آینده جنگ روسیه با اوکراین

همان‌گونه که در روابط بین افراد در جامعه فهم بیناذهنی وجود دارد، در روابط میان دولت‌ها نیز چنین فهم‌هایی وجود دارد؛ جنگ روسیه با اوکراین در سال ۲۰۲۲ میلادی در جهان به شیوه‌های مختلفی درک و تفسیر شد. در حالی که در جامعه غربی از آن به عنوان تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین نام‌ می‌برند، در روسیه از آن به عنوان عملیات ویژه نظامی یاد‌ می‌کنند. پوتین در مقاله ۲۴ مه ۲۰۲۲ خود با عنوان «فلسفه پیروزی» اظهار کرد که در اینجا صدای تمدن روسیه باید به گوش برسد. غرش‌های آن باید در اوکراین، در خاک اوراسیا و در سراسر جهان شنیده شود.
جنگ همچنان هزینه‌های هولناکی برای زندگی مردم به همراه دارد که پایانی برای آن دیده نمی‌شود. واکنش‌های بین‌المللی به تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین، اگرچه از بسیاری جهات چشمگیر است، با وجود این، تهدید گسترده روسیه برای نظم بین‌الملی نیز به اندازه کافی تایید نشده است. جنگی که در واقع در سال ۲۰۱۴ با الحاق کریمه توسط ارتش روسیه آغاز شد، اکنون به مرز دوسالگی نزدیک‌ می‌شود. در همین راستا افکار عمومی و سیاستمداران به طور یکسان‌ می‌پرسند که جنگ تا چه زمانی ادامه‌ می‌یابد و چه سناریوهایی در بقیه سال ۲۰۲۳ میلادی به کار بسته خواهد شد؟
سناریوهای جنگ در آینده
جنگ فرسایشی روسیه از آوریل ۲۰۲۲ میلادی آغاز شد. مسکو به جای فتح سریع اوکراین از جهات مختلف- آن طور که در نظر داشت- اکنون روی یک جنگ آهسته و سخت در شرق اوکراین سرمایه‌گذاری کرده تا منابع و تجهیزات کی‌یف را با سرعت بیشتری از بین ببرد. این کشور امیدوار است که اوکراین در نهایت داوطلبانه تسلیم شود یا مقاومت نظامی سازمان‌یافته آن از بین برود.
تصمیم‌گیرندگان روسیه به جنگ اطلاعاتی خود و محدود کردن تحویل انرژی به اروپا برای حذف کمک‌های بین‌المللی به اوکراین تکیه‌ می‌کنند. از دیدگاه کرملین این استراتژی‌ می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد و روس‌ها احتمالا به آن ادامه خواهند داد. به منظور تداوم این جنگ فرسایشی و بازپس‌گیری ابتکار عمل، روسیه در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی بسیج نسبی مردمی را برای شرکت در جنگ آغاز کرد. افزایش سربازان، اگرچه به حد کافی آموزش‌دیده نیستند و تجهیزات پایینی دارند، به ارتش روسیه کمک کرده تا بهتر از خطوط خود دفاع کند و عملیات تهاجمی را از سر بگیرد. نیروهای اضافی و جایگزین که در مجموع ۲۰۰- ۱۵۰ هزار نفر بسیج‌شده در لشکرها و سپاه‌های تازه‌تاسیس وارد شده‌اند، برخی از آنها هنوز در حال آموزش هستند و در آینده نزدیک به نبرد در اوکراین خواهند پیوست.
