احیای بافت‌های فرسوده اندر خم یک کوچه

گروه مسکن- قانون نوسازی و احیای بافت فرسوده حاکی از آن است که این بافت‌ها باید به صورت سالانه به میزان 10‌درصد نوسازی و احیا شوند. با این وجود و با وجود ارائه بسته‌های تشویقی در چند سال گذشته روند نوسازی و احیای بافت‌های فرسوده آنچنان رشدی نکرده است.
اگرچه برخی کارشناسان معتقد هستند که احیای بافت‌های فرسوده نیازمند زمان است و حرکت نکردن همزمان فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و کالبدی دلیل عدم موفقیت در احیای بافت فرسوده است اما تمامی کارشناسان به خوبی می‌دانند که تا زمانی که ساکنان بافت فرسوده به لحاظ مالی تطمیع نشوند و دولت و بخش خصوصی به عنوان ذی‌نفعان در کنار هم قرار نگیرند، نمی‌توان مسیر احیای بافت فرسوده را هموار شده دید.
طی چند سال گذشته بارها بحث احیای بافت فرسوده و پرداخت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی مطرح و قرار شد تا شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی از محل صندوق توسعه ملی تسهیلاتی برای بازآفرینی شهری اختصاص دهند اما بسته‌های تشویقی و ابلاغ سیاست‌های ۱۹ بندی به نظر می‌رسید بتواند سرعت خوبی به احیای بافت فرسوده بدهد.
در دوره‌ای که مسکن مهر در دولت نهم و دهم مطرح و سپس به دولت یازدهم و دوازدهم منتقل شد، اکثر کارشناسان دولتی و غیردولتی عنوان کردند که اگر بودجه‌ای که در اختیار مسکن مهر قرار گرفت در اختیار نهادهای مرتبط با احیای بافت فرسوده قرار می‌گرفت الان بافت‌های فرسوده بازسازی و نوسازی شده بودند. هر‌چند نکته‌ای که وجود دارد این است که بازسازی بافت فرسوده می‌تواند به بالا بردن میزان ساخت‌و‌ساز کشور نیز کمک فراوانی کند چرا‌که از هر واحد مسکونی با متراژ خوب در بافت فرسوده چندین واحد مسکونی نوساز تولید می‌شود.
حال با گذشت زمان به نظر می‌رسد قانون نوسازی بافت فرسوده که در آن تاکید شده است سالانه ۱۰درصد از بافت‌های فرسوده احیا شود تا حدودی دست نیافتنی است اما آمارهای این دو سال نشان می‌دهد که صدور پروانه ساختمانی در بافت فرسوده رکورد زده است اما سوال این است که مشکل کجاست که سرعت نوسازی به آن میزان مورد نظر نمی‌رسد و میزان بافت فرسوده به جای کاهش، افزایش یافته است.
آمارهای ضعیف ساخت‌و‌ساز نه‌تنها در بافت‌های فرسوده بلکه در کل کشور نشان می‌دهد حال و روز ساخت‌و‌ساز زیاد خوب نیست پس بنابراین با تغییر دولت‌ها نیز احیای بافت‌های فرسوده همواره به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و هر دولتی با هر طرح و لایحه‌ای که وارد این بافت‌ها برای نوسازی می‌شود پیشرفت آنچنانی حاصل نمی‌شود.
این عدم پیشرفت در احیای بافت فرسوده ظاهرا باعث ورود شرکت‌های چینی به بافت فرسوده تهران شده است و به نظر می‌رسد اگر چینی‌ها نیز نتوانند در این خصوص معجزه‌ای کنند باید احیای ۱۰درصد بافت فرسوده در سال را به فراموشی سپرد.
فرشید پورحاجت دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان در این خصوص گفت: در جلسه‌ای که در شرکت بازآفرینی شهری ایران با حضور بخش خصوصی برگزار شد، موضوع رفع موانع در احیای بافت فرسوده بسیار مورد تاکید قرار گرفت و شرکت‌کنندگان در جلسه به مشکلات موجود در بافت فرسوده اشاره و به تبادل نظر پرداخته شد. در این جلسه خواسته شد تا با رویکرد مثبت انجمن‌های انبوه‌سازی استان‌ها به استانداری‌ها معرفی شوند. در این جلسه خواسته شد تا انجمن‌های انبوه‌سازی استان‌ها، دبیر کمیته‌های رفع موانع تولید در بافت‌های فرسوده شوند تا سرعت نوسازی بیش از پیش شود.
