آیا ترامپ با شی توافق می‌کند؟

گروه بین‌الملل- با وجود تمامی رقابت‌ها و تنش‌هایی که در روابط میان آمریکا و چین وجود دارد، اکنون گمانه‌زنی‌هایی در خصوص تمایل ترامپ برای توافق با شی‌جین‌پینگ رییس‌جمهوری چین در محافل داخلی ایالات متحده مطرح می‌شود؛ امری که برخلاف تمامی شعار‌ها و وعده‌های انتخاباتی ترامپ برای مقابله سخت با چین و وضع تعرفه‌های فلج‌کننده علیه این کشور است.
در همین رابطه طبق گزارشی که مجله اکونومیست منتشر کرده، معامله بزرگ ترامپ با شی شاید در حوزه مناسبات اقتصادی و همچنین تقسیم جهان به حوزه‌های نفوذ دو کشور باشد؛ موضوعی قاعدتا خوشایند مایک والتز مشاور امنیت ملی و مارک روبیو وزیر خارجه تندروی ترامپ نبوده و متحدان آسیایی و اروپایی آمریکا را شگفت‌زده می‌کند. با این حال ترامپ در حال سیگنال دادن مبنی بر یک توافق با چین است؛ به عنوان مثال او از چین برای کمک به برقراری صلح در اوکراین دعوت به عمل آورده و همچنین می‌گوید ترجیح می‌دهد که تعرفه‌های تجاری را علیه این کشور اعمال نکند.
پایه‌های یک توافق جدید
کارشناسان معتقدند دیدگاه‌های جهانی ترامپ و شی تقریبا مشابه یکدیگر است اما اختلاف اصلی میان این دو قدرت بزرگ بر سر منافع ملی است. به عنوان مثال رقابت‌های مهم در عرصه فناوری، هوش‌مصنوعی و مسابقه فضایی به عنوان مقولاتی هستند که محدودیت‌های جدی در مسیر همکاری و توافق دو کشور ایجاد می‌کنند. با این حال موضوع قابل‌توجه این است که برخی از مشاوران و دستیاران ترامپ در مورد دیدگاه‌های او در دولت اولش، اظهارات شگفت‌انگیزی را مطرح می‌کنند. به عنوان مثال برخی از آنها گفته‌اند که ترامپ تایوان را به عنوان یک جزیره کوچک و دردسرساز توصیف می‌کرد. حتی گزارش‌هایی وجود دارند که می‌گویند ترامپ به شی گفته حق دارد که مسلمانان اویغور را تحت محدودیت‌های شدید قرار داده است.
در همین رابطه یک چرخش معنادار از سوی رییس‌جمهوری جدید آمریکا، موضوع دعوت ترامپ از شی برای پایان دادن به جنگ اوکراین است. این مساله از آنجا حائز اهمیت است که چین در طول سه سال گذشته مهم‌ترین خریدار نفت روسیه و تامین‌کننده قطعات تسلیحاتی این کشور بوده و شاید ترامپ قصد داشته باشد، رییس‌جمهوری روسیه پوتین را متقاعد کند تا به جنگ اوکراین پایان دهد. با این حال صحبت‌های ترامپ در مورد جنگ اوکراین تقریبا مشابه آن چیزی است که مقامات چینی در طول سه سال گذشته همواره مطرح کرده‌اند. در واقع ترامپ، جنگ اوکراین را مقدمه‌ای برای جنگ جهانی سوم دانسته و حتی در مصاحبه‌ای گفته است که درک می‌کند چرا روسیه از عضویت اوکراین در ناتو نگران شده است. او همچنین جنگ را یک اشتباه پرهزینه قلمداد کرد و بارها در شعارهای انتخاباتی خود گفته بود که ظرف مدت کوتاهی به آن خاتمه خواهد داد.
در همین رابطه کارشناسان چینی از فرصت به وجود آمده برای توافق میان ترامپ و شی بسیار استقبال کرده‌اند. به عنوان مثال یانگ چنگ، استاد دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای و دیپلمات سابق چین با بیان اینکه در حال حاضر روسیه به‌شدت به چین متکی است، می‌گوید: منافع حاصل از این وابستگی مسکو، منجر به آسیب به روابط چین با آمریکا و اروپا شده است. به همین دلیل ایفای نقش پکن در مذاکرات صلح اوکراین، عاملی در جهت اثبات حسن‌نیت چین در دیپلماسی و تقویت نفوذ این کشور در مناسبات جهانی خواهد شد.
با این حال برخی کارشناسان و مقامات غربی معتقدند که بهای کمک چین به پایان جنگ اوکراین و نزدیکی شی به ترامپ، می‌تواند مساوی باشد با عدم حمایت ایالات‌متحده از تایوان؛ امری که به‌مثابه آب سردی خواهد بود بر سر دولت‌های غربی.
دورنمای مبهم
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که اکنون میان خود غربی‌ها اختلافات جدی بروز کرده است. یعنی در حالی که چینی‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند که حاضرند در اوکراین نیروهای حافظ صلح را مستقر کرده و از کشورهایی نظیر هند و برزیل نیز در این قضیه کمک بگیرند، با این حال برخی مقامات اروپایی به صراحت از چنین موضوعی ابراز نگرانی کرده‌اند. در نتیجه به گفته تحلیلگران، هر چند ترامپ برای حل‌وفصل اختلافات و رسیدن به یک توافق با شی جین‌پینگ ابراز تمایل می‌کند اما در نهایت ممکن است که تیم اطراف او به خصوص وزیر خارجه، مشاور امنیت ملی و وزیر دفاع دولتش او را از چنین کاری منصرف کنند زیرا در صحنه بین‌المللی عواملی وجود دارد که به واگرایی‌ها میان چین و ایالات‌متحده دامن می‌زند و هر چند برخی غربی‌ها ترامپ را فردی عمل‌گرا توصیف می‌کنند اما قاعدتا در ایالات‌متحده، راهبرد امنیت ملی این کشور براساس منافع ملی تعیین و عملیاتی می‌شود. در نتیجه به نظر می‌رسد، مانع بزرگ توافق، بی‌اعتمادی طولانی‌مدت میان دو کشور و همچنین سیاست‌های سختگیرانه‌ای باشد که هر دو رییس‌جمهوری معمولا عادت دارند آنها را اتخاذ کنند.