28 - 08 - 2016
احیای جایگاه واقعی ایدرو
لیلا ناطقی، نسترن یوسف بکیان-
نام منصور معظمی معاون وزیر و رییس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نامی آشنا برای صنعت نفت است؛ مردی که او را صاحبنظر در این حوزه میدانند. وی از سال ۵۹ تاکنون یکی از مغزهای متفکر سیاستهای نفتی کشور محسوب میشود. معظمی از مدیریت نفت و گاز سازمان برنامه و بودجه طی سالهای ۱۳۵۹تا ۱۳۶۵ شروع کرد و پس از آن تجربه مدیر عاملی بسیاری از شرکتهای وابسته به وزارت نفت مانند ملی گاز مایع ایران و پتروشیمی خارک را عهدهدار بوده است اما منصور معظمی در سال ۹۴ پس از حضوری دو ساله در وزارت نفت به عنوان سرپرست امور بینالملل و سپس معاون برنامهریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری این وزارتخانه استراتژیک از ادامه فعالیت در صنعت نفت منصرف شد. در بهار امسال وی به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) آمد تا سکان یکی از بزرگترین سازمانهای توسعهای را در دست گیرد. باتوجه به سابقه مدیریتی درخشان وی در وزارت نفت انتظار عملکرد موفقی هم در این سازمان توسعهای از او میرود که طی پنج ماه سکانداری وی در ایدرو ما شاهد تحولات خوبی در این سازمان بودیم. اینکه ایدرو در حال حاضر نیازمند چیست و کارهایی که برای این سازمان توسعهای انجام داد و اینکه طی این پنج ماه معظمی چه دستاوردی برای ایدرو داشته است و انتظار او از دیگر نهادها برای اعتلای سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران چیست؟ موضوع گپوگفت یکساعته ما با وی بوده است.
به عنوان اولین پرسش درخصوص فعالیت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) توضیح بفرمایید.
ایدرو یک سازمان خوشنام با سابقه طولانی گسترده است که خدمات ارزشمندی را به کشور ارائه داده است. اگر به تاریخچه ایدرو نگاه بیندازید مشاهده میکنید که ایدرو با یک پشتوانه علمی متولد شده و ساختار و وظایفی که برای ایدرو تعریف شده، آن را به یک سازمان توانمند داخلی و بینالمللی تبدیل کرده است. به همین دلیل لازم میدانم از آقای دکتر نیازمند به عنوان اولین رییس و بنیانگذار ایدرو تجلیل کنم.
همچنین اگر به عملکرد ایدرو دقت کنید، خواهید دید که این سازمان زمینهساز توسعه صنعتی در کشور بوده اما نکته قابل تامل این است که سازمان ایدروی امروز، آن ایدرویی نیست که اساسنامهاش میگوید و کشور به آن نیاز دارد. این در حالی است که در همه دنیا سازمانهای توسعهای یک تعاریفی دارند که در کشور ما نیز در این خصوص مطالعه شده و سوابق آن موجود است اما به آنها عمل نمیشود.
سازمانهای توسعهای مسوولیت توسعه در بخشهایی را دارند که در وهله اول دولتها میخواهند و در وهله دوم توسعه بخشهایی که بخشخصوصی به سراغ آنها نمیرود یا بخشهایی که سیاستهای استراتژیک دولتها و کشورها در آن قسمتهاست. اما در حال حاضر سوال این است که ما به چه دلیل سازمانهای توسعهای مانند ایدرو را ضعیف کردهایم؟ چرا پتروشیمی را به این روز درآوردیم؟
منظورتان از ضعیف کردن سازمانهایی مانند ایدرو چیست؟
منظور این است که در قالب اصل «۴۴» قانون اساسی و به اسم خصوصیسازی، رفتارهایی با بنگاههای اقتصادی انجام شد که میتوان گفت در دنیا سابقه چنین رفتارهایی وجود ندارد. سیاستهای اصل «۴۴» که مقام معظم رهبری ابلاغ کردند، میتوانست تحولآفرین باشد اما ما در عمل کاری به نام خصوصسازی انجام ندادیم بلکه تقریبا به سمت رهاسازی رفته و بنگاههای اقتصادی را منهدم کردیم. این در حالی است که اصل «۴۴» یک اصل مترقی بوده و میتوانست منجر به یک تحول اقتصادی در کشور شود اما در عمل به اسم خصوصیسازی، بنگاههای اقتصادی از سازمانهای تخصصی گرفته و به خصولتیها سپرده شد. حال باید دید واحدهایی که واگذار شده یا به اصطلاح خصوصیسازی شدهاند، چه سرنوشتی پیدا کردهاند.
