احیای تدریجی اعتماد مخاطب

گروه فرهنگ و هنر- نخستین ماه از سال۱۴۰۴ در حالی رو به پایان است که داده‌های آماری مرتبط با میزان فروش و تعداد مخاطبان سینما، نشانه‌هایی روشن از احیای تدریجی این صنعت را در دوران پساکرونا ارائه می‌دهند. بررسی روند اکران در بازه زمانی ۲۵‌روز ابتدایی فروردین‌ماه و مقایسه آن با مدت مشابه در سال‌های۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که نه‌تنها استقبال عمومی از سالن‌های سینما افزایش یافته بلکه این روند در صدر جدول فروش نیز قابل‌ردیابی و تحلیل است. این اتفاق در شرایطی رخ داده که در سال‌های اخیر، اکران نوروزی به‌دلیل تغییرات مداوم در ذائقه مخاطب، شیوع کرونا و همچنین چالش‌های ساختاری در نظام پخش و تبلیغات فیلم‌ها، از وضعیت باثبات گذشته فاصله گرفته بود. اکنون و در آغاز سال جدید، بازار سینمای ایران با نشانه‌هایی از ثبات نسبی در حوزه سیاست‌گذاری و عرضه محتوا، موفق شده بخشی از اعتماد ازدست‌رفته مخاطبان را بازسازی کند. بررسی میزان مخاطب و فروش فیلم‌ها در ۲۵‌روز نخست فروردین۱۴۰۴، از رشدی معنادار نسبت‌به سال‌های قبل خبر می‌دهد؛ رشدی که تنها محدود به فیلم‌های پرفروش و اصطلاحا «گیشه‌محور» نیست، بلکه به‌طور نسبی در آثار متنوع‌تری نیز دیده می‌شود. به بیان دیگر، بازدهی مثبت در این بازه زمانی، تنها حاصل موفقیت یکی، دو فیلم خاص نیست بلکه نشانه‌ای از بهبود نسبی کلیت چرخه اکران در کشور است. نکته حائز اهمیت آن است که در دوران پساکرونا، مخاطبان سینمای ایران با تردید و احتیاط بیشتری به انتخاب فیلم و حضور در سالن می‌پرداختند. از همین رو، افزایش چشمگیر مخاطب در نخستین ماه سال، می‌تواند به‌‌عنوان شاخصی برای تحلیل رفتار جدید مخاطبان و میزان اعتماد آنان به کیفیت محصولات سینمایی مورد توجه قرار گیرد. این اتفاق، اگرچه هنوز با فاصله قابل‌توجهی از دوران طلایی گیشه در سال‌های پیش از ۱۳۹۸ قرار دارد اما گام مثبتی در جهت بازسازی رابطه میان سینما و مخاطب به‌شمار می‌رود. همچنین توزیع نسبتا متوازن‌تر توجه مخاطبان میان فیلم‌های جدول اکران، نشان می‌دهد که دیگر تنها ژانرهای خاص یا چهره‌های ستاره‌محور عامل موفقیت فروش نیستند بلکه عواملی همچون تبلیغات هدفمند، انتخاب زمان مناسب برای اکران و بهبود تجربه تماشای فیلم نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در بازگشت تدریجی مخاطب ایفا می‌کنند.
