اختصاص بودجه ۴۲‌هزار‌میلیارد تومانی برای قانون شکست‌خورده جوانی جمعیت!

«جهان‌صنعت»- هر بار که بحث کاهش جمعیت در کشور می‌شود، انگشت اتهامات به سوی قانون شکست خورده جوانی جمعیت روانه است اما دولت همچنان بر این عقیده است که این قانون یک روزی به سرانجام می‌رسد بنابراین هر سال بودجه‌های کلانی را برایش در نظر می‌گیرند. بودجه اختصاصی که امسال برای «دبیرخانه ستاد حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در نظر گرفته شده است؛ یک‌هزار و ۷۰۰‌میلیارد تومان است که تمام آن، بابت «ترویج فرهنگ فرزندآوری و اقدامات موثر در راستای جوانی جمعیت» خواهد بود. یک زیرمجموعه دیگر تحت عنوان «تدوین برنامه ساماندهی روش‌های جایگزین نوین در حوزه ناباروری از جمله رحم اجاره‌ای، فریز تخمک، ساماندهی مراکز ارائه‌دهنده این خدمات» آمده که هیچ بودجه‌ای به این زیرمجموعه تعلق نگرفته است. این البته تنها مربوط به دبیرخانه این ستاد می‌شود. «دبیرخانه ستاد حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» هم در جدول ۹ بودجه‌ای معادل هزار‌میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. مجموع بودجه اجرای قانون جوانی جمعیت، در جدول شماره ۲۳ لایحه بودجه آمده است؛ «پیش‌بینی اعتبار جوانی جمعیت در لایحه بودجه ۱۴۰۳» در انتهای جداول بودجه قرار گرفته که همه موارد مرتبط با اجرای این قانون را تجمیع کرده است. جمع بودجه در نظر گرفته شده برای اجرای قانون جوانی جمعیت، بیش از ۴۲‌هزار‌میلیارد تومان است بنابراین قانون فرزندآوری با گذشت بیش از دو سال از اجرای آن فرصت مناسبی است که به لحاظ موفقیت و شکست ارزیابی شود و مشخص شود که این قانون بسیار پر‌هزینه و مساله‌دار چه دستاوردی برای جامعه ایران داشته است.
کاهش ۳۱‌درصدی زاد و ولد و ۱۵‌درصدی ازدواج
کل متولدین دو سال ۴۰۱ و ۴۰۲ به ترتیب برابر ۰۷۵/۱ و ۰۵۸/۱‌میلیون کودک است. این آمار به معنای کاهش ۷/۳ و ۶/۱‌درصدی زاد و ولد نسبت به سال پیش و نسبت به سال ۱۳۹۵ نیز ۳۱‌درصد کمتر شده است. گرچه هنوز آمار مرگ و میر سال ۱۴۰۲ اعلام نشده است، ولی با فرض معقول حدود ۴۴۰‌هزار فوتی، کل جمعیت کشور در سال ۱۴۰۲، حدود ۶۲۰‌هزار نفر افزایش یافته است که با فرض جمعیت ۶/۸۵‌میلیونی کشور (آمار روز سایت مرکز آمار) این رقم به منزله رشد سالانه ۷۳/۰‌درصد است و با اصلاح جمعیت اتباع خارجی حدود ۷۵/۰ ‌درصد خواهد بود. شواهد نشان می‌دهد که در سال‌های آینده نیز این روند کاهشی ادامه خواهد یافت. رشد سالانه جمعیت در سال ۱۳۹۵، حدود ۳/۱‌درصد بود که اکنون تقریبا نصف شده است. تعداد ازدواج در سال ۱۴۰۲ نیز بیش از ۱۵درصد کمتر از سال ۱۴۰۰ شده که کاهش بسیار چشمگیری است ضمن اینکه بخشی از این ازدواج‌ها صوری و برای دریافت وام ازدواج است. در مجموع در این دو سال نرخ خام ولادت و ازدواج کاهش داشته و نرخ خام فوت و طلاق افزایش یافته است.
افزایش میانگین سن مردان و زنان برای ازدواج
جالب‌تر اینکه میانگین سن مردان و زنان در اولین ازدواج هم بالا رفته است. میانگین سن فوتی‌ها هم ۶ماه کم شده که برخلاف روند سال‌های پیش از آن است. نکته مهم‌تر اینکه سیاست و قانون حمایت از فرزندآوری در حال تخریب منطق و طبیعت تشکیل ازدواج و خانواده است به عبارت دیگر مطابق گزارش مقامات رسمی، آمار ثبت‌احوال نشان داده است که کودکان اول و دوم خانوارها نسبت به گذشته کمتر متولد شده‌اند، ولی کودکان چهارم به بالا در خانواده‌ها بیشتر متولد شده‌اند، این یعنی سیاست فرزندآوری در حال افزایش در جمعیت فقرا و پدر و مادرانی در سنین بالاست و این منجر به اختلال در ساختار خانواده و وضعیت اجتماعی و کاهش ضریب هوشی کودکان خواهد شد و این قانون هیچ کمکی به فرزندآوری طبیعی نکرده و شاید اثرات منفی هم گذاشته که فرزندآوری به جای افزایش، کاهش یافته است.