به طور مثال شرکت ملی صنایع پتروشیمی که در گذشته یک شرکت صاحب برند بود و در عرصه بینالمللی در صنعت پتروشیمی همه آن را میشناختند، در حال حاضر بسیار افت کرده است. اگر به وضعیت رتبهبندی آن در مجلات معتبر بینالمللی نگاه بیندازید، خواهید دید این شرکت چقدر نسبت به ۱۰ سال گذشته تغییر کرده است.
راهکارتان برای رها شدن از این سیاستهای نادرست در پیش گرفته شده چیست؟
به عقیده بنده تا امروز با بنگاههای اقتصادی رفتارهای اشتباهی شده است اما دیگر نمیتوان به گذشته برگشت و رفتارهای نادرست را اصلاح کرد. اقدامی که میتوانیم انجام دهیم، این است که دوباره سازمانهای توسعهای را با هدف توسعه احیا کنیم تا اشتغال و تولید ثروت ایجاد شود.
از دیدگاه من مهمترین و استراتژیکترین تصمیمات نظام و سرمایهگذاریها باید در زمینه اشتغال باشد. امروز مساله اشتغال و حل مشکل بیکاری ما با امنیت ملی کشور گره خورده و اینکه بالاترین میزان بیکاری در میان تحصیلکردههای کشور است، بسیار خطرناک و شکننده است.
در گذشته توسعه به صورت دولتمحور انجام میشد اما در حال حاضر با توجه به دروازههای گشودهشده برای کشور از طریق برجام، میتوانیم توسعه را با استفاده از امکانات خارج از کشور انجام داده و جلو ببریم. ما در سازمان ایدرو درخواستهای خارجی زیادی داریم به طوری که در صنعت خودرو از ابتدای سال تاکنون دو قرارداد خارجی بسته شده و تا پایان سال نیز چند قرارداد دیگر بسته خواهد شد.
همچنین با توجه به ذهنیتهای وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت و اختیاراتی که سازمان ایدرو دارد، این سازمان میتواند به یک سازمان توسعهای تبدیل شود که نقشش را درست ایفا کند. من و همکارانم نیز به شدت به دنبال احیای نقش سازمان ایدرو هستیم و با کمک خدا حتما این اتفاق خواهد افتاد.
صنعت به دلیل گستردگی بخشهای مختلفی دارد که باید توانمند شوند بنابراین ایدرو در مدیریت جدید خود به دنبال توانمندسازی در زمینه نیروی انسانی و تجهیز منابع مالی است اما تامین منابع مالی در داخل کشور امکانپذیر نیست و باید این منابع را از خارج تامین کرد چراکه در حال حاضر ایدرو شش هزار میلیارد تومان از بخشهای مختلف در داخل کشور طلب دارد اما هیچ کدام از این بخشها قادر نیستند بدهی خود را به ایدرو بپردازند بنابراین ایدرو باید به سمتی حرکت کند که منابع مالی را از خارج از کشور تامین کند.
اگرچه ما به دنبال این هستیم که بخش اندکی از مشکلاتمان را از طریق داخل حل کنیم اما واقعیت این است که مشارکت و سرمایهگذاری خارجی میتواند ایدرو را برپا کند و رشد دهد. بنده نیز معتقدم که این امر شدنی است بنابراین انشاءالله بتوانیم تا پایان سال خبرهای خوبی داشته باشیم.
باتوجه به اینکه مجلس در آستانه تصویب برنامه ششم توسعه است، برای احیای جایگاه سازمانهای توسعهای از جمله ایدرو باید کاری کرد. جنابعالی به عنوان رییس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برای بازگشت این سازمان به جایگاه واقعی خود چه پیشنهاداتی به مجلس ارائه دادهاید؟
برای سرعت گرفتن روند کار سازمان ایدرو، پیشنهاداتی به مجلس دادهایم که امیدوارم در برنامه ششم تصویب شود چراکه در صورت تصویب شدن این پیشنهادات، راه برای توسعه صنعتی باز میشود اما در صورت تصویب نشدن، نمیتوان از ایدرو توقع زیادی داشت.