در ادامه این گزارش به قلم مهدی نوری‌چورتی کارشناس مطالعات روسیه آمده است: با وجود گمانه‌زنی‌های شدید در مورد حمله مجدد از بلاروس به خاک اوکراین چنین اقدامی حداقل برای ماه‌های باقیمانده امسال غیرمحتمل است. اگر روسیه به دنبال این اقدام بود، باید از قبل، واحدهای نظامی بیشتری را در بلاروس مستقر‌ می‌کرد. در عوض برای ماه‌های اولیه سال ۲۰۲۳ بلاروس به عنوان یک میدان مانور و آموزش بزرگ برای نیروهای روسی عمل کرده است. این را باید خاطرنشان کرد که آماده‌سازی نیروها و ادوات جدید بسیار بیشتر از آنچه وزارت دفاع روسیه در ابتدا اعلام کرد، طول‌ می‌کشد. از آنجایی که پوتین برای مدت طولانی در حال جنگ است، بعید است این موضوع او را نگران کند. با این حال بسیج بیشتر با مشکلات خاص خود همراه خواهد بود: سهم مردان با تجربه نظامی با هر موج کاهش‌ می‌یابد و مجموعه افسران متخصص برای آموزش و فرماندهی بعدی این نیروها، بیشتر از آن چیزی که پیش‌بینی می‌شود، طول خواهد کشید. اگرچه بسیج بیشتر امکان‌پذیر است، اما احتمالا از نظر اثربخشی در میدان نبرد تنها بازدهی کاهشی به همراه خواهد داشت.
با این حال، با توجه به اینکه نیروهای مسلح روسیه همچنان با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم‌ می‌کنند، صنعت دفاعی آن به طرز قابل‌توجهی انعطاف‌پذیر است. ظرفیت موشک کروز در روسیه با توجه به تحریم‌های غرب افزایش یافته است. در حالی که روسیه نمی‌تواند سیستم‌های تسلیحاتی گران‌قیمت خود را با تولید جدید پر کند، به تولید سیستم‌های متعارف پایین با سرعت ادامه‌ می‌دهد.
با وجود پیش‌بینی کمبود مهمات، گلوله‌باران مواضع اوکراینی‌ها توسط روسیه در سطوح نسبتا ثابتی همچنان ادامه دارد. این امکان وجود دارد که پشتیبانی کره‌شمالی (ارسال مهمات توسط کره‌شمالی) بخشی از این مقاومت باشد، اما هیچ اطلاعات مورد اطمینان و وثوقی در مورد چنین محموله‌هایی در دسترس نیست. بنابراین روسیه احتمالا در حال حاضر در حالت تهاجمی باقی خواهد ماند، هرچند قدرت جنگی آن کاهش‌ می‌یابد. مسکو باید موج دیگری از بسیج مردمی را تا پایان زمستان فراخواند تا بتواند خطوط مقدم جنگ را در اختیار داشته باشد و با ضدحملات اوکراین آسیب‌پذیر نشود. همچنین جنگ در سال ۲۰۲۳ میلادی به پایان نخواهد رسید. سناریوی منفی برای اوکراینی‌ها این است که روسیه موجب عقب‌نشینی اوکراین در دونباس شود و در نتیجه، پتانسیل نظامی اوکراینی‌ها را کاهش دهد و روحیه آنها را تضعیف کند. با تحویل آهسته و عمدتا نمادین تسلیحات از غرب، شانس اوکراینی‌ها برای آزادسازی کشورشان کاهش‌ می‌یابد. در حالی که ضررهای روسیه همچنان سرسام‌آور است، این سناریو راهی برای پیروزی پوتین محسوب‌ می‌شود. در هر صورت یک سناریو برای رد آن وجود دارد: بن‌بست در درگیری. آن‌گونه که پوتین تعریف می‌کند، او تنها علاقه‌مند به پیروزی کامل است و با سرمایه‌گذاری بسیار در جنگ، هیچ سرنوشتی غیر‌از این را نمی‌پذیرد. مکث‌های عملیاتی که هر دو طرف انجام‌ می‌دهند و دوباره حمله‌ می‌کنند، احتمالا دوباره تکرار خواهد شد. سرسختی پوتین آشکار و واضح است، او با ارائه پیش‌شرط‌هایی که به شدت برای کی‌یف غیرقابل قبول است، از هرگونه مذاکره جدی جلوگیری خواهد کرد. این امر واشنگتن و سایر متحدان آن را متقاعد کرده است که باید به پیروزی اوکراین کمک کنند. با این حال، این دیدگاه هنوز در بین دولت‌های غربی یکسان نیست و احتمالا اختلاف‌نظرهایی در مورد پایان جنگ و استراتژی‌ها و اولویت‌های کمک به اوکراین وجود خواهد داشت.
