آیا «تجمیع و انتقال سوابق بیمه‌ای» آسان می‌شود؟

ایلنا- «انتقال سوابق بیمه‌ای بین صندوق‌های بازنشستگی مختلف» یک ضرورت است؛ یک فرد شاغل در بخش خصوصی و بیمه‌شده سازمان تامین اجتماعی را در نظر بگیرید که بعد از گذشت چند سال، موفق شده در یکی از آزمون‌های استخدامی دولت قبول شود. او در اثر این موفقیت، به استخدام یک نهاد دولتی در می‌آید و لاجرم بیمه‌شده صندوق بازنشستگی کشوری محسوب می‌شود؛ بعد از انتقال شغل، باید سوابق بیمه‌ای این فرد نیز به صندوق بیمه‌گرِ مقصد منتقل شود. نباید سابقه بیمه‌ای آن چند سال اشتغال فرد در بخش خصوصی از بین رفته و در لابه‌لای بوروکراسی نظام تامین اجتماعی کشور تلف شود.
تا پیش از این، انتقال سوابق بیمه‌ای ممکن بود، اما به سختی فراوان؛ فردی که بیست سال پیش، پنج سال بیمه‌شده یک صندوق بوده و آن زمان هر ماه حق بیمه خود را به نرخ روز به آن صندوق واریز کرده، در زمان انتقال باید مبلغ مابه‌التفاوت به‌روزرسانیِ حق بیمه آن‌ سال‌ها را خود به صندوق مقصد واگذار می‌کرد؛ مبلغ ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه، معمولا رقم قابل‌توجهی بود و ناتوانی و عدم استطاعت مالیِ بیمه‌شده موجب می‌شد که نتواند سوابق بیمه‌ای خود را انتقال دهد؛ بیمه‌شده از ترس مبلغ کلانی که باید برای انتقال بپردازد، از آن چند سال سوابق بیمه‌ای بیست سال گذشته خود ناچارا چشم می‌پوشید.
حالا به نظر می‌رسد بخشنامه‌ای که دوم بهمن ماه از سوی هیات وزیران ابلاغ شده، می‌تواند از دغدغه‌های انتقال سوابق بیمه‌ای بکاهد. این بخشنامه با واگذاری مسوولیت به‌روزرسانی وجوه بیمه‌ای به صندوق بیمه‌گر مبدا، بار پرداخت را از دوش فرد بیمه‌شده برداشته است.
نگاهی به بخشنامه جدید
هیات وزیران در جلسه ۲۷/۱۰/۱۴۰۲ به پیشنهاد شماره ۲۲۲۵۱۹ مورخ ۱۴۰۲/۶/۱۲ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد اصل یکصد‌وسی‌وهشتم قانون اساسی و ماده (۸) قانون نقل و انتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص مصوب ۱۴۰۲، آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را تحت عنوانِ «آیین‌نامه اجرایی قانون نقل‌وانتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص» تصویب کردند.
این آیین‌نامه چندین ماده دارد که مواد ابتدایی آن، به تعریف اصطلاحات و شرایط انتقال و تجمیع سوابقِ بیمه‌ای اختصاص دارد؛ در ماده ۴ آن، شرایط همپوشانی سوابق بیمه‌ای تشریح شده: «در مواردی که سوابق بیمه‌پردازی بیمه‌شده، در دو صندوق بازنشستگی با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشد، ملاک پذیرش سابقه مطابق درخواست متقاضی است.»
اما ماده ۸ که مهم‌ترین بند این آیین‌نامه است به «نحوه محاسبه و به‌روز‌رسانی وجوه حق بیمه یا کسور بازنشستگی از صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد» اختصاص دارد که در آن آمده به روز‌رسانی وجوه بیمه به نرخ اوراق مشارکت و به این شکل انجام می‌شود: «اصل مبلغ حق بیمه قابل انتقال در هر سال ضربدر آخرین نرخ سود اوراق مشارکت یک‌ساله اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ثبت درخواست متقاضی ضربدر تعداد سال‌های نگهداشت حق بیمه در صندوق (مبدأ به‌علاوه اصل حق بیمه قابل انتقال).»