اولین خواسته ما از مجلس سرمایهگذاری بیش از ۲۰ درصد است. در حال حاضر میگویند اگر میخواهید سرمایهگذاری کنید، سقف این سرمایهگذاری ۲۰ درصد است و اگر در نقاط محروم این سرمایهگذاری شود، میتواند بیشتر باشد اما مشکل اینجاست که نمیتوان برای سرمایهگذارانی که قصد مشارکت دارند، نقطه مشخصی برای سرمایهگذاری تعیین کرد چرا که آنها در هر نقطهای که صلاح میبینند، مایل به همکاری هستند و تعیین نقطه مشخص برای آنها منطقی نیست.
دومین خواسته سازمان ایدرو از مجلس، بازگشت این سازمان به اساسنامه خودش است که اساسنامهای خوب و توانمند است. شرایط به گونهای پیش رفته که قدرت جسارت و تصمیمگیری مدیران کشور گرفته شده است. در صورتی که اعتقاد بنده این است که برای انتخاب مدیران باید آنها را از فیلترهای ضروری عبور دهیم و زمانی که آنها از این فیلترها عبور کردند، دیگر باید بگذاریم آنها با تصمیمگیریهای درست خودشان کار کنند. در مدیریت نیز بحثی به عنوان اصل وحدت فرماندهی وجود دارد و خلاصه این بحث به این ضربالمثل ختم میشود که یک ده با دو کدخدا اداره نمیشود در صورتی که در سازمانهای دولتی کشور ما بعضا تا ۱۰ کدخدا وجود دارد.
البته ما در سازمان ایدرو نظارتها را اعمال میکنیم و بنده شخصا با نظارت و بازرسی مخالف نیستم چراکه نظارت اصلی پذیرفتهشده در مدیریت است اما باید توجه داشت که نظارت، مکانیسمهای خاص خود را دارد و در دنیا با چارچوبهای خاصی تعریف شده است در صورتی که در ایران این نظارتها تنها قدرت جسارت و تصمیمگیری مدیران را با مشکل مواجه کرده است.
خواسته بعدیتان از مجلس شورای اسلامی چیست؟
خواسته سوم ما از مجلس این است که اجازه دهند در بخشهای مختلف صنعتی سرمایهگذاری شود. متاسفانه در کشور ما یکسری مسایل مغفول مانده است. به عنوان مثال ما به دنبال توسعه ریلی، دریایی و خودرو هستیم. همچنین در حالی که کشور سالهاست کارخانه واگنسازی دارد اما در حال حاضر درخواست فراوانی برای خرید واگن خارجی داریم چراکه کارخانههای واگنسازی نیز از آن دسته کارخانههایی است که واگذار یا تضعیف شدهاند.
به هر حال خواستهمان از مجلس این است که اجازه دهد در بخشهای مختلف صنعتی سرمایهگذاری شود و صندوق توسعه ملی در این راستا با اعطای وام و تسهیلات کمک کند. البته با توجه به جلساتی که به مجلس رفته و صحبت کردهایم، بنده فضا را مثبت میبینم. اگر درخواستهای ما نیز تصویب شود، میتوان اقدامات مثبتی انجام داد همچنین اگر با انرژی و علاقهمندی بیشتر تلاش کنیم، ایدرو به وضعیت خوب سابق باز خواهد گشت.
البته باید توجه داشت که شرایط تحریم باعث شد کشور در یک بنبست قرار گیرد و امکان پیشرفت نداشته باشد.
نمیگویم که تحریمها در عقبماندگی توسعه صنعتی کشور تاثیرگذار نبوده است چراکه این موضوع حتما اثر داشته است اما اینکه بگوییم همه مشکلات کشور به دلیل تحریم بوده، کار درستی نیست.
همچنین باید دید در این سالها چند پروژه بزرگ در کشور شروع شده است؟ تعداد این پروژهها بسیار کم است در حالی که توسعه و خلق تکنولوژی، ارزش افزوده و … در مگاپروژههاست بنابراین باید قبول کنیم که در این زمینهها تلاش زیادی نشده است.
در حال حاضر و پس از برجام بسیاری از شرکتهای بزرگ خارجی مثل هیوندا، زیمنس، الجی و… مایل به همکاری با ایران هستند. نحوه همکاریتان با این شرکتها به چه شکل خواهد بود؟
سازمان ایدرو در این مدت کوتاه توانسته ۱۹ تفاهمنامه امضا کند و این موضوع نشاندهنده این است که طرفهای خارجی علاقهمند به همکاری با ایران هستند اما تعداد کمی از این تفاهمنامهها به قرارداد منجر شده است.