یک سناریوی کمترمحتمل هم این است که اوکراین چنان خسارات سنگینی به روسیه وارد کند که تجهیزات نظامی مسکو به شدت تخریب شود و حتی بسیج بیشتر برای به دست آوردن مجدد ابتکار عمل کافی نباشد. به گفته‌ برخی از تحلیلگران غربی، ناتو باید فورا تولید مهمات و سیستم‌های تسلیحاتی را برای حمایت از اوکراین افزایش دهد؛ تحریم‌های اقتصادی مالی علیه روسیه باید به طور دائم بازنگری شود تا اطمینان حاصل شود که موثر باقی‌ می‌مانند؛ دارایی‌های مسدودشده دولت و افراد قدرتمند روسیه باید برای تامین مالی بازسازی جامعه، زیرساخت‌ها و اقتصاد اوکراین استفاده شود و حمایت از اوکراین به شدت افزایش یابد.
جامعه اطلاعاتی آمریکا ارزیابی کرده است که محتمل‌ترین مسیر، جنگ فرسایشی است که هیچ‌یک از طرفین قادر به انجام عملیات تعیین‌کننده‌ای در آن نیست که جنگ را به پایان برساند. این جنگ‌ می‌تواند ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد. یک جنگ طولانی هیچ مزیتی برای اوکراین ندارد و حمایت عمومی از کمک‌هایی که اوکراین در درازمدت به آن نیاز دارد ممکن است چالشی برای غرب باشد. اکنون غرب تلاش‌ می‌کند تا کمک‌های قابل‌توجهی به اوکراین انجام دهد تا ارتش اوکراین بتواند روس‌ها را بیرون راند یا حداقل در میدان جنگ چنان پیشرفتی کند که محاسبات کرملین را تغییر دهد و مسکو براساس شرایط کی‌یف بر سر راه‌حل مذاکراتی گفت‌وگو کند. در این صورت، تامین مالی و حمایت از اوکراین در غرب به عنوان خنثی کردن تهدید روسیه علیه امنیت اروپا همچنان ادامه خواهد داشت.
دورنمای جنگ فرسایشی
یک سال پیش، تحلیلگران کمی در غرب و روسیه پیش‌بینی‌ می‌کردند که ارتش اوکراین تا حد زیادی تا فوریه ۲۰۲۳ میلادی قدرت خود را حفظ کند. با این حال، پیشنهادهای زیادی برای پایان دادن به درگیری ارائه شده که هیچ‌کدام از آنها تا الان موثر واقع نشده است. طبق شواهد موجود، جنگ در اوکراین‌ می‌تواند ماه‌ها و حتی سال‌ها به عنوان یک جنگ فرسایشی ادامه یابد و هیچ‌یک از طرفین نتوانند عملیاتی را با نتیجه قاطع انجام دهند. حمایت‌های دولت‌های غربی از اوکراین همچنان ادامه دارد که این امر کار را برای کرملین سخت کرده است. از طرفی دیگر، اثرات اقدامات گروه واگنر و سخنان پریگوژین تا مدتی در جامعه روسیه پابرجا خواهد ماند. این امر به نوعی به فرسایشی بودن جنگ کمک خواهد کرد. احتمالا اقدام بزرگ پوتین برای جذب افکار عمومی در مورد جنگ اوکراین قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ میلادی انجام خواهد شد؛ زمانی که بتواند دوباره محبوبیت خود را افزایش دهد.