اخبار داغ در بورس سرد

«جهان‌صنعت»- روز گذشته، بازار سرمایه شاهد انتشار اخبار مهم و تاثیرگذاری بود که انتظار می‌رفت واکنش قوی‌تری را روی تابلو معاملات رقم بزند اما فضای بین‌التعطیلی، تردید در نتایج واقعی این اخبار، فشار فروش برخی حقوقی‌ها و بلاتکلیفی در روندهای ایجاد شده، عاملی برای غلبه عرضه بر تقاضا در بازار شد. در مجموع، روز گذشته از نظر خبری بازار شرایط نامناسبی نداشت اما همچنان اثرگذاری این اخبار در معاملات دیده نمی‌شد و فشار فروش محسوس بود. بازار روز گذشته به‌وضوح تحت‌تاثیر چند جریان مشخص قرار داشت که هدایت‌کننده روند معاملات بودند. اولین و مهم‌ترین موضوع، بین‌التعطیلی بودن روز معاملاتی بود که باعث شد فضای خرید کم‌رمق‌تر از همیشه باشد و در مقابل، فشار فروش بیشتر به چشم بیاید.
با این حال، نکته‌ای که در معاملات اخیر قابل مشاهده است، حضور خریداران قوی در روندهای منفی بازار است. این موضوع نشان‌دهنده ارزندگی بازار و امیدواری به آینده است چرا که در اکثر نمادها، خریداران بنیادی فعال هستند. این اتفاق مهر تاییدی بر این اصل است که ممکن است بازار برای مدتی درگیر اصلاح زمانی و قیمتی باشد اما گذر زمان و روند سودآوری شرکت‌ها مسیر را به سمت بهبود هدایت خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین عواملی که روز گذشته بر روند معاملات تاثیر گذاشت، موضوع نرخ بهره بود. با اعلام نرخ 25درصد، انتظار می‌رفت واکنش محسوسی در بازار شکل بگیرد اما چنین اتفاقی رخ نداد. دلیل این موضوع مشخص است: تا زمانی که نرخ‌های بالای 30‌درصد به‌ راحتی در دسترس باشند، این تصمیم صرفا یک سیگنال مثبت تلقی می‌شود و در عمل تاثیرگذاری محدودی خواهد داشت. عامل دیگر، بازگشایی نمادهای پتروشیمی بود که کم‌کم در حال ورود به بازار هستند. روز گذشته این روند با بازگشایی نماد شگویا آغاز شد و با صف خرید این نماد، جو مثبتی در بازار ایجاد شد. این فضا نه‌تنها در نمادهای مرتبط با گروه پتروشیمی و هلدینگ‌های وابسته، بلکه در صندوق‌های اهرمی و برخی دیگر از گروه‌های بازار نیز بازتاب داشت. با این حال، انتظار می‌رفت که این بازگشایی‌ها تاثیر بیشتری بر کلیت بازار داشته باشند. موضوع مهم دیگر، بحث مذاکرات و توافق سیاسی و کاهش ریسک‌های مرتبط با آن بود. بازار هنوز این تحول را به‌طور کامل باور نکرده و واکنش چشمگیری به آن نشان نداده است اما نشانه‌هایی در روند معاملات وجود دارد که می‌توان اثرات تدریجی این تغییرات را در لابه‌لای خطوط بازار مشاهده کرد.
بازار از دید آمار
بازار سرمایه در روز گذشته با افت شاخص کل همراه شد و شاخص کل بورس با کاهش 6171 واحدی به سطح 2801434 واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز افت 3142 واحدی را تجربه کرد و در عدد 878575 واحد قرار گرفت.
ارزش معاملات در بخش سهام و حق‌تقدم به 16290‌میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات صندوق‌های سهامی و مختلط 3078‌میلیارد تومان ثبت شد. صندوق‌های درآمد ثابت با 9178‌میلیارد تومان سهم بالایی از معاملات را به خود اختصاص دادند. ارزش معاملات صندوق‌های اهرمی 1656‌میلیارد تومان بود. صندوق طلا نیز با 2417‌میلیارد تومان در میان بخش‌های مورد توجه بازار قرار داشت.
نمودار محدوده قیمتی آخرین معاملات نشان داد که بیشترین تمرکز معاملات در محدوده منفی دو تا منفی سه‌درصد بود. 59‌درصد از نمادها در محدوده منفی معامله شدند، در حالی که 41‌درصد از نمادها در محدوده مثبت قرار داشتند.
ورود و خروج پول حقیقی نیز به‌طور مشخصی در برخی نمادها قابل‌توجه بود. در میان معاملات، خروج 33‌میلیارد تومانی پول حقیقی در برخی نمادها دیده شد، در حالی که یک نماد با ورود‌هزار و سی و هفت‌میلیارد تومانی پول حقیقی، جریان قوی ورود نقدینگی را تجربه کرد.