تفاهمنامههایی که به قرارداد منجر شدهاند، در چه زمینههایی بوده است؟
به عنوان مثال در زمینه گیربکس اتوماتیک با یکی از شرکتهای اروپایی به قرارداد رسیده و کار را شروع کردهایم. خودروسازان ما نیز از اول سال تاکنون دو قرارداد بستهاند و در آینده نزدیک یکی از خودروسازان بخشخصوصی قراردادی را با فولکس واگن امضا خواهد کرد. همچنین تا پایان سال سه تا چهار قرارداد مشارکت بین خودروسازان معروف جهان که صاحب برند هستند، با خودروسازان داخلی بسته میشود.
این در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در خصوص صنعت خودرو در سطح کلان، دو استراتژی را برای خودروسازان تعیین کرده است که یکی از مهمترین آنها حرکت خودروسازان داخلی به سمت مشارکت با خودروسازان بزرگ و آوردن خودروسازان صاحب برند به ایران است.
همچنین یکی دیگر از استراتژیهای خودروسازان ما حرکت به سمت موتورهای کوچک، کممصرف و با آلودگی کمتر برای محیطزیست است چرا که در حال حاضر مصرف بنزین خودروها، به طور متوسط حدود ۴/۷ لیتر است در حالی که این مقدار باید کاهش پیدا کرده و به پنج لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر برسد تا صرفهجویی در مصرف بنزین صورت گیرد.
وضعیت صنعت خودرو در سال جدید نسبت به سال گذشته چه تغییری داشته است؟
صنعت خودرو به دلیل ضعف حمل و نقل عمومی که کاملا مشهود است و همچنین حضور موثری که در زندگی روزانه و شخصی مردم دارد، بسیار بااهمیت است بنابراین در سال جدید، وضعیت خودرو بهتر از سال گذشته است. به طوری که در پنجماهه سال ۹۵، ۴۵۰هزار خودرو در کشور تولید شده است در حالی که تولید خودرو در سال گذشته ۹۰۰ هزار دستگاه بود اما بهتر شدن وضعیت خودرو فقط به افزایش تعداد تولید ختم نمیشود بلکه کیفیت خودرو نیز نسبت به سال گذشته بهتر شده است.
سازمان ایدرو به همراه خودروسازان هر ماه سه شاخص را در خصوص خودرو ارزیابی میکنند و کیفیت خودرو را میسنجند بنابراین طبق ارزیابیهای جدید که صورت گرفته است، میتوانم بگویم خودروهای جدید نسبت به گذشته مشکلات کمتری دارند. همچنین تا پایان سال اوضاع خودرو بهتر خواهد شد.
اما در حال حاضر لازم است علاوه بر تولید خودروی باکیفیت ارزانقیمت، رضایتمندی مشتریان و حرکت به سمت خدمات پس از فروش، صادرات در این حوزه نیز با رشد مواجه شود. چراکه کشورهایی که به توسعه صنعتی دست یافتهاند، فقط برای تامین نیاز داخلی خودرو تولید نکردهاند بلکه علاوه بر تامین نیاز داخلی با خودروی باکیفیت، برای صادرات نیز برنامهریزی داشتهاند اما در کشور ما صادرات خودرو نسبت به سال گذشته بهدلیل بیثباتی در بازارهای خارجی مقصد بسیار کاهش پیدا کرده است.
علت اینکه خودروسازان بزرگ کشور بیشتر با خودروسازان فرانسوی همکاری میکنند، چیست؟ چرا با آلمانیها، ایتالیاییها یا سایر کشورهای دیگر قراردادی بسته نمیشود؟
به اعتقاد بنده در بازار رقابت کشورهایی موفق هستند که سریعتر جلو میروند. در کشور ما نیز قراردادها بیشتر با پژو و سیتروئن بسته شده است چراکه اینها سابقه طولانی در ایران دارند و بازار و شبکههای ایران را خیلی خوب میشناسند همچنین نسبت به کشورهای دیگر زرنگتر و سریعتر عمل کردهاند اما این در حالی است که وزرات صنعت، معدن و تجارت هیچ محدودیتی برای حضور خودروسازان بزرگ در کشور ندارد و ما نیز در این رابطه توصیه میکنیم خودروسازان داخلی با سایر کشورها نیز قرارداد ببندند. آنها نیز به این توصیه توجه کردهاند و در حال حاضر فولکس واگن در حال بستن قرارداد با یک خودروساز بخشخصوصی است. شرکت بنز نیز با یکی دیگر از خودروسازان در حال مذاکره است. رنو نیز در گذشته در ایران حضور داشته است اما در شرایط جدید با حضور جدیدتر و احتمالا با تغییرات خاصتری خواهد آمد بنابراین نمیتوان گفت خودروسازان ما تنها با خودروسازان فرانسوی در حال
همکاری هستند.
