احتمال بازنگری در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها

هستی عبادی- در حالی که بازار سرمایه از شوک تصمیم دولت برای افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها درنیامده، گزارش‌ها نشان می‌دهد که فعالان این صنعت در حال رایزنی برای تجدیدنظر دولت در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها هستند و احتمال بازنگری در تصمیم دولت وجود دارد. این رایزنی‌ها که از مجلس و دولت همزمان در حال دنبال شدن است، با این استدلال صورت گرفته که افزایش نرخ با توجه به کمبود گاز در فصول سرد و قطعی‌های پیاپی برای صنعت پتروشیمی سودآوری و عدم‌النفع آنها را کاهش داده و به همین دلیل افزایش نرخ خوراک منطقی نیست.
حسن عباس‌زاده، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این رابطه گفته است که «قبول داریم ۲۰ سنت قیمت بالایی برای خوراک پتروشیمی‌هاست» او در عین حال از احتمال حذف‌ هاب اروپا از فرمول قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها خبر داده و به بازار گفته است: به دنبال اصلاح فرمول بوده و صحبت‌هایی هم با رییس کمیسیون اقتصادی مجلس داشتیم.
از روز جمعه که نامه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به 27 شرکت ابلاغ شده، هم صنعت پتروشیمی و هم بازار سرمایه در شوک به سر می‌برند. انتظار فعالان این صنعت این بود که با توجه به ناترازی انرژی دولت دست به افزایش نرخ خوراک نزدند، این اتفاق افتاد و افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها به 1۲هزار تومان با انتقادات بسیاری مواجه شد. این روزها اعتراض‌ها نسبت به این تصمیم دولت به مجلس هم کشیده شده است. برخی اعضای کمیسیون انرژی می‌گویند که قرار است درباره این تصمیم دولت از وزیر نفت سوال پرسیده شود. همزمان حسن عباس‌زاده هم از احتمال بازنگری در فرمول تعیین قیمت خبر می‌دهد. او با اشاره به وابستگی بهای خوراک به قیمت گاز در ۴‌هاب جهانی، گفت: ‌هاب اروپا یکی از شاخصه‌های تعیین قیمت است حال آنکه این ‌هاب خود مصرف‌کننده گاز بوده و به همین دلیل قیمت‌ها در آن بالاتر از ‌هاب‌های دارای ذخایر گازی است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع ملی پتروشیمی ادامه داد: اعتقاد ما بر این است که ‌هاب اروپا باید از فرمول قیمت‌گذاری نرخ خوراک پتروشیمی‌ها حذف شود. در صورت حذف این ‌هاب از فرمول به‌طور قطع قیمت‌ها تعدیل خواهد شد.
عباس‌زاده افزود: البته با توجه به تلاطمات دلار این احتمال وجود دارد که قیمت خوراک دوباره به پایین ۲۰سنت کاهش یابد. اما در هر صورت قبول داریم که ۲۰سنت قیمت بالایی برای خوراک پتروشیمی‌هاست. عباس‌زاده با بیان اینکه در تلاش برای اصلاح فرمول قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها هستیم، اظهار داشت: دوره‌ای سقف قیمت برای خوراک پتروشیمی تعیین شد. بعد از مدتی سقف قیمتی برداشته شده و کف قیمتی لحاظ شد. با دبیر کمیسیون اقتصادی هم روز گذشته صحبت‌هایی در این‌باره صورت گرفته است.
او افزود: به‌دنبال این هستیم که هرچه سریع فرمول اصلاح‌شده قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها را به کمیسیون اقتصادی
مجلس برسانیم.
تحلیل اثرات اقدامات اقتصادی بر صنایع پتروشیمی و منابع انرژی
سیدمهدی حسینی، معاون سابق بین‌الملل وزیر نفت در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره تاثیرات تغییر نرخ خوراک پتروشیمی بیان کرد: با اقدامات مختلف در خصوص بحث اثرات اقتصادی، می‌توانیم به تاثیرات مثبت و منفی آنها اشاره کنیم. این تاثیرات از آنجا نشأت می‌گیرند که هر اقدام اقتصادی ممکن است در کوتاه‌مدت یا بلندمدت بر صنایع مختلف، به‌ویژه صنایع سودآور نظیر پتروشیمی، تاثیر بگذارد. این صنایع، به‌ویژه در حوزه‌های نفت و گاز، از جمله صنایع کلیدی کشور هستند که سهم زیادی در تولید ثروت و درآمدهای ملی دارند. بنابراین باید توجه ویژه‌ای به آنها داشت. وی افزود: از عواملی که می‌تواند در تولید ثروت موثر باشد، به‌ویژه در زمینه واحدهای پتروشیمی، کاهش هزینه‌های تولید است. این هزینه‌ها باید به‌گونه‌ای کاهش یابند که این واحدها قادر به رقابت در بازارهای بین‌المللی باشند. البته باید توجه داشت که کاهش هزینه‌ها حد و مرز دارد و نمی‌توان به هر قیمتی هزینه‌ها را پایین آورد چراکه کیفیت محصولات و تامین منابع اولیه به قیمت‌های منطقی، در نهایت بر سودآوری اثرگذار است. به‌صورتی که بخواهیم هزینه‌ها