اختلاف ۳۹‌پله‌ای ایران و ترکیه

نادر نینوایی- ایران با بهره‌مندی از پزشکان متخصص و نیروی انسانی زبده در بیمارستان‌ها، ظرفیت بی‌بدیلی در حوزه گردشگری سلامت دارد اما غفلت از ظرفیت‌های موجود در کشور باعث شده کشورهایی نظیر ترکیه، امارات متحده عربی و هند، جایگاه ایران در زمینه جذب گردشگران سلامت را به مخاطره بیندازد.
آماری که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهد ترکیه با 3/2میلیارد دلار درآمد در سال 2023، رتبه هفتم جهان در گردشگری سلامت را به‌دست آورده و این در حالی است که ایران در رتبه ۴۷رده‌بندی جهانی گردشگری سلامت ایستاده و درآمد آن از نصف درآمد ترکیه از گردشگری سلامت کمتر است.
با وجود این، وزارت تجارت ترکیه می‌گوید که تلاش‌ها برای افزایش ارزش و رقابت‌پذیری گردشگری سلامت در این کشور
در جریان است.
امارات متحده عربی نیز از سال ۲۰۲۲ به یکی از مقاصد محبوب گردشگری سلامت بدل شده است؛ آمار منتشرشده نشان می‌دهد در این سال ۶۴۷هزار گردشگر سلامت وارد دوبی شده‌اند و ۲۷۰میلیون دلار در این شهر هزینه کرده‌اند. در کنار آن سالانه ۱۵هزار گردشگر سلامت نیز به امیرنشین ابوظبی سفر کرده‌اند و از برآوردهای انجام‌شده اینطور بر می‌آید که در طول سال گردشگران سلامت چیزی حدود 4/5میلیارد دلار در امارات هزینه کرده‌اند که این میزان به مراتب بیشتر از درآمد یک‌میلیارد دلاری ایران از گردشگری سلامت است.
نگاهی به آمار و روند رو به رشد گردشگری سلامت در میان کشورهای منطقه و رکود نسبی بازار در ایران گویای آن است که کشورمان باوجود ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالا دارد رقابت منطقه‌ای در حوزه گردشگری سلامت را به کشورهای همسایه واگذار می‌کند.
جهش ترکیه در گردشگری سلامت
ترکیه شاهد افزایش قابل‌توجهی در تعداد گردشگران سلامت است که این کشور را به عنوان مقصد خود انتخاب می‌کنند؛ آمار منتشرشده نشان می‌دهد در سال 2023 مجموعاً 4/1میلیون گردشگر سلامت در ترکیه خدمات‌درمانی موردنظر خود را دریافت کرده‌اند. در واقع این کشور به‌عنوان یک مقصد برجسته برای گردشگران سلامت ظاهر شده است و به همین واسطه نیز توانسته رتبه هفتم جهان در گردشگری سلامت را به خود اختصاص دهد.
زیرساخت‌های قوی و در اختیار داشتن موسسات بین‌المللی شناخته‌شده باعث شده که ترکیه در سال گذشته میلادی 3/2میلیارد دلار از محل گردشگری سلامت درآمد ایجاد کند که این آمار نشان از افزایش 9/1میلیارد دلاری درآمدهای گردشگری سلامت نسب به سال ۲۰۲۲ برای این کشور دارد.
حمایت دولت ترکیه و خصوصاً وزارت بازرگانی این کشور را باید از مهم‌ترین عوامل روند صعودی جذب گردشگران سلامت به این کشور دانست.
کارشناسان بر این باورند که اجرای طرح‌هایی با هدف افزایش ارزش‌افزوده گردشگری سلامت، تسهیل دسترسی به بازارهای بین‌المللی برای شرکت‌های محلی و تقویت رقابت‌پذیری و تلاش‌های برندسازی، از جمله اقدامات موثر ترکیه برای رونق اقتصاد گردشگری سلامت بوده است.
