ابهامات انتشار اوراق طلا از مسیر بانک مرکزی

مهدی حاجی غلام‌ سریزدی*
بالاترین رکن بازار اوراق بهادار، شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار است که رییس کل بانک مرکزی یکی از اعضای این شوراست. این شورا در مرداد سال گذشته مخالفت خود را با تشکیل مرکز مبادله ارز و طلا و راه‌اندازی بازار اوراق طلا خارج از بورس اعلام کرد و بر توسعه بازار انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا و صندوق‌های مبتنی بر طلا در بازار سرمایه تاکید کرده است. همچنین ایجاد هرگونه بازار اوراق بهادار به پشتوانه طلا یا صندوق‌هایی به پشتوانه طلا، مستلزم اخذ مجوز از شورای‌عالی بورس است و از طرفی هرچند عرضه و فروش سکه به صورت فیزیکی در اختیار بانک مرکزی است اما به نظر می‌رسد انتشار اوراق بهادار آن با بند «ج» ماده۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور و همچنین ماده۲۰ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر سال۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی مغایرت دارد.
از این رو، اوراق بهادار مبتنی بر طلا باید صرفا در بازار سرمایه معامله شود.
در سال۱۴۰۱ بانک مرکزی با تایید کمیته فقهی خود اقدام به انتشار اوراق سکه در بورس کالای ایران کرده است. انتشار اوراق طلا در مرکز مبادله طلا و ارز از نظر ضرورت و هزینه – فایده آن نیز قابل تامل است. با توجه به ابهاماتی که در فلسفه و چگونگی تشکیل مرکز مبادله ارز و طلا وجود دارد مشخصا یک تداخل کاری با یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه یعنی بورس کالا توسط این مرکز ایجاد شده است که ضمن جلوگیری از توسعه مناسب بخش‌های مختلف اقتصادی کشور، موجب موازی‌کاری و هدررفت سرمایه مردم شده و هزینه مضاعفی به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.
صرف‌نظر از مغایرت قانونی این موضوع، با توجه به بیش از یک دهه تجربه مناسب بورس کالا در زمینه معاملات مشتقه و گواهی سپرده کالایی که با ارزش معامله ۴۲۰‌هزار‌میلیارد تومانی در سال‌جاری در این بخش همراه بوده است، ورود بانک مرکزی در انتشار گواهی سپرده طلا اختراع مجدد چرخ خواهد بود و با توجه به سوابق فروش سکه توسط بانک مرکزی در سال‌های گذشته، اگرچه افزایش عرضه و تسهیل خرید سکه، ابزار مناسبی برای کاهش التهاب این بازار است اما درمان درد بازار طلا نخواهد بود بلکه در نقش یک مُسکن، صرفا التهاب کوتاه‌مدت را کاهش خواهد داد. از این‌رو پیشنهاد می‌شود، بانک مرکزی با استفاده از سایر روش‌ها و ابزارهای در اختیار خود از قبیل کنترل نرخ بهره و عدم اقدامات موازی با بازار سرمایه، زمینه توسعه بازار سرمایه و هدایت نقدینگی را به سمت این بازار در دستور کار خود قرار داده تا ضمن کمک به تشکیل سرمایه در بازار اولیه بورس، رشد و شکوفایی اقتصادی را برای کشور در پی داشته باشد.
* رییس هیات‌مدیره کارگزاری ایساتیس پویا