اتان؛ دغدغه تازه پتروشیمی‌ها

«جهان‌صنعت»- پس‌لرزه‌های تصمیم افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها کم بود، حالا پتروشیمی‌ها باید علاوه بر نگرانی درباره افزایش نرخ‌ها، پیش‌بینی‌های افزایش ظرفیت یا ادامه شرایط را با توجه به کمبود خوراک گاز هماهنگ کنند.
ناترازی گاز اگرچه موضوع تازه‌ای نیست، با این حال وزارت نفت اعلام کرده که با راه‌اندازی فاز ۱۱ پارس‌جنوبی و واردات گاز از ترکمنستان در فصول سرد سال، مشکل را حل می‌کند؛ راهکارهایی که بنا به گفته کارشناسان می‌تواند به صورت موقتی مشکل ناترازی را حل کند، اما با توجه به طرح‌های توسعه‌ای پتروشیمی‌ها و پیش‌بینی‌هایی که برای افزایش مصرف در سال‌های آتی شده، کمبود گاز بیشتر از آنکه بخش خانگی یا تجاری را دچار مشکل کند، تهدیدی جدی برای پتروشیمی‌ها خواهد بود؛ موضوعی که مجید چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز بر آن صحه می‌گذارد و می‌گوید:
«تا سال ۱۴۰۶ مازاد اتان داریم، اما با توجه به بهره‌برداری پتروشیمی‌های ارغوان، هرمز، نفت و گاز پارسیان، سیراف و… کمبود اتان خواهیم داشت.»
هرچند این مقام وزارت نفت تاکید کرده که کمبود اتان قرار است با اجرای طرح استحصال این گاز از گازهای همراه نفت جبران شود، با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد که پالایشگاه‌های نفت عمدتا گاز اتان را به دلایلی جدا نمی‌کنند.
از جمله این دلایل می‌توان به عدم وجود اتان کافی برای استحصال یا نداشتن صرفه اقتصادی اشاره کرد. البته قرار نداشتن برخی پالایشگاه‌های نفت در کنار واحدهای الفین عامل دیگری است که انگیزه پالایشگاه‌ها را برای ریکاوری گاز اتان کم کرده، زیرا آنها معتقدند این کار برایشان صرفه اقتصادی ندارد و به دلیل ارزش سوختی اتان، استفاده از آن به عنوان سوخت در پالایشگاه را ترجیح می‌دهند.
سنگ بزرگ برای تولید
براساس برنامه هفتم توسعه، پیش‌بینی شده که تولید محصولات پتروشیمی در کشور به ۱۲۰ میلیون تن برسد. آن‌طور که مقامات وزارت نفت می‌گویند در حال حاضر میزان تولید محصولات پتروشیمی در ایران چیزی در حدود ۹۳ میلیون تن است. این عدد در مقابل ناترازی گاز که در دو زمستان گذشته به شرایط بحرانی رسید، آینده افزایش ظرفیت پتروشیمی‌ها را دچار ابهام کرده است.
وزارت نفت برای جبران این مشکل، تصمیم گرفته تا طرح افزایش استحصال گاز اتان ۹ پالایشگاه مجتمع گازی پارس‌جنوبی را اجرایی کند. این طرح که با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام اجرا خواهد شد، قرار است که تولید سالانه اتان را به ۵ میلیون تن در سال افزایش دهد.
مجید چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز در مراسم امضای این تفاهمنامه گفت: در حال حاضر با توجه به ظرفیت فازهای پتروشیمی تولید متان ۲/۷ میلیون تن است و جمع تقاضا با توجه به طرح‌های توسعه پتروشیمی به ۵ میلیون تن می‌رسد.
جواد اوجی وزیر نفت هم گفت: با استحصال اتان ۹ پالایشگاه مجتمع گازی پارس‌جنوبی، سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار درآمد برای کشور ایجاد خواهد شد.
به گفته وزیر نفت، روزانه بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز از میدان پارس‌جنوبی برداشت می‌شود که با تولیدی‌ شدن طرح توسعه فاز ۱۱ این میدان مشترک تولید افزایش خواهد یافت.
اوجی گفت: هم‌اکنون ۶۶ درصد اتان تولیدی در پالایشگاه‌های پارس‌جنوبی استحصال و بقیه به خط لوله سراسری تزریق و سوزانده می‌شود. وی افزود: نخستین پروژه استحصال اتان کشور در پالایشگاه گاز پارسیان از سوی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به بهره‌برداری رسیده است و شرکت‌های زیرمجموعه این نهاد تجربه خوبی در این زمینه دارند و همواره صف‌شکن هستند.
آن‌طور که وزیر نفت گزارش داده، عملیات اجرایی این پروژه که تا دو ماه آینده آغاز می‌شود، قرار است استحصال اتان از ۱۸ فاز پالایشگاه را اجرایی کند که به دنبال آن سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار سودآوری برای کشور خواهد داشت.
اتان چقدر مهم است؟
اتان جزو هیدروکربن‌های سبک و البته ارزشمند است. بعد از متان، گاز اتان به عنوان دومین جزء عمده در گاز است که از جمله سوخت‌های پاک نیز محسوب می‌شود.
مهم‌ترین محصول پایین‌دست اتان، اتیلن است. در ساده‌ترین حالت اتان می‌تواند در واحد کراکر به اتیلن و مقدار کمی برش سه‌کربنه (پروپیلن و…) تبدیل شود. اتیلن تولیدی می‌تواند در یک مسیر به انواع پلی‌اتیلن تبدیل شود.
تا قبل از سال ١٩۶٠ میلادی، اتان و مولکول‌های بزرگتر به طور معمول از اجزای متان گاز طبیعی جدا نمی‌شدند و به سادگی همراه با متان به عنوان یک سوخت سوزانده می‌شدند؛ در حالی که امروزه گاز اتان یکی از مواد اولیه مهم صنایع پتروشیمی است.
گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد که در حال حاضر میزان تقاضا برای اتان در دنیا به میزان ۹۰ میلیون تن است. دو منطقه آمریکای شمالی (ایالات متحده، کانادا و مکزیک) و خاورمیانه (ایران، عربستان، امارات، قطر، کویت و عراق) بیش از ۸۰ درصد سهم تولید اتان در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند که در این میان ایالات‌متحده آمریکا با ۲۵ میلیون تن تولید اتان در جایگاه اول در دنیا قرار دارد.
براساس گزارش‌ها، میزان تولید اتان در کشور حوالی ۵ میلیون تن است. قرار بود که میزان تولید اتان به ۱۰ میلیون تن برسد؛ برنامه‌ای که از ۵ سال گذشته هنوز اجرایی نشده است.
در سال ۹۲ کل تولید اتان کشور ۸/۳ میلیون تن در سال گزارش شد. مجید چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز می‌گوید: در حال حاضر ظرفیت تولید سالانه ۲/۷ میلیون تن اتان در کشور وجود دارد که با توافقنامه‌ای که با ستاد اجرایی فرمان امام (ره) امضا شده، به‌زودی عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد و این ظرفیت به دست خواهد آمد.
رییس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) هم گفته که با این قرارداد سالانه یک میلیارد دلار صادرات اتان خواهیم داشت.
به گفته عارف نوروزی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در این زمینه تنها سرمایه‌گذار نیست و قرار است بیش از ۵۰ درصد سرمایه را از دیگر سرمایه‌گذاران جذب کنند.