احتمال برقراری SPV در چند روز آینده

گروه سیاسی- روند ایجاد سازوکار مالی ویژه اروپا با ایران به کندی پیش می‌رود؛ اقدامی که اصلی‌ترین تلاش اتحادیه اروپا برای ممانعت از خروج ایران از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به شمار می‌آید‌. توافق برجام در سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل شد تا موجب محدودیت برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌ها علیه کشورمان شود اما خروج غیرقانونی آمریکا از این توافق در ماه می و سپس بازگرداندن تحریم‌های ایران در اجرای توافق مشکلاتی را ایجاد کرده است‌.
در این میان اتحادیه اروپا تحت رهبری فرانسه، آلمان و انگلیس که از امضاکنندگان توافق هستند، تلاش کرده‌اند کشوری را برای میزبانی این سازوکار ویژه با ایران بیابند؛ مساله‌ای که می‌تواند انتقادات و خشم دولت آمریکا را به همراه داشته باشد‌. با این حال فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دسامبر ۲۰۱۸ اعلام کرد سازوکار مالی ویژه با ایران ابتدای سال ۲۰۱۹ راه‌اندازی خواهد شد‌.
اکنون شبکه بلومبرگ به نقل از دیپلمات‌های اروپایی از احتمال راه‌اندازی کانال مالی ویژه اروپا با ایران در روز دوشنبه خبر داد‌. کمیسیون اروپا اعلام کرده به زودی قصد دارد کانال مالی ویژه اروپا با ایران را راه‌اندازی کند تا شرکت‌های اروپایی بتوانند خود را از آسیب تحریم‌های آمریکا علیه ایران دور نگه دارند‌. سه دیپلمات اروپایی در این باره گفته‌اند احتمال دارد راه‌اندازی رسمی این سازوکار روز دوشنبه انجام شود‌. مایا کوجیانچیک، سخنگوی موگرینی نیز به خبرنگاران در بروکسل گفت: آماده‌سازی سازوکار مالی ویژه با ایران به خوبی پیش‌رفته و در مرحله پیشرفت قرار دارد‌.
یکی از این دیپلمات‌های اروپایی که خواسته‌ نامش فاش نشود، اظهار داشت: اگرچه مقامات تاریخ راه‌اندازی سازوکار را ۲۸ ژانویه تعیین کرده‌اند اما به دلیل وجود برخی مسائل باقی‌مانده ممکن است تعویق کوتاهی در این کار به وجود آید‌. به گفته این منبع آگاه، اعضای اتحادیه اروپا توافق کرده‌اند که سازوکار باید تا پاپان ماه جاری (میلادی) انجام شود اما این تاریخ ممکن است تغییر کند‌.
یک منبع مطلع از روند این اقدام گفته است مقامات اروپایی حاضر در نشست روز جمعه در بروکسل درباره متن پیش‌نویس استقبال از توافق بر سر سازوکار مالی ویژه با ایران بحث و رایزنی کردند‌. دولت‌های اتحادیه اروپا نیز ممکن است در نشست بعدی‌شان که احتمالا روز دوشنبه خواهد بود آن را تصویب کنند‌. منابع آگاه می‌گویند اتحادیه اروپا به دنبال طرحی است که در آن آلمان، انگلیس و فرانسه به‌طور مشترک مسوولیت این کار را بر عهده داشته باشند، به گونه‌ای که نهاد مربوط به آن در فرانسه مستقر بوده و توسط آلمان هدایت شود و انگلیس نیز نقشی در آن خواهد داشت‌. کوجیانچیک بدون ارائه جزئیات همچنین به خبرنگاران گفت: ما با همکاری کشورهای مسوول در حال کار روی این سازوکار هستیم‌.
اما ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه نیز اعلام کرد کانال مالی ویژه که توسط اتحادیه اروپا و برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران و مقابله با تحریم‌های آمریکا سازماندهی شده است، «باید در روزهای پیش رو اجرا شود». وی خبر اجرایی شدن قریب‌الوقوع SPV را در گفت‌وگو با اعضای کمیسیون امور خارجی مجلس فرانسه اعلام کرد‌. همزمان با اظهارات وزیر خارجه فرانسه قیمت نفت آمریکا در روز چهارشنبه کاهش یافت. این کاهش به دلیل این است که اتحادیه اروپا قصد دارد با تاثیر تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران مقابله کند و روابط تجاری خود با ایران را ادامه دهد‌. بر اساس آمار و ارقام منتشر شده، نفت برنت ۳۶ سنت یا ۶/۰ درصد کاهش یافت و به ۱۴/۶۱ دلار در هر بشکه رسید. نفت وست تگزاس یا WTI (دبلیو تی آی) هم ۳۹ سنت یا ۷/۰ درصد کاهش یافت و به ۶۲/۵۲ دلار رسید‌.
هرچند این بار خبرهای جدی‌تری نسبت به وعده‌های اروپا احساس می‌شود و مقامات اروپایی از اجرایی شدن سازوکار مالی طی روزهای آتی سخن می‌گویند اما باید تاکید کرد که به قول‌های اتحادیه اروپا چندان اطمینانی نیست. این تعلل سیاسی بارها از سوی اتحادیه اروپا دیده شده و واکنش‌ها، سوالات و ابهامات زیادی را نیز در این مدت در پی داشته است‌.
به هرحال قصور و ناتوانی اروپا در اجرای تعهدات خود در برجام، از موضوعاتی است که دستگاه دیپلماسی کشورمان به آن اذعان دارد‌. به نظر می‌رسد تاخیر در اجرای سازوکارمالی نشان‌دهنده ضعف رویکرد اتحادیه اروپا در خصوص ایران بوده و این واقعیت وجود دارد که کشورهای اروپایی مایل به اجرای سازوکار ویژه مالی اروپا نیستند، زیرا آنها از نفوذ واشنگتن هراس دارند مگر آنکه به تعهدی که دادند پایبند بمانند و رو در روی آمریکا بایستند‌. علی‌ایحال این تاخیر چندماهه موجب ناامیدی ایران شده در این میان مقام‌های وزارت خارجه ایران صورت مساله را پاک می‌کنند و از عدم انتظار نسبت به وعده‌های اروپا و به‌طور کلی عدم وابستگی به این کشورها سخن می‌گویند‌. حالا ایران از اروپا دل کنده و این موضوع بیرون آمدن ایران از قرارداد هسته‌ای موسوم به برجام را قوت می‌بخشد. ضمن اینکه این احتمال نیز وجود دارد که ایران روابط خود را با اتحادیه اروپا تا سطح قابل توجهی کاهش دهد‌.
از آنجا که ایران طی روزهای گذشته با حساسیت بیشتری موضوع راه‌اندازی SPV را دنبال می‌کند، دیپلمات‌های اروپایی اعلام کردند که ایجاد سازوکار مالی با ایران در مرحله نهایی خود قرار دارد و به زودی اجرایی می‌شود اما این حرفی است که پیش از این نیز موگرینی، مسوول سیاست‌ خارجی اتحادیه اروپا چندین بار به آن اشاره کرده بود، اما در عمل اتفاقی از سوی اتحادیه اروپا نیفتاده است‌. باید دید وعده جدید اروپا تا چه جد جدی است و آیا خبری از سازوکار مالی خواهد شد یا خیر‌.