را افزایش دهیم و قیمت خوراک پتروشیمی‌ها را بالا ببریم، این امر ممکن است با چالش‌هایی روبه‌رو شود. اولا، بسیاری از واحدهای پتروشیمی به‌دلیل افزایش هزینه‌ها قادر به بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های خود نخواهند بود. این کاهش بهره‌برداری می‌تواند به کاهش تولید و سودآوری منجر شود. از سوی دیگر، اگر فرض کنیم که تولید و صادرات به‌خوبی پیش برود، درآمدهای حاصل از این صادرات عمدتا باید برای تامین هزینه‌های خوراک واحدها هزینه شود و در نتیجه، سود واقعی که وارد اقتصاد کشور می‌شود، بسیار محدود خواهد بود. حسینی تاکید کرد: بنابراین باید سیاست‌های اقتصادی به‌گونه‌ای طراحی شوند که به‌جای افزایش صرف هزینه‌ها، روی توسعه زیرساخت‌ها و بهره‌برداری بهینه از منابع اولیه تاکید کنند. در این راستا، سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش‌های مختلف نظیر نفت، گاز، و پتروشیمی ضروری است. به‌ویژه برای توسعه واحدهای پتروشیمی که خوراک خود را از منابع گازی تامین می‌کنند، لازم است که در پروژه‌های بالادستی مانند توسعه میدان‌های گازی سرمایه‌گذاری شود. در این زمینه، پروژه‌هایی مانند پارس‌جنوبی که در حال حاضر ظرفیت‌های زیادی برای توسعه دارند، باید به‌طور جدی پیگیری شوند. پروژه‌های گازی پارس‌جنوبی که به‌طور کامل آماده بهره‌برداری هستند، نیاز به سرمایه‌گذاری و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن دارند تا بتوانند هزینه‌ها را کاهش دهند اما مشکلاتی همچون کمبود سرمایه و تحریم‌های بین‌المللی که دسترسی به تکنولوژی‌های نوین را محدود کرده، مانع پیشرفت سریع این پروژه‌ها شده‌اند.
وی با بیان اینکه در این راستا، بهترین راه‌حل این است که شرکت‌های پتروشیمی خود به‌طور مستقیم در پروژه‌های گازی سرمایه‌گذاری کنند، توضیح داد: به‌عنوان مثال، گروه‌های پتروشیمی می‌توانند با سرمایه‌گذاری در توسعه میدان‌های گازی، خوراک مورد نیاز خود را تامین کنند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند باعث افزایش ظرفیت تولید گاز و کاهش وابستگی به واردات شود. البته برای تحقق این هدف، باید سیاست‌ها و مقررات حمایتی برای تشویق این نوع سرمایه‌گذاری‌ها تدوین شود. یکی از راهکارهای دیگر، استفاده از سرمایه‌گذاری‌های داخلی و ایجاد انگیزه برای مدیران و شرکت‌ها در جهت انجام پروژه‌های بزرگ است. متاسفانه، در شرایط فعلی، فشارهای نظارتی و محدودیت‌های قانونی باعث شده‌اند که مدیران از انجام پروژه‌های بزرگ و پیچیده امتناع کنند. برای رفع این مشکلات، باید فضای اقتصادی کشور به‌گونه‌ای اصلاح شود که این نوع پروژه‌ها به‌راحتی در قالب‌های قانونی و اجرایی به‌طور موثر پیش بروند.
این پیشکسوت صنعت نفت در پایان افزود: در نهایت، به‌نظر می‌رسد که یکی از راه‌های موثر برای توسعه صنایع پتروشیمی و دیگر صنایع مرتبط با منابع انرژی، تشویق شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بالادستی و استفاده از منابع داخلی است. این روش، نه‌تنها باعث کاهش وابستگی به واردات خواهد شد بلکه زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار در کشور نیز می‌شود.
مهم‌ترین اصل، تعادل است
رضا سپه‌وند، عضو کمیسیون انرژی در این خصوص در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» تاکید کرد: بالاخره ما باید هزینه‌های خوراک را متناسب با تورم افزایش دهیم. حالا دولت شاید یک اشتباهی کرده و آن‌هم این است که ارز توافقی را وارد کرده و اینها را صادر می‌کنند. از طرفی، صادرات توافقی ارزآوری خوبی دارد و درآمد مناسبی ایجاد می‌کند. از این جهت ممکن است تصمیم درست به‌نظر برسد ولی اگر یک‌دفعه این کار انجام شود، بالاخره بازار پتروشیمی ضربه خواهد خورد. باید این افزایش به‌صورت تدریجی صورت بگیرد تا بورس با ریزش مواجه نشود.
وی با اشاره به اقدامات مجلس در این رابطه گفت: در کمیسیون انرژی هم برنامه‌ریزی ما این است که از نظر انرژی، برق و گاز این بخش‌ها را حمایت کنیم. حمایت‌هایی که از دست ما برمی‌آید محدود است؛ در بحث تعرفه‌های صادرات، گاز، برق و دیگر مسائل، هر کمکی که بتوانیم انجام دهیم، در راستای بهبود وضعیت است. باید این موضوعات را در کمیسیون مطرح کرده و پس از آن اظهارنظر کنیم. مهم است که افزایش‌ها به‌صورت متعادل صورت گیرد. در غیر این صورت، ممکن است در صادرات دچار مشکل شویم، تهیه مواداولیه با دشواری روبه‌رو شده و بورس هم دچار تلاطم شدید شود.