آژیر خطر سرب و روی به صدا در‌آمد

گروه معدن- امروز شرایط فعالان سرب و روی نه‌تنها چندان تعریفی ندارد بلکه رو به وخامت است، چراکه سال به سال دریغ از پارسال! متاسفانه چالش‌ها، مسیر حرکت تولید در این عرصه را مسدود کرده‌اند و از مشاهده نتایج اقدامات سازمان‌های دولتی چنین برمی‌آید که به دنبال حفظ واحدهای تولیدی و افزایش اشتغال‌ در کشور نیستند!‌ یکی از این موارد بحث تامین برق است، تا جایی که می‌توان گفت هزینه انرژی در ایران، برابر یا بیشتر از کشورهای اروپایی و سایر کشورهایی است که بهای بالایی را برای انرژی در نظر گرفته‌اند.
با وجود دامنه گسترده کاربردهای سرب و روی در صنایع مختلف و نقش و جایگاه استراتژیک این فلزات رنگین، کماکان مشاهده می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌های غیرکارشناسی و نامناسبی برای صنایع سرب و روی اعمال می‌شود، به طوری که اکنون زنگ خطر برای این صنایع در کشور به صدا درآمده و ممکن است در سال‌های آینده با تعطیلی واحدهای صنعتی، از تولیدکننده به واردکننده سرب و روی تبدیل شویم. اگرچه انجمن‌های صنفی فعال در این صنایع تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا چالش‌های تولیدکنندگان را مرتفع کنند اما در نهایت برای تغییر شرایط نیازمند حمایت دولت هستند. در ادامه باید گفت که سال گذشته به‌ دلیل کمبود کنسانتره سرب و صادرات بی‌رویه این محصول، شاهد کاهش میزان تولید سرب بودیم، در حالی که پیشنهاد می‌شد باید با جلوگیری از صادرات مواد اولیه، این کمبود را جبران و از ظرفیت‌های تولیدی خالی استفاده‌ کرد.
مشکلات روزافزون
با اینکه تولیدکنندگان به دنبال تحقق برنامه‌های خود در سال جاری هستند اما دولت با اصلاح و تعدیل بهای انرژی (برق و گاز)، به دنبال اخذ هزینه‌های بیشتر از آنهاست. به عنوان مثال با اینکه هزینه برق مصرفی برخی واحدها در سه ماه پایانی سال گذشته تعدیل یافت اما با افزایش چشمگیری از دو میلیارد تومان به چهار میلیارد تومان رسید. این در حالی است که این مجموعه‌ها محصولات خود را در سال ۱۴۰۲ با قیمت‌های قبلی به فروش رسانده‌اند و اکنون توانایی پرداخت مجموع تعدیل هفت میلیارد تومانی را ندارند. به همین دلیل، وضعیت واحدهای تولیدی نامعلوم بوده و ادامه فعالیت آنها در ‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
در خصوص شرایط حاکم بر صنعت سرب و روی باید گفت که علاوه‌ بر چالش مذکور، به تولیدکنندگان شمش روی اعلام می‌شود که محصولات خود را در بورس کالای ایران با قیمت تعیین شده عرضه کنند و در صورت صادرات باید ارز حاصل از آن را با بهای پایینی به فروش برسانند. این موارد باعث شده‌اند که عرصه بر تولیدکنندگان به تنگ بیاید و با وجود چند صد نفر نیروی فعال در مجموعه‌ها اما به سختی امکان پرداخت هزینه‌ها وجود داشته باشد. متاسفانه با وجود اینکه فعالان صنعت سرب و روی از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده‌اند و سرنوشت اکثر واحدهای تولیدی به تعطیلی ختم شده است، نهادهای بالادستی مربوطه هیچ توجهی به آنها در این برهه زمانی حساس ندارند. به عنوان مثال، اقدامات سازمان امور مالیاتی کشور به یکی از معضلات بزرگ این واحدها تبدیل شده است. طبیعتا در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌‌گذاری‌های جدید برای احداث واحدهایی که زمینه اشتغال افراد زیادی را فراهم می‌کنند، صورت بگیرد.
تیشه به ریشه صنعت
براساس آمارها در حال حاضر قیمت تمام شده شمش روی، ۱۵۰هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است اما تولیدکنندگان باید آن را با قیمت ۱۱۰ تا ۱۱۵هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در بورس کالا عرضه کنند. قیمت جهانی روی تا چند هفته گذشته پایین بود اما در روزهای اخیر با تغییر جهت آن و حرکت در مدار صعودی به دو هزار و ۸۳۳دلار در هر تن (۳۱فروردین ۱۴۰۳) رسیده است. با این حال با وجود افزایش قیمت‌های جهانی و نرخ ارز، قیمت شمش روی در بازار داخل دستخوش تغییرات چشمگیری نشده است و یکشنبه هفته گذشته (۲۶فروردین ۱۴۰۳) هزار و ۱۰۰تن شمش با قیمت‌های تعیین شده قبلی در بورس کالای ایران عرضه شد.
مورد دیگر بخش نامه‌های متعدد است که اغلب نتیجه هم ندارند. به طور مثال بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های فراوانی درخصوص جزئیات دستورالعمل واردات ماشین‌آلات معدنی توسط وزارت صمت ابلاغ شده که تاکنون عملی نشده‌اند و پیگیری‌های تولیدکنندگان به منظور اخذ مجوزهای‌ لازم برای واردات، بی‌نتیجه مانده است. با توجه به فرسودگی ماشین‌آلات معدنی کشور و عدم تولید آنها نسبت به نیاز بخش معدن، واردات باید در اولویت کار قرار بگیرد تا هرچه سریع‌تر چالش معادن در این خصوص برطرف شود اما وجود موانع متعدد در بخش معدن و صنایع معدنی باعث شده است که شاهد ریزش نیروی‌های متخصص در این حوزه باشیم. موضوع دیگر تاثیر عوارض صادراتی بر صادرات محصولات سرب و روی بود، در حالی که اخذ عوارض فقط باید از کالاهایی صورت گیرد که شرایط پرداخت این عوارض را داشته‌ باشند، به این معنا که باید این عوارض از صادرات مواد خام یا موادی که مورد نیاز داخلی هستند، گرفته شود اما معمولا این موضوع رعایت نشده و عوارض از موادی گرفته‌ می‌شود که مازاد بر نیاز داخل بوده و مثل شمش سرب و روی مورد استفاده داخلی است.