حقیقی‌ها با سهم 56‌درصدی از ارزش خرید، معاملاتی به ارزش 9169‌میلیارد تومان انجام دادند. حقوقی‌ها با سهم 39‌درصدی از ارزش خرید، معاملاتی به ارزش 6367‌میلیارد تومان ثبت کردند.
در مجموع، روز گذشته بازار تحت‌تاثیر فشار فروش در برخی گروه‌ها بود، در حالی که در برخی نمادها، نشانه‌هایی از ورود نقدینگی مشاهده شد. فعالان بازار همچنان در انتظار مشخص شدن وضعیت اقتصادی و سیگنال‌های جدید از سمت سیاستگذاران هستند.
بازاری با شرایط بهتر اما همچنان محتاط
روز گذشته، بازار سرمایه در شرایطی فعالیت خود را ادامه داد که نسبت به روز دوشنبه عملکرد بهتری داشت. با توجه به قرار گرفتن در یک روز بین‌التعطیلی، بسیاری معتقد بودند که معاملات بازار نسبتا قوی و مطلوب بوده است در حالی که انتظار می‌رفت این روز کم‌رمق‌تر از معمول باشد اما میزان تقاضا و رفتار سرمایه‌گذاران نشان داد که همچنان برخی سهامداران در نقاط منفی بازار را فرصت خرید می‌بینند.
اگر به خاطر داشته باشید، در روز دوشنبه از شش عامل تاثیرگذار بر بازار صحبت شد که یکی از آنها نرخ بهره بود. در روز گذشته نیز همچنان این موضوع مورد توجه ویژه فعالان بازار قرار گرفت اما تحلیل این متغیر باید با نگاهی منطقی و به دور از هیجان انجام شود.
سیاستگذار و واقعیت نرخ بهره
اگرچه بانک مرکزی به‌صورت رسمی نرخ ۲۵‌درصد را اعلام کرده اما شرایط محیطی و رفتار سیاستگذاران نشان می‌دهد که همچنان تمایلی به کاهش نرخ سود در عمل وجود ندارد. به‌نظر می‌رسد که سیاستگذار با توجه به وضعیت اقتصادی، تمایلی به کاهش نرخ‌های بالای ۳۰‌درصد ندارد و در حقیقت نرخ‌های بالاتر همچنان در بخش‌هایی از بازار پول در جریان هستند اما چرا بازار به این موضوع واکنش مثبتی نشان نداد؟ سه دلیل اصلی برای واکنش بازار به نرخ بهره وجود دارد که در ادامه بررسی می‌شود.
پیام مثبت اما اقدام عملی نشده
سیاستگذار سیگنال نرخ ۲۵‌درصد را به بازار ارسال کرده اما در عمل تغییری رخ نداده است. در واقع، بازار این نرخ را به‌عنوان یک اعلام رسمی تلقی می‌کند اما می‌بیند که شرایط واقعی بازار پول، همچنان با نرخ‌های بالاتر همراه است.
واقعیت بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در شرایطی که نرخ اوراق در بازار بالای ۳۰‌درصد است و صندوق‌های با درآمد ثابت نیز همین نرخ را پیشنهاد می‌دهند، تعجبی ندارد که بانک‌ها حتی پس از ابطال گواهی‌های سپرده یک‌ساله، همچنان بتوانند سپرده‌ها را با نرخ‌های مشابه جذب کنند. این یعنی نرخ‌های اعلامی با واقعیت موجود در بازار همخوانی ندارند.
عدم تمایل بانک‌ها و موسسات مالی به کاهش نرخ
بانک‌ها و سایر نهادهای مالی با توجه به فضای رقابتی در بازار پول، تمایلی به کاهش نرخ‌های سود خود ندارند. حتی اگر سیاستگذار بخواهد این نرخ‌ها را کاهش دهد احتمالا این اقدام به‌صورت دستوری و صوری خواهد بود و در نهایت، نرخ‌های واقعی به همان سطح فعلی بازخواهند گشت.
بازار روز گذشته نشان داد که کاهش نرخ بهره، حداقل در سطح اعلامی، نمی‌تواند به تنهایی نقش محرک قوی برای تغییر روند معاملات ایفا کند. تا زمانی که نرخ‌های واقعی در بازار پول تغییر نکنند، این مساله همچنان به‌عنوان یک چالش برای سرمایه‌گذاران باقی خواهد ماند.
