آیا رنج کشیدن در بورس قانونی است؟

به طور کلی زمانی که سرمایه‌گذاران قدرتمند وارد سهمی می‌شوند و سپس قیمت آن را به سمت مثبت یا منفی به یکباره تغییر می‌دهند، به اصطلاح رنج کشیدن گفته می‌شود. رنج کشیدن سهام در بازار سرمایه به زبان ساده یعنی حرکت دادن قیمت یک سهم به سوی قیمت‌های بالاتر یا پایین‌تر از قیمت فعلی که در نهایت منجر به ایجاد صف خرید یا فروش می‌شود.
به گزارش صدای بورس، سپهر حسن‌خان‌پور حقوقدان بازار سرمایه در مورد رنج‌کشی‌هایی که در بازار سرمایه کشور اتفاق می‌افتد، گفت: طبق بند ۳ ماده ۴۶ قانون بازار اوراق بهادار، هر اقدامی که منجر به ایجاد ظاهری گمراه‌کننده از روند معاملات اوراق بهادار یا ایجاد قیمت‌های کاذب یا اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود، به اصطلاح دستکاری بازار نامیده می‌شود، همچنین در مواردی اغوای اشخاص به انجام معاملات با استفاده از فضای مجازی صورت می‌گیرد، برای مثال برخی از فعالان شبکه‌های اجتماعی اقدام به فعالیت در سمت مقابل سیگنال‌های ارسالی کرده یا برنامه‌ریزی گروهی برای دستکاری در یک یا چند نماد معاملاتی می‌کنند که تمامی این اقدامات با توجه به نوع تخلف و اثرگذاری بر فضای معاملات سهام شرکت، بررسی می‌شود و در مواردی نیز با استناد به بند ۱ ماده ۴۹ قانون بازار اوراق بهادار موضوع پس از تکمیل پرونده برای پیگیری قضایی به معاونت حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار ارجاع می‌شود.
وی گفت: در قوانین و مقررات هیچ تعریف مشخصی از رنج وجود ندارد بنابراین به صورت دقیق مشخص نیست که از نظر حقوقی رنج یعنی چه و منظور از رنج دقیقا چیست. تعریفی را فعالان بازار ارائه می‌دهند و مواردی را هم حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان رنج‌کشی بیان می‌کند ولی هیچ‌کدام از اینها رسمی نبوده و در قوانین و مقررات نیامده است.
حسن خان‌پور در ادامه افزود: علاوه بر اینکه رنج در قوانین و مقررات تعریف نشده هیچ جایی نیز رنج‌کشی به عنوان تخلف یا جرم محسوب نشده است اما در عمل مصادیقی از رنج کشیدن چه مثبت و چه منفی وجود دارد که می‌تواند تخلف باشد و طبق موضوع بند ۳ ماده ۴۶ قانون بازار سرمایه همان دستکاری بازار محسوب شود.
این حقوقدان بازار سرمایه همچنین توضیح داد: ضابطه مشخصی در رابطه با این موضوع وجود ندارد و باید مورد به مورد دیده و بررسی شود چون شاید در موردی، رنج کاملا فعالیتی عادی و در کیس دیگر مجرمانه باشد.
وی ادامه داد: در مصادیقی هم که سال گذشته شورای عالی بورس از دستکاری ارائه داد، مصادیق رنج را در مصوبه خود ذکر کرد اما آنجا هم ضابطه‌مند نبوده و به صورت دقیق معلوم نیست که چه زمانی این فعالیت می‌تواند جرم و تخلف شناخته شود یا چه زمانی اصلا جرم و تخلف نبوده و فعالیتی مجاز است.
بنابراین به صورت کلی رنج می‌تواند کاملا مجاز باشد، تخلف بوده و در موارد شدید حتی جرم نیز محسوب شود. حسن خان‌پور در ادامه اضافه کرد: نکته دیگر در مواردی که ناظر رنج‌کشی را می‌بیند ولی اقدامی انجام نمی‌دهد، در واقع در رویه ناظران رویه واحدی را در طول این سال‌ها به ویژه چند سال اخیر که بازار مسائل بیشتری داشته است، شاهد نبودیم. مواردی وجود داشته که با فعلی واحد توسط دو شخص یا در دو سهم مختلف به دو شکل برخورد شده است که این موضوع چه توسط ناظر بورس انجام شود و چه در هر حوزه دیگری قطعا پسندیده نیست.
این حقوقدان بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: از نظر حقوقی درست این است که برای هر فعلی ضابطه‌های مشخصی وجود داشته باشد، چه بخواهیم آن را جرم بدانیم، چه تخلف و چه دستکاری در بازار سرمایه کشور. این رویه در کشورمان واحد نیست و بنابر سلیقه ناظر در موارد مختلف برخوردهای مختلفی صورت می‌گیرد، حتی دیده شده است که ناظر بورس به شکلی برخورد می‌کند و ناظر فرابورس به شکل دیگر که این رویه درست نیست و لازم است هرچه سریع‌تر اصلاح شود.