آیا مجلس می‌تواند تغییرهای لازم را در ایران ایجاد کند؟

نادر کریمی‌جونی- همین که مقامات و چهره‌های مختلف کشور درباره تغییر چیزهایی در ایران صحبت و به مردم توصیه می‌کنند که اگر می‌خواهید چیزهایی در کشورمان تغییر کند، باید در انتخاب نمایندگان مجلس آینده مشارکت و کسانی را به پارلمان روانه کنید که بتوانند رفتارها و تصمیم‌هایی را در ایران تغییر دهند، از به رسمیت شناختن ضرورت یا لزوم تغییر در ایران خبر می‌دهد و از این بابت رویدادی قابل استقبال است، چراکه در همین هفته‌های گذشته و به عبارت بهتر در چند ماه گذشته، مقامات جمهوری اسلامی  … در رده‌های ارشد سیاست‌ها و اقدامات انجام‌شده ‌در کشور را مثبت و بهبود‌دهنده توصیف می‌کردند و آن را مایه امیدواری می‌دانستند. تا اینجای کار همین مقامات و اطرافیان‌شان که نقش تئوریزه‌کننده این ایده‌ها را بر عهده داشتند، نه فقط ضرورتی برای ایجاد تغییر در راهبردها، اهداف و سیاست‌ها نمی‌دیدند، بلکه تداوم همین سیاست‌ها را به نفع کشور می‌دانستند به همین دلیل پرسش اصلی آن بود که اگر قرار است همین سیاست‌ها تداوم یابد و همین کارگزاران، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان کشور در مسیر فعلی به حرکت خود ادامه دهند، اصولا چه نیازی به تغییر این افراد وجود دارد؟
به همین دلیل اکنون که از لزوم تغییر در سیاست‌ها صحبت می‌شود و برخی مقامات ارشد کشور به مردم توصیه می‌کنند که اگر می‌خواهند در تصمیم‌های دولت تغییری پدید آورند، در انتخابات شرکت و نمایندگان مناسب برای ایجاد تغییر در کشور انتخاب کنند، می‌توان متوجه شد که بالاخره تغییر در رفتارها و مسیر مورد توجه قرار گرفته و به رسمیت شناخته شده است.
اعتراف به ضرورت تغییر در سیاست‌ها یا راهبردها، اقدامی تکنیکی است و اعتراف‌کنندگان معتقدند که باید چیزهایی در کشور تغییر کند تا اوضاع کشور و شهروندان ایران سامان یابد، یا این اعتراف تاکتیکی است و برای ایجاد هیجان و ترغیب شهروندان ایرانی به حضور هرچه بیشتر در انتخابات تمهید شده است؟در وهله اول باید به این نکته مهم توجه کرد که افراد حاضر در انتخابات که عنوان نامزدی را بر خود گذاشته‌اند، همگی از نظر حاکمیت نظام جزو شهروندان صالح ایرانی هستند یعنی در مواردی که حکومت و کارگزاران آن نتوانسته‌اند صالح بودن فرد را احراز کنند، او را کنار گذاشته‌اند و از زمزه نامزدان خارج کرده‌اند. یعنی در مورد همراهی نامزدان با جمهوری اسلامی ایران هیچ ریسکی اعمال نشده و بررسی‌کنندگان صلاحیت نخواسته‌اند کسی که کوچک‌ترین اختلاف‌نظری با رویه‌های فعلی نظام دارد، شانس انتخاب شدن پیدا کند. در این‌باره البته شواهد و قرائنی وجود دارد که ادعای پیش‌گفته را تایید می‌کند و بر آن صحه می‌گذارد.
از جمله بسیاری از ثبت‌نام‌کنندگان ردصلاحیت‌شده گفته‌اند که انتقادهایشان از شخص رییس‌جمهوری و دولتش که مورد تایید مقامات ارشد است باعث رد شدن یا عدم احراز صلاحیت‌شان برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی شده است. اگرچه شورای نگهبان به‌طور مستند به اعتراض و تقاضای این عده برای دریافت مصادیق و دلیل‌های رد صلاحیت‌شان پاسخ نداده و سکوت اختیار کرده است، اما دلایل غیررسمی نشان می‌دهد که زبان سرخ، سر سبز این ثبت‌نام‌کنندگان را بر باد داده است. از آن بدتر مواردی است که به دلیل عدم احراز صلاحیت، از گردونه انتخابات و انتخاب شدن کنار گذاشته شده‌اند. در این موارد مقامات نظارتی به خود زحمت پاسخ دادن هم نمی‌دهند و آسوده‌خاطر می‌گویند که ممکن است افراد مذکور صلاحیت داشته باشند، ولی این صلاحیت توسط مقامات ذی‌ربط احراز نشده و به همین دلیل امکان شرکت در رقابت‌های انتخاباتی را پیدا نکرده‌اند.پرسش دیگر آن است که اگر همین افراد صالح یا اصلح وارد مجلس شوند و اراده خود را بر تغییر مناسبات یا رویه‌های موجود معطوف کنند، چه چیزی را و چگونه می‌توانند تغییر دهند؟
آیا مجلس می‌تواند بر روابط‌ خارجی کشور تاثیر بگذارد و مسیر آن را دچار تحول کند؟ روشن است که در تمام دوران گذشته مجلس همواره به جای ریل‌گذاری در امر سیاست‌های خارجی و رفتار دیپلماتیک کشور، در ریل‌هایی که برایش گذاشته‌اند حرکت کرده است. نمونه این مساله را می‌توان در مورد تصویب معاهده برجام مشاهده کرد که علی‌رغم مخالفت‌ها، سرانجام این پیمان تصویب شد.
آیا مجلس می‌تواند در سیاست‌های داخلی نقش‌آفرینی کند؟ کدام یک از مجلس‌های ایران در امور مهمی مانند قتل‌های زنجیره‌ای، ناآرامی‌های مربوط به گران شدن بنزین، ناآرامی‌های مربوط به درگذشت مهسا امینی و… نقش‌آفرینی کرده‌اند، کمیته‌های تحقیق و تفحص تشکیل داده‌اند یا در این‌باره گزارش‌های روشنگرانه و شفاف ارائه کرده‌اند. کدام یک از مجلس‌ها در جمهوری اسلامی ایران توانسته‌اند راهبردهای نظام جمهوری اسلامی ایران را حتی در امور اقتصادی یا اجتماعی تغییر دهند یا اصلاح کنند؟ اگر مجلس در راس امور است، تصمیم‌های مجلس نباید با مراجعه عناصر دولت به مقامات دیگر دستخوش دگرگونی شود.
با این شرایط اکنون به سوال اصلی بازگشت می‌شود؛ در چنین شرایطی حتی اگر همه ثبت‌نام‌کنندگان رد‌صلاحیت‌شده، وارد مجلس می‌شدند آیا باز هم مجلس می‌توانست تغییرهای لازم را در نظام جمهوری اسلامی ایران ایجاد کند‌؟