نقش تحولات تورمی، سیاسی و تاثیر آن بر نرخ بهره
بازار سرمایه همچنان تحت‌تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که یکی از آنها نرخ بهره است. در شرایط فعلی، نرخ سود نه‌تنها تحت‌تاثیر سیاست‌های مالی و پولی باقی مانده، بلکه تغییرات تورمی و سیاسی نیز بر آینده آن اثرگذار خواهند بود. سرمایه‌گذاران باید بپذیرند که نرخ سود در محدوده ۳۰‌درصد قرار دارد و کاهش آن تنها در صورت تغییر در سیاست‌های کلان اقتصادی و توافقات بین‌المللی امکان‌پذیر است. این مساله باعث شده انتظارات مثبتی که برای کاهش نرخ بهره شکل گرفته بود، چندان قوی نباشد.
اگرچه سیاستگذاران کاهش نرخ را به‌صورت رسمی مطرح کرده‌اند اما بازار این تغییر را باور نکرده و همچنان شاهد نرخ‌های بالاتر در بخش‌های مختلف بازار پول هستیم. همین مساله نشان می‌دهد که پیام کاهش نرخ سود به بازار ارسال شده اما هنوز در عمل اجرایی نشده است.
نقش 6 عامل کلیدی در بازار
طی روزهای گذشته، شش عامل کلیدی در روند معاملات تاثیر داشته‌اند که همچنان نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران دارند. این عوامل شامل نرخ بهره، نرخ ارز آزاد و نیما، بازگشایی نمادهای پتروشیمی، تحولات صنعت خودرو و سایر صنایع، موضوعات مرتبط با FATF و فضای مذاکرات سیاسی هستند. هر روز که می‌گذرد، این متغیرها شکل پیچیده‌تری به خود می‌گیرند و اثرگذاری آنها در بازار پررنگ‌تر می‌شود.
اصلاح زمانی و قیمتی بازار
از منظر تکنیکال، بازار در یک دوره اصلاح زمانی و قیمتی قرار دارد. در روزها و هفته‌های آینده، ممکن است شاخص کل روندی نزولی داشته باشد یا در محدوده‌ای مشخص درجا بزند. این اصلاح زمانی، با فشرده شدن انرژی بازار می‌تواند زمینه را برای یک حرکت صعودی در آینده فراهم کند. سرمایه‌گذارانی که نگاه بنیادی دارند، از این دوره برای تحلیل وضعیت سودآوری شرکت‌ها استفاده خواهند کرد و احتمالا در آینده با بهبود وضعیت برخی نمادها، بازار سرمایه دوباره به گزینه‌ای جذاب تبدیل خواهد شد.
سناریوهای سیاسی و تاثیر آن بر بازار
در کنار مسائل اقتصادی، تحولات سیاسی نیز در مسیر بازار اثرگذار بوده‌اند. اظهارات اخیر مقامات عالی‌رتبه، برداشت‌های جدیدی را درباره مذاکرات و توافق احتمالی ایجاد کرده است. برخی همچنان احتمال مذاکرات را ضعیف می‌دانند در حالی که گروهی دیگر آن را یک روند قطعی و نهایی تلقی می‌کنند. این اختلاف‌نظر باعث شده فضای انتظاری در بازار تقویت شود و سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های خود دچار تردید باشند.
پیش از این، چهار سناریو درباره آینده بازار سرمایه و نرخ ارز مطرح شده بود که سه مورد از آنها بر ادامه سیاست‌های قبلی و عدم دستیابی به توافق تاکید داشتند و تنها یک سناریو به امکان وقوع مذاکرات اشاره داشت. نشانه‌های اخیر نشان می‌دهد که احتمال تحقق این سناریو در حال تقویت است.
بازنده‌ها و برنده‌های احتمالی مذاکرات
در صورتی که مذاکرات به نتیجه برسد، بازار سرمایه تنها برنده این ماجرا نخواهد بود اما بازارهای موازی مانند دلار، سکه، مسکن و خودرو که طی سال‌های گذشته از تورم و رشد نرخ ارز سود برده‌اند، احتمالا با کاهش رشد یا حتی رکود مواجه خواهند شد. این بازارها که طی این مدت تمام فضای اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار داده و جذب‌کننده اصلی نقدینگی بوده‌اند، در صورت تغییر شرایط ممکن است به دوران سخت‌تری وارد شوند.
در روزهای آینده، تاثیر این تحولات بر روند معاملات بازار بیشتر مشخص خواهد شد و سرمایه‌گذاران براساس داده‌های جدید، تصمیمات معاملاتی خود را تنظیم خواهند کرد.