به عنوان بخشی از حمایت دولت ترکیه از گردشگری سلامت، پورتال اینترنتی «شفا در ترکیه» با حمایت دولت راه‌اندازی شد. این پورتال به عنوان پلتفرم اصلی برای نمایش پیشنهادات گردشگری سلامت ترکیه عمل می‌کند. در حال حاضر این پورتال 175موسسه فعال در زمینه گردشگری سلامت را معرفی کرده است. علاوه‌بر این، شاهد تعداد فزاینده‌ای از برنامه‌های کاربردی در فضای مجازی هستیم که نشان‌دهنده افزایش علاقه و مشارکت ملت و دولت ترکیه به گردشگری سلامت است.
ترکیه با داشتن 40موسسه بهداشتی دارای اعتبار بین‌المللی، خود را به‌عنوان مقصد برتر گردشگری سلامت مطرح کرده است.
بخش گردشگری سلامت در ترکیه در این مدت بیش از پیش مورد توجه اتباع آلمان، بریتانیا، روسیه، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان و خاورمیانه قرار گرفته است. این تنوع جمعیتی بر جذابیت ترکیه به عنوان یک مقصد گردشگری سلامت افزوده است.
فاصله معنادار ایران و ترکیه
آخرین آمار اعلامی از تعداد گردشگران سلامت ورودی به کشور را سال گذشته معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داد و اعلام کرد که در سال ۱۴۰۱ مجموعا یک‌میلیون و 200هزار گردشگر سلامت به کشور آمده‌اند.
سعید کریمی با اشاره به اینکه ۲۴۷مرکز درمانی در کشور مجوز گردشگری سلامت دارند، گفت: در رتبه‌بندی جهانی که از سوی یک موسسه آمریکایی درخصوص گردشگری درمانی صورت گرفته، ایران حائز رتبه چهل‌و‌ششم در بین کشور‌های جهان معرفی شده است.
مقایسه رتبه چهل‌وششم ایران و رتبه هفتم ترکیه گویای آن است که ایران رقابت منطقه‌ای را با اختلاف زیاد(۳۹پله‌ای) به ترکیه واگذار کرده است.
کریمی بیشترین گردشگر سلامت مراجعه‌کننده به ایران را مربوط به ۱۰کشور همسایه شرقی و غربی و حاشیه خلیج‌فارس دانست و اظهار کرد: در بین این کشور‌ها عراق و افغانستان در رتبه بالاتر و پاکستان، عمان، بحرین، ارمنستان و تاجیکستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند و کشور‌های مذکور مجموعاً مبدأ بیش از ۹۰درصد گردشگران سلامت ایران بوده‌اند.
معاون درمان وزارت بهداشت ضمن اشاره به اینکه گردشگری سلامت صنعتی ارز‌آور است، عنوان کرد: سالانه حدود یک‌میلیارد دلار به واسطه خدمات گردشگری سلامت وارد کشور می‌شود که این مبلغ علاوه‌بر مراکز درمانی و بیمارستانی به زنجیره هتل‌ها، رستوران‌ها، صنعت حمل‌و‌نقل و دیگر نهاد‌های خدماتی نیز تعلق می‌گیرد.
شایان ذکر است معاون درمان وزارت بهداشت، از برنامه‌ریزی برای افزایش درآمد ارزی از گردشگری سلامت تا سقف ۶میلیارد دلار در سال خبر داده است و به این ترتیب درآمد فعلی گردشگری سلامت ایران را باید حداقل یک‌ششم ظرفیت این صنعت ارزآور قلمداد کرد.
انتظار می‌رود با روی کار آمدن دولت جدید نگاه جدی‌تر به گردشگری سلامت داشته باشیم و با فراهم کردن زیرساخت‌ها، حذف دلالی و ایجاد هماهنگی بین وزارتخانه‌های مرتبط، زمینه را برای اعتلای گردشگری سلامت در ایران فراهم کنیم.