای باریک بکشاند.
محمدحسین پناهی روابط عمومی شهرداری منطقه ۶ با تکذیب دریافت نامه از سازمان میراث فرهنگی به «جهان صنعت» گفت: «من شخصا کارتابل شهردار منطقه را چک کردم. نه امروز و نه در ماه‌های گذشته هیچ نامه‌ای در خصوص وضعیت خانه احمد شاملو به شهرداری منطقه نرسیده است. از طرف دیگر صدور مجوز هرگونه تخریب و نو‌سازی ملک نیز توسط ما تکذیب می‌شود.»
پناهی با اشاره به مالک این خانه تاریخی ادامه داد: «مالک این خانه سازمان آب است. از طرف دیگر در طرح احیای خیابان ویلا که به اسم گذر صنایع دستی معروف است حفظ این خانه اولویت دارد. باید بر اساس طرح‌های تدوین‌شده بودجه لازم برای این خانه در اختیار شهرداری قرار گیرد.»
پناهی در مورد رها شدن این ملک و وضعیت اسفبار بنا نیز می‌گوید: «این خانه سال‌هاست که متروک است.
اما هنوز هیچ مجوزی برای تخریب بنا صادر نشده است. ممکن است مالک درخواست تخریب را در دفاتر خدمات الکترونیک ثبت کرده باشد اما به هیچ‌وجه شهرداری اجازه تخریب این بنا را صادر نمی‌کند. هرچند که این خانه به لحاظ تاریخی و معماری جزو خانه‌های دارای اهمیت نیست اما به لحاظ فرهنگی جایگاه ویژه‌ای دارد.» او در پاسخ به این سوال که راهکار شهرداری برای تخریب غیر‌مجاز و بدون اطلاع ملک و تجربه‌های سابق چیست به «جهان صنعت» می‌گوید: «اگر مالک بدون دریافت مجوزهای شهرداری اقدام به تخریب کند حتما پیگرد قانونی خواهد داشت. از طرف دیگر به دلیل قرار‌گیری ملک در خیابانی پر‌تردد امکان تخریب شبانه یا پنهانی این بنا وجود ندارد.»
* تیتر مطلب نام اولین دفتر شعر احمد شاملو است.