ما به دنبال این هستیم که خودروسازان بزرگ صاحب برند به کشور ما بیایند و در این زمینه سرمایهگذاری کنند. در این راستا بخشی از بازار را هم در اختیارشان قرار میدهیم اما کلیدیترین شرط خودروسازان بزرگ برای حضور در ایران استفاده حداکثری از ساخت داخل است و همچنین بخشی از تولیداتشان برای صادرات باشد.
برای پیشرفت تکنولوژیک صنعت خودرو در کشور چه طرحهایی در دست اجرا دارید. شنیده شده ایپکو پروژههایی در حال اجرا دارد؟
بنده در طول مدت زمان کوتاهی که به سازمان ایدرو آمدهام، از هر دو مراکز تحقیقاتی خودروسازان بازدید کردهام و در این خصوص میتوانم بگویم که نسبت هزینههایی که خودروسازان ما در بخش R&D (تحقیق و توسعه فنی) انجام میدهند نسبت به فروششان بسیار اندک است. در حالی که خودروسازان بزرگ دنیا در بخش R&D (تحقیق و توسعه فنی) بسیار سرمایهگذاری میکنند بنابراین با وجود اینکه کار در بخش خودرو در ایران با بسیاری از خودروسازان معروف دنیا در یک زمان شروع شده اما ایران نسبت به آن کشورها در بخش خودرو عقب مانده است و عمدهترین دلیل آن سرمایهگذاری اندک در بخش تحقیق و توسعه فنی است. توجه نکردن به بخشR&D باعث شده تا قدرت رقابت از خودروسازان ایرانی گرفته شود. در حالی که دنیای امروز، دنیای نوآوری است و کشورهایی میتوانند سهمشان را از بازار بگیرند که دارای مزیت رقابتی باشند.
در این خصوص نکتهای که لازم میدانم به آن اشاره کنم این است که باید برخی افکار در رابطه با سرمایهگذاری خارجی تغییر کند چراکه استفاده از تکنولوژی و توانمندی خارجی به معنای کوچک شمردن توان داخلی کشور نیست بلکه چگونه استفاده کردن از توانمندیهای خارجی برای پیشبرد اهداف داخلی نوعی هنر مدیریتی است و امیدوارم به این بخش توجه بیشتری داشته باشیم. همچنین سعی کنیم فقط به دنبال کارهای زودبازده نباشیم و قبول کنیم که کارهای پژوهشی کارهای طولانی مدت است.
اخیرا شنیده شده که سه ایالت آلمان برای همکاری در حوزههای مختلف صنعتی با ایدرو اظهار تمایل کردهاند. در این خصوص چه مذاکرههایی شده است؟
سازمان ایدرو به دنبال دست روی دست گذاشتن و کاری انجام ندادن نیست بلکه به دنبال پیدا کردن شریک و جذب سرمایه است. در همین راستا مذاکرات خوبی با خارجیها انجام شده و بنده اعتقاد دارم که آنها توانمندیهای خوبی دارند. بنابراین تا پایان سال سازمان ایدرو دو تا سه کار بزرگ و جدی را انجام خواهد داد.
لطفا در خصوص راهاندازی سکوی گازی فازهای ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی و ساخت شش سکوی گازی توسط مجتمع کشتیسازی و صنایع فراساحل ایران (ایزایکو) توضیح دهید. به نظر میرسد که تمام مراحل ساخت، نصب و راهاندازی این سکوها توسط متخصصان داخلی در داخل کشور صورت گرفته است.
بله همینطور است و باید در این خصوص از وزارت نفت تشکر کرد که به متخصصان و سازندگان داخلی فرصت داد تا خودشان را ثابت کنند. نتوانستن برای ایرانیها یک توهین است. بنابراین اگر باور کنیم که میتوانیم کاری را انجام دهیم، از پس آن برخواهیم آمد اما برای اینکه بتوانیم تواناییهای خود را بالفعلش کنیم به فضا احتیاج داریم همانطور که یک شناگر ماهر هم برای ارائه یک شنای خوب به آب نیاز دارد.