تبصره یک این ماده، وظیفه پرداخت این مبلغِ به‌روزرسانی را برعهده صندوق بیمه‌گر مبدا گذاشته است: «پس از محاسبه و به روزرسانی وجوه حق بیمه در هر سال، جمع وجوه به روزرسانی‌شده سنوات قابل انتقال توسط صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد پرداخت می‌شود.»
بنابراین بیمه‌شده دیگر هیچ وظیفه‌ای در مورد پرداختِ مبلغ ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه‌ای که ۱۰ یا ۲۰ سال پیش واریز کرده برعهده ندارد و پرداخت این مبلغ براساس این بند، برعهده صندوق مبداست. براساس بند ۳ ماده ۱۰ این آیین‌نامه، وظیفه بیمه‌شده تنها پرداختِ «مابه التفاوت متعلقه براساس ماده (۴) قانون» یا همان مبلغ مابه‌التفاوتِ همپوشانی ا‌ست که ماده ۱۲ امکان پرداختِ قسطی این مبلغ را مسیر کرده: «مابه التفاوت متعلقه به‌طور یکجا ظرف سه ماه یا به صورت اقساطی از تاریخ ابلاغ به بیمه‌شده از او وصول می‌شود و پس از واریز نقدی یا پرداخت تمام اقساط، سوابق بیمه‌ای مربوط به آن در سوابق بیمه‌پردازی بیمه‌شده در صندوق بازنشستگی مقصد اعمال می‌شود.»
برقراری «مستمری جمع»
یکی دیگر از نکات این آیین‌نامه جدید، امکان برقراریِ مستمری جمع است که ۲۸ دی ماه، «سمیرا اسمعیلی شهمیرزادی» سرپرست دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این رابطه گفته است: موضوع پرداخت مستمری جمع برای اولین‌بار در کشور اجرایی خواهد شد به‌طوری که افرادی که سابقه بیمه‌پردازی در صندوق‌های مختلف دارند، می‌توانند از هر صندوق به نسبت سابقه بیمه‌پردازی مستمری دریافت کنند.
ماده ۱۵ آیین‌نامه می‌گوید: «مشمولان ماده (۲) قانون و سایر بیمه شدگانی که تمایل به نقل‌وانتقال سوابق بیمه‌ای مطابق با احکام قانون و این آیین‌نامه ندارند، می‌توانند با رعایت احکام مندرج در ماده (۶) قانون و مفاد این آیین‌نامه درخواست برقراری مستمری جمع نمایند.» به این ترتیب، بیمه‌شده‌ای که به سن بازنشستگی رسیده و سوابق بیمه‌ای او در دو صندوق مجزاست و در عین حال، تمایلی به انتقال ندارد می‌تواند به نسبت سنوات بیمه‌پردازی در هر صندوق، از مستمری جمع برخوردار شود؛ ماده ۲۳ این آیین‌نامه، نحوه محاسبه «میزان مستمری ماهانه قابل پرداخت در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه» را مشخص کرده است.
به این ترتیب، با آیین‌نامه جدید، در صورتی که توسط صندوق‌های بازنشستگی کشور اجرا شود و طابق‌النعل بالنعل به آن تمکین کنند، بیمه‌شدگان از شر بوروکراسی سخت و نفسگیر نقل‌وانتقال و برقراری مستمری تقسیمی میان صندوق‌ها راحت می‌شوند، اما اگر نظام تامین اجتماعی چندلایه تا پیش از این برقرار و راه‌اندازی شده بود، امروز نقل‌وانتقال در لایه بیمه‌ایِ این نظام بسیار ساده‌تر از اینها بود.