احتمال قرارگرفتن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی

آزمایش موشکی اخیر کشورمان واکنش‌های بسیاری را در کشورهای غربی و به‌خصوص ایالات متحده آمریکا در برداشته است و رییس‌جمهور آمریکا آن را اقدامی ناقض برجام خوانده و خواستار ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل شده اما با وجود تمام این جنجال‌های رسانه‌ای، آزمایشات موشکی کشورمان طبق اظهارات چند ماه گذشته وزیر دفاع کشور به‌صورت منظم و مطابق با برنامه‌های از قبل مشخص شده در حوزه دفاعی انجام خواهد شد اما آنچه این روزها پیگیری اخبار آزمایشات دفاعی ایران را مهم‌تر می‌کند، آن است که در آن سوی مرزها رییس‌جمهور تازه‌وارد آمریکا تلاش‌های خود را برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران و به قصد وادارکردن ایران به امتیازدهی به آمریکا از طرق مختلف از جمله جنجال‌های رسانه‌های برای جلوگیری از انجام آزمایش موشکی ایران، تحریم‌های پزشکی، تهدید به پاره کردن توافق هسته‌ای و صدور فرمان منع روادید ایرانیان مقیم آمریکا گسترش می‌دهد. در همین راستا به تازگی رویترز به نقل از منابعی در دولت آمریکا بیان کرده که کاخ سفید مشغول بررسی طرحی است که می‌تواند به قرار دادن سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در لیست سیاه تروریستی آمریکا، منجر شود. این اقدام دو نکته اساسی را در دل خود دارد و تا به حال چندین نهاد دولتی آمریکا برای تصمیم‌گیری درخصوص جای دادن سپاه پاسداران در لیست سیاه، مورد مشاوره قرار گرفته‌اند؛ حال آنکه واشنگتن پیشتر نیز چندین شخص حقیقی و حقوقی وابسته به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی را تحریم کرده است. هرچند این مساله هنوز رسما از سوی مقامات کاخ سفید مطرح نشده است، بنا بر سوابق گزارش‌های مشابه پیش از اینکه همگی آنها در ابتدا از سوی رویترز مطرح شده بود، بیان می‌کند که احتمالا طی چند روز آینده باید منتظر تصمیم نهایی کاخ سفید برای قرار دادن سپاه پاسداران در لیست سیاه تروریسم آمریکا از سوی دولت ترامپ باشیم. ترامپ طی هفته‌های اخیر به خوبی نشان داده که قصد دارد در هر آخر هفته، شگفتی جدید برای ایران رو کند و احتمالا برنامه این هفته دونالد ترامپ، قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سیاه است. چنانچه به نظر می‌رسد فشارهای دولت جدید آمریکا بر ایران که اکنون به تدریج از ابعاد متفاوتی برخوردار شده است به شکلی شفاف استراتژی دولت جدید آمریکا برای برخورد و مهار ایران را نشان می‌دهد. دولت ایالات متحده آمریکا در تلاش است با استفاده از محدود کردن قدرت مانور ایران در حوزه نظامی و دفاعی به ویژه در مواردی که ایران اساسا از دست برتر در آنها برخوردار است، دوره‌ای جدید از مهار ایران را شروع کند. دو حوزه‌ای که ابتدا مورد توجه دولت ترامپ قرار گرفته است اول حوزه موشکی است که طی سال‌های اخیر ایران پیشرفت چشمگیری در آن داشته و بعد از آن هدف قرار دادن مستقیم سپاه پاسداران و غیرمستقیم سپاه قدس و شاخه‌های وابسته به آن به‌عنوان اصلی‌ترین فاکتور اثرگذار در نفوذ منطقه‌ای ایران است.
قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سیاه تروریسم به معنی فشارهای بیش از پیش آمریکا بر بازوی اصلی نفوذ ایران در منطقه است. قرار گرفتن این نهاد در این فهرست به معنی اعمال تحریم‌های اقتصادی بر نهادهای وابسته و همکار آن از جمله بانک‌ها، شرکت‌ها و همچنین محدودیت‌های اساسی در سفرهای خارجی برای اعضای مشخص شده خواهد بود. به این ترتیب ایالات متحده دوباره بازی را آغاز خواهد کرد که پیش از این تحریم‌های بین‌المللی قبل از توافق هسته‌ای تا حدی همان نقش را ایفا می‌کردند؛ محروم شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از دسترسی مستقیم به منابع و تحریم بانک‌ها و شرکت‌هایی که مستقیم با سپاه پاسداران فعالیت دارند. این تصمیم می‌تواند غیرمستقیم بسیاری از جنبه‌های حقوقی برجام را نقض کرده و منجر به تضعیف اساسی آن شود. از همین روی است که به گفته رویترز، اکنون مقامات آمریکایی قبل از تصمیم نهایی برای این کار مشغول بررسی ابعاد مختلف و احتمالی آن هستند. نکته مهم دیگری که در مورد این تصمیم باید به آن اشاره کرد، آن است که تحریم سپاه پاسداران و وارد کردن آن به لیست سیاه، می‌تواند به معنی محدود کردن ایران در آینده مبارزه با داعش در سوریه باشد که دامنه این محدودیت می‌تواند بنا به تحریم‌هایی که برای سپاه در نظر گرفته می‌شود، متغیر باشد. به عبارت دیگر ترامپ می‌خواهد با این حربه پای سپاه را از معادلات آتی سوریه قطع کند زیرا اکنون مهم‌ترین بازوی عملیاتی ایران در سوریه چه به شکل مشاوره‌ای و غیر از آن سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی است. این اقدام ترامپ با اظهارنظرهای روسیه مبنی بر حمایت از ایران پررنگ‌تر خواهد شد چراکه دونالد ترامپ به این نتیجه رسیده است که تلاش برای جدا کردن روسیه از ایران و مجاب کردن روس‌ها به رها کردن ایران، هدفی نیست که زود عملیاتی شود و از آنجایی که ایران نقش پررنگی در مذاکرات صلح سوریه و مبارزه با داعش برعهده گرفته است، بهترین راه بیرون راندن ایران از آینده سوریه، قطع کردن بازوی اجرایی و عملیاتی ایران در این کشور است. بدون حضور عملیاتی در مبارزه با داعش، قطعا دلیلی برای حضور ایران در مناسبات آینده سیاسی سوریه نیز وجود ندارد و به همین ترتیب مبارزه با داعش نیز به احتمال بسیار بدون حضور ایران انجام خواهد شد. در همین راستا وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرده است: در حال حاضر نگرانی‌های جدی وجود دارد چراکه ما شاهد لفاظی‌های شدید و سخت از سوی دولت آمریکا و پاسخگویی ایران به آن هستیم. احتمال کنار رفتن ایران از توافق هسته‌ای در نتیجه این لفاظی‌ها وجود دارد که حاوی پیام شکست جامعه بین‌الملل خواهد بود. همچنین میخائیل اولیانوف، رییس دپارتمان منع اشاعه و کنترل تسلیحات وزارت امور خارجه روسیه اظهار کرد: «تحریم‌هایی که دولت آمریکا به تازگی علیه ایران اعمال کرده، شرایط بسیار نامطلوبی در مسیر اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ایجاد کرده است.» وی با اشاره به انتقاد دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا درباره توافق هسته‌ای که آن را بدترین توافق ممکن خوانده بود، گفت: در حقیقت شاید این توافق ایده‌آل نباشد اما بهترین نتیجه ممکن از شرایطی بسیار سخت بود. این یک توافق بسیار دقیق و معقول است. اولیانوف ادامه داد: «مسکو به طور مرتب با تهران و واشنگتن در تماس است تا تنش‌ها حول توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ را کاهش دهد. این تماس در حال انجام است. به‌طور منظم با تمام طرف‌های این توافق از جمله تهران و واشنگتن در ارتباطیم. تلاش می‌کنیم فضای اطراف اجرای توافق را در سطح خوبی حفظ کنیم.» وی افزود: «مسکو و دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای با اقداماتی که اعتبار این توافق را زیرسوال ببرد کاملا مخالفند. ما و متحدان اروپایی‌مان به دنبال پرهیز از هر اقدامی هستیم که می‌تواند وضعیت را بغرنج کند و اعتبار توافق را زیر سوال ببرد.» اولیانوف تصریح کرد: «اگر توافق شکست بخورد مسایلی که با موفقیت و به خوبی مورد بررسی قرار گرفتند دوباره با زیرکی سر بر خواهند آورد و موقعیت بار دیگر غیرقابل پیش‌بینی خواهد شد. نابودی برنامه جامع اقدام مشترک به نفع روسیه، آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش از جمله اسراییل نیست. وی تاکید کرد که هیچ‌کس از این اتفاق سود نخواهد برد. بنابراین آمریکا به خوبی دریافته است در حال حاضر برای اجرای برنامه‌های تحریم خود باید از اهرم فشار دیگری جز روسیه استفاده کند. دونالد ترامپ و مشاوران او به خوبی می‌دانند اهمیت اجرایی شدن این تصمیم به هیچ عنوان کمتر از فشارهای آمریکا بر برنامه موشکی یا منع مسلمانان از ورود به آمریکا یا تحریم محدود ایران نیست زیرا همه اینها در یک راستا قرار دارند و آن، استراتژی جدید برای شروع دوره‌ای تازه از مهار ایران در منطقه است. ذهن‌های نظامی آمریکا یعنی مایکل فلین و جیمز ماتیس گویا مشاوره‌های جدی به ترامپ در این زمینه داده‌اند. این تصمیم بسیار خطرناک است و به نظر می‌رسد ایران باید به شدت برای مقابله با آن آماده باشد و به سرعت با مطرح کردن موضوع در محافل دیپلماتیک و مسیرهای تعیین‌شده به مقابله با این سورپرایز جدید آخر هفته‌ای ترامپ بپردازد.