سینماها در ۲۵‌روز نخست امسال، ۳‌درصد بیشتر از سال گذشته و حدود ۷‌درصد بیشتر از ۲۵‌روز نخست سال۱۴۰۲ مخاطب داشتند. در واقعیت اما همه‌چیز، برخلاف تمامی این گزاره‌ها بوده است. مقایسه تعطیلات 1۵روزه ابتدای امسال با مدت زمان مشابه سال گذشته نشان می‌دهد که تعداد مخاطبان برای امسال، با رشد ۲۵درصدی همراه بوده است. حالا اگر بخواهیم این مقیاس را وسیع‌تر کنیم و به مقایسه عملکرد سینما طی ۲۵‌روز نخست فروردین بپردازیم، باز هم هیچ اثری از رکود و بازده منفی نیست. طی ۲۵‌روز نخست امسال، شرایط یکسانی با سال گذشته برقرار بود. در هر دو سال، سینماها، در این بازه، بابت لیالی قدر، تعطیل بودند. در این دوره، برای امسال، یک‌میلیون و ۸۳۹‌هزار و ۳۰۰‌نفر به سینما رفتند که بیش از ۳‌درصد بیشتر از مدت‌زمان مشابه سال گذشته بوده است. این آمار حتی در مقایسه با ۲۵‌روز نخست سال۱۴۰۲ که هیچ تعطیلاتی در آن نبود نیز از رشد حدودا ۷‌درصدی برخوردار است. بنابراین در ۲۵‌روز نخست فروردین امسال، بهترین عملکرد سینما به‌لحاظ مخاطب و فروش در دوران پساکرونا رقم خورده است. حالا می‌خواهیم نگاهی به ۳‌فیلم پرفروش این بازه زمانی مشخص بیندازیم. تفاوتی که در این آمار وجود دارد آن است ‌که تمام اکران‌های پساکرونا در این بازه، متکی به یک فیلم پرفروش بودند که بار گیشه را به دوش می‌کشید اما این قاعده برای امسال عملیاتی نشد. در سال‌های گذشته، عمده انتقادات بر این پایه بود که اکران در انحصار یک کمدی قرار داشت و اگر این فیلم در نوروز نبود، وضعیت وخیم می‌شد اما این اتفاق در گیشه امسال سینماها، چندان به چشم نخورد و مخاطب در تقریبا ۷۵‌درصد فیلم‌ها سرشکن شد.
پرمخاطب‌ترین فیلم امسال «دایناسور» بود که ۵۸۵‌هزار مخاطب داشت. این آمار در سال۱۴۰۳، در اختیار «تمساح خونی» با یک‌میلیون و ۱۶۷‌هزار مخاطب و در اکران۱۴۰۲ برای فیلم «فسیل» با یک‌میلیون و ۱۱۴‌هزار مخاطب بوده است. دومین فیلم پرمخاطب امسال، «موسی کلیم‌الله» است که ۳۲۰‌هزار مخاطب داشت و این عنوان در سال گذشته در اختیار «بی‌بدن» با ۳۰۱‌هزار و برای اکران۱۴۰۲ در اختیار «بخارست» با ۱۳۷‌هزار مخاطب بوده است. سومین فیلم امسال نیز «کوکتل مولوتف» بود که ۲۹۶‌هزار مخاطب داشت. در اکران سال گذشته، «سال گربه» با ۱۱۸‌هزار و «غریب» با ۱۲۳‌هزار مخاطب، در رتبه سوم قرار داشتند. بنابراین مشخص است که برای ۲۵‌روز نخست فروردین امسال، اولا برخلاف سالیان گذشته، بار اصلی فروش و مخاطب در انحصار یک فیلم نبود و ثانیا، برخلاف سال‌های گذشته که فیلم‌های دوم و سوم جدول، اختلاف فاحشی به‌لحاظ مخاطب با رتبه اول جدول داشتند، این اختلاف معنادار برای اکران امسال، با این شدت دیده نشد. بنابراین فارغ از میزان مخاطب امسال که رشد ۳ و ۷درصدی به‌نسبت سال‌های۱۴۰۳ و ۱۴۰۲ را به ثبت رساند، در کیفیت استقبال از فیلم‌ها نیز شاهد نوعی برتری و عدالت هستیم، با این تفاوت که اوضاع اقتصادی طی ۲۵‌روز نخست سال‌های۱۴۰۳ و ۱۴۰۲، به‌نسبت از وضعیت کنونی بهتر بود و این نشان می‌دهد که مخاطبان در سالی که هم وضعیت اقتصادی بدتر بود و هم قیمت بلیت بالاتر از سالیان قبل بود، راندمان مثبتی از خود به‌جای گذاشتند که طلیعه رسیدن به بیش از ۴۰‌میلیون مخاطب در انتهای امسال است. ضروری است که مخاطبان، به پشتوانه سواد رسانه‌ای، پیگیر اخبار درست و منطقی باشند و سینما را به‌‌عنوان یکی از مظاهر دنیای جدید، همواره در سبد فرهنگی خود لحاظ کنند. سینمای۱۴۰۴، رکوردشکنی‌های خوبی در پیش دارد که برخی از آنها حتی طی سه‌دهه اخیر تکرار نشده است.