احتمال مذاکره ایران و آمریکا

حسن بهشتی‌پور*- به نظر می‌رسد جنگ لفظی ایران و آمریکا بیشتر تحت تاثیر فضاسازی است و دو طرف می‌خواهند نشان دهند از موضع خود کوتاه نمی‌آیند‌. این موضوع همانند تئوری بازی‌هاست که می‌گوید دو ماشین به سمت همدیگر حرکت می‌کنند و هیچ راهی جز برخورد با هم ندارند‌. هر ماشینی زودتر جهت بازی را عوض کند این بازی را باخته است‌. در این حرکت‌ها افراد سعی می‌کنند عینک دودی بزنند و بگویند مسیر جلو را ندیدیم و حتی در آخرین مرحله فرد فرمان ماشین‌اش را به بیرون پرتاب می‌کند و می‌گوید من اصلا فرمانی نداشتم که بخواهم مسیر را عوض کنم‌. اکنون آمریکایی‌ها نیز به هیچ وجه آمادگی جنگ با ایران را ندارند نه آنکه قدرت نظامی نداشته باشند بلکه از لحاظ هزینه – فایده می‌دانند که اقدام درستی نیست همانند عملیاتی که در افغانستان و عراق شکل گرفت و آمریکا عملا نتوانست به اهدافی که می‌خواهد، برسد و ما شاهد بودیم که در عراق و افغانستان جنگ طولانی شکل گرفت و هنوز ثبات و امنیت و آن وعده‌هایی که داده شد برقرار نیست. ضمن اینکه جنگ با ایران به تنهایی جنگ با ایران نیست‌. آقای روحانی نیز گفت که صلح با ایران مادر صلح‌ها و جنگ با ایران مادر جنگ‌هاست این یعنی اگر با ایران صلح برقرار شود اثرش در منطقه محسوس خواهد بود چون ایران عامل صلح است و اگر جنگ با ایران شروع شود جنگ در منطقه شروع می‌شود چون ایران تنها نیست. ایران در منطقه متحدانی دارد و این اقدام می‌تواند کل منطقه را به آشوب بکشاند‌.
لذا به نظر نمی‌رسد جنگی در پیش باشد بلکه احتمال می‌رود کار به مذاکره و گفت‌وگو ختم شود منتها گفت‌وگو و مذاکره زمانی شکل می‌گیرد که دو طرف خواسته باشند از بعضی خواسته‌های خود کوتاه بیایند و انتظار نداشته باشند طرف مقابل کامل تسلیم شود‌. اکنون آمریکا انتظار دارد طرف مقابل تسلیم باشد و چنین چیزی اصلا امکان‌پذیر نیست. ضمن اینکه فضا را برای مذاکرات فراهم نمی‌کند‌. بنابراین شرایط باید به گونه‌ای باشد که طرف مقابل زمینه را برای گفت‌وگو و مذاکره متقابل سودمند فراهم کند نه آنکه یکطرفه باشد‌. آمریکا به دنبال آن است که از طریق اعمال تحریم‌های بیشتر اختلاف داخلی را در ایران بیشتر و نارضایتی عمومی افزایش پیدا کند و از طریق افزایش نارضایتی عمومی نظام جمهوری اسلامی ایران را به صورت قدرت نرم و نه جنگ‌، سرنگون کند. این روش هم برایشان کم‌هزینه‌تر است و هم اینکه ریسک جنگ منطقه‌ای را نمی‌پذیرند‌. اگر ایران دست آنها را خوانده باشد و بداند نقشه آنها چیست باید به سمتی برود که مردم را روز به روز متحدتر و مشکلات‌شان را کمتر و امید را بیشتر کند تا اعتماد دولت، ملت و حاکمیت فراهم شود. اینها مولفه‌های مهمی در رفتار طرف مقابل است‌.
اما اخیرا ما شاهد جنگ حوثی‌ها در یمن و حمله به نفتکش عربستانی هستیم‌. این موضوع به جنگ لفظی میان ایران و آمریکا ارتباطی ندارد. در جنگ لفظی دو طرف یکدیگر را متهم می‌کنند اما واقعیت این است که ادبیات به جنگ ختم نمی‌شود بلکه مقدمه‌ای می‌تواند برای انجام مذاکره باشد و شاید طرف مقابل می‌خواهد با توپ پر وارد مذاکره شود‌. آقای ترامپ همیشه در گفت‌وگوهای انتخاباتی خود تاکید می‌کرد که باید با ایران برخورد کنیم. او معتقد بود که اوباما همیشه با ایران سازش داشته و به آنها امتیاز داده‌ اما الان باید گفت که این تندگویی‌ها و درشت‌گویی‌ها از نقطه ضعفش است نه از نقطه قوت چراکه عملی در آن نیست و فقط حرافی است‌. مثل کره شمالی که بدترین توهین‌ها را ترامپ به رییس‌جمهور این کشور روا داشت و بعد بر سر میز مذاکره نشست‌. پس در سیاست‌، تندگویی نشان‌دهنده قوت نیست بلکه ممکن است در جایی ضعف تلقی شود‌. الان حدس زده می‌شود که پشت این تهدیدها جنگ نیست چون نه به نفع ایران است و نه آمریکا. پشت این جنگ لفظی دو طرف می‌خواهند نشان دهند که از موضع‌مان کوتاه نیامده‌ایم و همچنان بر موضع قاطع گذشته ایستاده‌ایم‌.
اما در مورد جنگ در یمن باید بگویم عربستان سعودی، امارات و سودان جبهه‌ای را تشکیل دادند و از فروردین سال ۹۴ وارد جنگی با یمن شدند و عملا با اتکا به دو قطعنامه‌ای که یمن را تحت فصل هفتم قرار داده و آن را تهدیدکننده صلح و امنیت دانسته با سوءاستفاده از این دو قطعنامه عملا یک عملیات نظامی علیه یمن شکل دادند. ارتش یمن هم تا آنجایی که از دستش برمی‌آید گاه با موشک و گاهی با پهپاد پاسخ داده‌. اخیرا دو حرکتش عجیب است و آن پهپادی است که به ابوظبی و ریاض و جاهایی که برد زیادی دارد می‌رود. به هر حال اینها کارهایی است که دولت و ارتش یمن انجام می‌دهد و اینکه به ایران نسبت داده شود کاری است که تبلیغات غرب می‌کند. بهتر است عربستان دست از عملیاتش بردارد و گفت‌وگوی یمنی- یمنی را آغاز کند یعنی طرفداران انصارالله در یمن با طرفداران رییس‌جمهور سابق یمن گفت‌وگو کنند تا جنگ در یمن متوقف شد. اگر عربستان نگران صدور نفت در باب‌المندب است و کشتی‌اش مورد حمله قرار می‌گیرد به جای اینکه به ایران نسبت دهد بهتر است مشکلش را در یمن حل و صلح را برقرار کند‌.
در هر حال کسی منکر این نیست که حوثی‌ها طرفدار ایران هستند ولی اینکه تجهیزات موشکی از طریق ایران در اختیار یمن قرار می‌گیرد با توجه به محاصره‌ای که این کشور است گفته غلطی است‌.
* کارشناس مسایل بین‌الملل