بازار سرمایه همچنان در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند نسبت به سایر بازارهای مالی، فضای بهتری را تجربه کند. این موضوع، به‌ویژه در شرایطی که تحولات سیاسی و اقتصادی در جریان است بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. اگر یک توافق کامل در حوزه سیاست خارجی شکل بگیرد و در کنار آن ریسک‌های اقتصادی کاهش یابد، تورم کنترل و نرخ بهره تثبیت شود و نرخ ارز به تعادل برسد بازار سرمایه وارد دوره‌ای متفاوت خواهد شد.
در چنین فضایی دو اتفاق کلیدی رخ خواهد داد. نخست، افزایش ارزشگذاری شرکت‌ها که نشان‌دهنده رشد انتظارات مثبت از آینده سودآوری آنها خواهد بود. دوم، ورود نقدینگی جدید به بازار که باعث افزایش رونق معاملات و نقدشوندگی بیشتر خواهد شد.
البته، میزان و کیفیت رشد بازار سرمایه به نوع و ماهیت توافق سیاسی، روند تثبیت نرخ بهره و نرخ دلار توافقی بستگی خواهد داشت اما مساله‌ای که در حال حاضر مشهود است، این است که بازار سرمایه هنوز این تغییرات را به‌طور کامل باور نکرده و نسبت به آنها واکنش قابل‌توجهی نشان نداده است.
چه کسانی برندگان این شرایط خواهند بود؟
در این مرحله، برندگان واقعی افرادی هستند که با پیش‌بینی صحیح تحولات آتی، جریان پول را هدایت کرده و تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را براساس آینده‌نگری تنظیم کنند. بازار همچنان در فاز تردید و انتظار قرار دارد و طبیعی است که بسیاری از سرمایه‌گذاران به این سرعت تغییرات را باور نکنند. اما اگر مسیر اقتصادی و سیاسی به سمت ثبات و توافق حرکت کند، می‌توان تغییرات اساسی در ریل اقتصاد و سیاست را شاهد بود که یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن، نوسانات نرخ ارز و تاثیر آن بر بازارهای مالی خواهد بود.
سرمایه‌گذاران و مدیران پورتفو چگونه باید عمل کنند؟
در نهایت، هر سرمایه‌گذار به اندازه ریسک‌پذیری خود از این بازار سود خواهند برد. تصمیم‌گیری در شرایط فعلی سخت و دشوار است اما آنهایی که در مقاطع خاص رفتارهای متفاوت و هوشمندانه‌تری داشته‌اند، در نهایت برندگان بزرگ این تغییر فاز خواهند بود. این پیام مستقیما خطاب به مدیران پورتفو و صدها نهاد مالی فعال در بازار سرمایه است.
این نهادها کاملا از ابعاد مختلف این تحولات آگاه هستند و اکنون سطح انگیزه و میزان ریسک‌پذیری آنهاست که مشخص می‌کند چه تصمیماتی خواهند گرفت. در ماه‌های آینده، بازار قضاوت خواهد کرد که چه کسانی با تصمیم‌گیری درست، مسیر بهتری را برای سرمایه‌های خود انتخاب کرده‌اند.
به نظر می‌رسد اکنون زمان آن رسیده است که سرمایه‌گذاران به فضای فعلی وزن بیشتری بدهند و تصمیمات خود را با دقت بیشتری اتخاذ کنند. بازیگران حرفه‌ای بازار سرمایه در این مقاطع حساس باید خود را نشان دهند. در زمانی که تمامی زوایای یک توافق سیاسی مشخص شده و شفافیت کامل بر فضای بازار حاکم شود، پیروی از موج‌ها و دنبال کردن روند عمومی ساده‌ترین کار ممکن خواهد بود.
پیچ تاریخی حساس در اقتصاد و سیاست
در نهایت، فراتر از مسائل بازار سرمایه امیدواریم که هرگونه تغییر و تحولی که رخ می‌دهد، پیش از هر چیز به نفع مردم باشد. در این میان، بدون شک صداهای زیادی از سوی برخی گروه‌ها بلند خواهد شد. گروه‌هایی که در سال‌های گذشته از تحریم‌ها و دور زدن آنها، مسیرهای خاصی برای خود باز کرده و از این فضا بهره‌مند شده‌اند. آنها همواره در ظاهر شعارهای مختلف می‌دهند اما در عمل از شرایط فعلی سود برده‌اند و مخالف هرگونه تغییری در ساختار اقتصادی کشور هستند.
اکنون در یک پیچ تاریخی مهم قرار گرفته‌ایم که می‌تواند مسیر اقتصاد و سیاست کشور را تغییر دهد. نقشی که هرکدام از فعالان اقتصادی، مدیران سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران در این برهه بازی می‌کنند، قطعا تاثیرگذار و سرنوشت‌ساز
خواهد بود.