او اضافه کرد: به هر حال سیاست‌های ۱۹‌بندی احیای بافت فرسوده و بازآفرینی شهری ایران ابلاغ شده است و در مقام اجرا این سیاست‌ها مثل تمامی موارد تولید مسکن نگاه درآمدی دستگاه‌های خدمات‌رسان این سیاست‌های تشویقی و ۱۹ بندی را به انحراف کشید. سوال ما در این جلسه این بود که چرا باید در مسیر خوبی برای احیای بافت فرسوده قرار نگیریم. سوال ما این بود که باید نگاه دولت به بافت فرسوده و نگاه شهرداری‌ها تغییر کند. مادامی که این اتفاق رخ ندهد و دستگاه‌های خدمات‌رسان همکاری نکنند راه به جایی نخواهیم برد.
پورحاجت همچنین گفت: شهرداری‌ها اعلام می‌کنند که در بافت فرسوده ۵۰ درصد تخفیف عوارضی داده می‌شود اما اساسا اثرگذاری برای تولید مسکن را شاهد نیستیم.
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان ادامه داد: در سازمان‌های نظام مهندسی نیز مشاهدات بدین شکل است پس درخواست ما این است که باید نگاه ویژه‌ای به حوزه مهندسی صورت بگیرد اما متاسفانه می‌بینیم که همکاری‌ها به آن شکل نیست. ما معتقد هستیم که اتفاقا سیاست‌های ابلاغی خوبی در بافت فرسوده وجود دارد اما وقتی به مرحله اجرا می‌رسیم مشاهده می‌کنیم که اختلالی به وجود آمده است.
او گفت: باید به یک وحدت رویه در احیای بافت فرسوده برسیم تا سرعت نوسازی و احیا نیز بالا برود. باید میان کانون سراسری انبوه‌سازان و شرکت مادرتخصصی، کارگروه مشترک تشکیل شود و ماهانه جلسه‌ای داشته باشند تا روند احیای بافت فرسوده تسریع شود.
پورحاجت به بازار گفت: از برنامه چهارم توسعه ۱۵سال می‌گذرد اما هنوز احیای بافت فرسوده سرعت مناسبی ندارد و حتی از برنامه هم عقب‌تر است. مجلس باید در کنار دولت به ریل‌گذاری احیای بافت فرسوده کمک و این قانون را بازنگری کند. قانون احیای بافت فرسوده نیاز به بازنگری دارد و باید به این سمت حرکت کرد چراکه قانون احیای بافت فرسوده کارآیی لازم را نداشته یا قدرت اثرگذاری را نداشته است. اگر متوسط هزینه ساخت هر متر مسکن در بیابان پنج میلیون تومان باشد باید اذعان کرد که زیرساخت‌های لازم در بافت فرسوده وجود دارد و باید احیای بافت فرسوده در اولویت باشد. به هر حال در حال حاضر یک‌چهارم مردم کشور در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری زندگی می‌کنند. پس باید بافت‌های فرسوده مورد توجه قرار بگیرند. او اضافه کرد: مشکل این است که این تنها شهرداری‌ها نیستند که نگاه درآمدی به ساخت مسکن یا نوسازی بافت فرسوده دارند. سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان، شرکت‌های آب‌و‌فاضلاب، شرکت‌های توزیع برق، بیمه و مالیات این نگاه درآمدی را دارند. پس باز هم تاکید می‌کنم که تا زمانی که این نگاه تغییر نکند ما این مشکلات را داریم و مسیر احیای بافت فرسوده هموار نخواهد شد و سرعت نوسازی بافت فرسوده نیز با مشکل مواجه خواهد بود.
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان در پایان گفت: طبق آخرین آمار اخذ شده در سال ۹۳ حدود ۱۴۰‌هزار هکتار بافت فرسوده داشتیم اما الان آمارها چیز دیگری می‌گویند. این آمار نشان می‌دهد که بافت فرسوده به ۱۷۰‌هزار هکتار رسیده است پس در ۱۰سال گذشته بالغ بر ۱۵‌درصد به میزان بافت فرسوده کشور اضافه شده است.