در حالی که در سال ۱۳۶۸، بسیاری از پروژهها در بخش پتروشیمی کلید در دست بود و همه مراحل ساخت پروژهها به خارجیها داده میشد تا پروژه نهایی را به ما تحویل دهند، در حال حاضر به جز چند بخش کوچک که توسط خارجیها انجام میشود، مابقی کارها توسط متخصصان ایرانی صورت میگیرد.
در حال حاضر نکته قابل اهمیت این است که دستگاههای اجرایی کشور کمتر به دنبال خرید خارجی و بیشتر به دنبال استفاده از ظرفیتهای داخلی باشند. استراتژی سازمان ایدرو نیز این است که این پتانسیلهای داخلی را افزایش داده و از آنها استفاده کند.
به طور مثال شرکت ملی نفتکش و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در حال نهایی کردن یک قراداد با یک شرکت خارجی هستند تا آنها از داخل ایران کشتی تهیه کنند. با نهایی شدن این قرارداد انگیزه برای متخصصان داخلی افزایش پیدا میکند و به طور یقین اگر کشتیهای قبلی طی ۱۰ سال ساخته میشد، کشتیهای جدید در مدت پنج سال ساخته خواهد شد و در این صورت به اشتغال و رشد اقتصادی کشور کمک میشود.
امروزه ایدرو در بخش نفت دارای پتانسیل خوبی است و ما ظرفیتهای خوبی در بخش نفت و گاز داریم. شرایط جدید بینالمللی برای ایران نیز باعث شده با شرکتهای نفتی جهان به مذاکره بنشینیم تا در نهایت بتوانیم در مناقصههای نفتی شرکت کنیم. بنده به این مساله هم بسیار خوشبین هستم.
به عنوان رییس سازمان ایدرو، فعالیتهای دولت تدبیر و امید را طی سه سال گذشته به خصوص در بخش صنعت، نفت و انرژی چگونه ارزیابی میکنید؟
در سالی که دولت به دکتر روحانی تحویل داده شد، رشد اقتصادی کشور منفی ۸/۵ درصد بود. این رقم در پایان سال ۹۲ نیز منفی بود اما در سالهای ۹۳ و ۹۴، رشد اقتصادی اندکی مثبت شد. برای سال جدید هم آنچه بیشتر کارشناسان در مورد آن اتفاق نظر دارند این است که رشد اقتصادی حتما چهار تا پنج درصد خواهد بود.
بنابراین معتقدم تا ۵/۲ سال گذشته در اوج تحریم بودیم و فرصتهای زیادی نداشتیم که از آن استفاده کنیم اما در حال حاضر شرایط تغییر کرده است.
البته آمارها در رابطه با صنعت بیانگر این است که در سال ۹۳، رشد صنعتی مثبت بوده اما در سال ۹۴ رشد صنعتی نداشتهایم چرا که سال ۹۴ سختترین سال اقتصادی بود اما در چهارماهه ابتدایی سال ۹۵، رشد صنعت ۲/۴ بوده است.
همچنین در این مدت صادرات نفت کشور نیز دو برابر شده است و بسیاری از تجهیزاتی که تاکنون امکان وارد شدن نداشتند، وارد کشور میشوند. سیستم بانکی نیز مانند گذشته کاملا قفل نیست و مقداری باز شده است. به همین جهت تعدادی از بانکهای کوچک خارجی در حال همکاری با کشور ما هستند اما نکته قابل تامل این است که علاوه بر همکاری نکردن بانکهای بزرگ خارجی با ایران، بانکهای داخلی کشور نیز خودشان را به اندازه کافی تجهیز نکرده و نتوانستهاند با بانکهای خارجی خود را سازگار کنند.
نظرتان در مورد آثار پسابرجام در پیشبرد اقتصاد کشور چیست؟
باید به این موضوع توجه داشت که برجام زمانبر بوده و شش ماه زمان بسیار کمی برای قضاوت است. نباید تصور کنیم با برجام همه مشکلات اقتصادی کشور حل میشود. چراکه همه مشکلات اقتصادی کشور مربوط به برجام نمیشود و برخی مشکلات ساختاری در اقتصاد، ما را با مشکل مواجه کرده است. نکته بعدی این است که باید آگاه باشیم که نگرش آمریکاییها به دنیا و خواست آنها برای اداره جهان و کشورها با تغییر حزب و رییسجمهور آنها عوض نمیشود و نباید به آنها خیلی اعتماد کنیم و تاکید میکنم نباید در کشور بیجهت هزینه ایجاد کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد