آینه تمام نمای یک اقتصاد دستوری

پرویز خالقی* – باید پرسید در مورد اصلاح نرخ خوراک و فرآورده‌های پالایشی چه چیزی تغییر کرده است؟ تنها مورد این است که دستورالعمل عطف به ماسبق شده از ابتدای ۱۴۰۲ قرار بود عملی شود و تغییر یافته است. در واقع مقرر شده همان دستورالعمل جدید از تاریخ ابلاغ عملی شود. ارزش معاملات خرد بازار سهام تحت‌ تاثیر همین دستورالعمل‌ها پس از افت شدید به ۴۵میلیون دلار رسیده است. این حجم از معاملات کمترین عدد از سال ١٣٩٧ است. در حالی که به اندازه ارزش بازار در همان سال شرکت‌های جدید و افزایش سرمایه رخ داده است. این وضعیت آینه تمام‌نمای یک اقتصاد دستوری است. این روند معاملات بورس نشانگر در شرف زیان قرار گرفتن اغلب صنایع کشور و اوضاع وخیم رکود عمیق اقتصادی به دلیل سیاست‌های مخالف رویکرد بازارهای مالی است، در حالی که بورس کشورهای با تورم بالا شرایط خیلی بهتری از بورس تهران دارند. برای نمونه ارزش معاملات بورس استانبول ٩٠‌برابر بورس تهران و در حدود ۴‌میلیارد دلار است. در کل مشکلات اساسی بورس چند مورد خاص است و تا زمانی که اصلاح نشود بازار سرمایه بالایی نخواهد داشت، اصلاح و کاهش نرخ بهره و تک‌نرخی شدن ارز از مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی کشور است. همچنین حذف رانت ارز نیمایی، اصلاح نرخ انرژی و خوراک شرکت‌های پتروپالایشی و فلزات در حد معقول و حذف قیمت‌گذاری دستوری برای تمام شرکت‌ها و… می‌تواند بورس را به دوربرگردان نزدیک کند.
پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد و قانون‌مداری با جلوگیری از تصمیمات ناگهانی و ابلاغ شبانه اتفاق می‌افتد، تا زمانی که تحریم است و سیاست‌های اقتصادی به زیان تولید خروج پول وجود دارد. از آنجایی که کماکان بازار بلندمدت در ابهام است، خریداران ترجیح می‌دهند سراغ گزینه‌های خیلی زودبازده بروند، به همین دلیل صندوق‌های اهرمی و سایر صندوق‌ها بیشتر از نمادها مورد توجه قرار گرفتند. در سال‌های اخیر با توجه به بی‌ثباتی در دستورالعمل‌ها معامله‌گران یاد گرفته‌اند که هرچقدر سریعتر بازده را دریافت کنند، به همین دلیل جذابیت گزینه‌های اهرمی به خاطر دامنه نوسان بیشتر، برای آنها بالاتر می‌رود. این موضوع معاملات بازار سهام را تحت‌ تاثیر قرار داده است. در حال حاضر برخی از همین نوسانگیرها منتظر افزایش دامنه نوسان هستند، بنابراین پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی توجه سرمایه‌گذاران به معاملات صندوق‌ها و ابزارهای مالی، بیش از توجه به خود سهام باشد.
*کارشناس بازار سرمایه