تاثیر منفی قانون جوانی جمعیت
چرا سیاستگذاران و مجلس ایران تا این حد نامعقول و غیرعلمی سیاستگذاری می‌کنند و در این شرایط بد اقتصادی، مبالغ هنگفتی را صرف کاری می‌کنند که نه تنها فاقد اثربخشی است بلکه اثرات منفی هم دارد؟ چند علت برای این وضعیت وجود دارد؛ اول اینکه آنان درک علمی از مسائل و به ویژه این مساله ندارند. معمولا خیلی ساده‌انگارانه تحلیل می‌کنند و گمان می‌کنند با مقداری پرداخت پول و اعتبار، مردم برای ازدواج و فرزندآوری صف می‌کشند همچنین گمان می‌کنند که مردم فراموش کرده‌اند که فرزند بیاورند، بنابراین به شکل سطحی و حتی سخیفی اقدام به تبلیغات مختلف فرزندآوری می‌کنند، غافل از اینکه این رفتارها بیش از پیش مردم را از این سیاست منزجر می‌کند. علت دوم رویکرد دخالت‌محور و اراده‌گرایانه آنان است که گمان می‌کنند در هر کاری باید دخالت کنند و هم می‌توانند دخالت کنند و مساله هم حتما حل می‌شود. اینجا به در بسته می‌خورند و توان اندک خود را در مواجهه با واقعیت فرسوده می‌کنند و به جای عقب‌نشینی شجاعانه اقدام به پیشروی بیشتر و البته لجوجانه می‌کنند!
ناآگاهی از روش‌های علمی و مشورت با کارشناسان
علت بعدی ناآگاهی از روش‌های علمی و مشورت با کارشناسان خبره است، چون مخالف علم هستند قادر نیستند که از یافته‌های علمی و پژوهش‌های جمعیت‌شناسی استفاده کنند. به همین علت است که اغلب جامعه‌شناسان و جمعیت‌شناسان با این سیاست‌ها مخالف هستند چون آن را محصول علم و دانش نمی‌دانند.
کلام آخر
در مجموع می‌توان گفت که مساله آنان فرزندآوری نیست، چون واضح است که سیاست‌های پر‌هزینه و گران آنان شکست خورده است و عقل اقتضا می‌کند که این راه را ادامه ندهند ولی ادامه می‌دهند. چرا؟ زیرا این سیاست از نظر ما و آمار و ارقام رسمی شکست خورده است، ولی از نظر آنان شکست معنا ندارد و همین که قانون فرزندآوری را در قالب اصل ۸۵ و به دور از صحن مجلس و اطلاع مردم به تصویب رساندند و بخش مهمی از منابع مالی کشور را در این راه بیهوده تلف می‌کنند و تورم زیادی را هم به جامعه تحمیل کردند، کافی است که به وظیفه خود عمل کرده باشند، بقیه موارد از جمله اثربخشی سیاست‌ها فاقد اهمیت است. به قول امام جمعه تهران چون انگیزه خیر دارند حتی اگر اشتباه هم کنند، اجر و پاداش می‌برند!
چندی پیش با یک بنگاه املاک محل که انسان شریفی است، گفت‌وگو می‌کردم، گفت پیش‌پای شما زوج جوانی آمده بودند تا خانه‌ای با ودیعه ۲۰۰میلیونی و ۸‌میلیون تومان ماهانه اجاره کنند، گفتم چنین واحدی وجود ندارد. دختر به گریه افتاد و گفتند هر کدام بروند نزد خانواده خود زندگی کنند تا آینده چه پیش آید. مشکل اصلی جوانان اینجاست، سقوط اقتصاد و درآمد. منابع کشور را صرف فرزندآوری و انواع کارهای بیهوده می‌کنند ولی از رشد اقتصادی و ایجاد شغل و مهار تورم غافل هستند. بانک مرکزی اعلام کرد: سال گذشته حدود ۲۰۰‌هزار‌میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری پرداخت کرده‌اند. اینها باید سرمایه‌گذاری و تبدیل به شغل و تولید شود. ابتدا باید دنبال کاهش مرگ و میر و افزایش کیفیت زندگی برای زنده‌ها باشید نه آوردن فرزند بدون آینده. اگر به فکر مردم باشید خودشان فرزند می‌آورند و نیازی هم به وام ندارند.
متاسفانه برای بیشتر مسائل ایران در ذیل همین الگو سیاستگذاری می‌شود. به همین علت است که منابع وجود دارد ولی تلف می‌شود و نتیجه‌ای به دست نمی‌آید.