«ارز» داریم یا نداریم؟

گروه صنعت- دیروز در گزارشی به رواج تناقض‌گویی در دولت پرداختیم و اعلام کردیم که دولت حتی در مواردی همچون واردات خودرو نیز درگیر تناقض است و هر مسوولی ‌ساز خود را می‌زند.
ابتدا داود منظور رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه اعلام کرد که تخصیص ارز برای واردات خودرو به صلاح کشور نیست و وقتی در داخل ظرفیت تولید ۵/۱ میلیون دستگاه خودرو وجود دارد نباید ارز برای واردات خودرو تخصیص دهیم.
به فاصله یک ساعت با این اظهارنظر، عباس علی‌آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت با قاطعیت اعلام کرد که مشکلی در تخصیص ارز وجود ندارد و دولت واردات خودرو را به صورت کامل در دستور خود قرار داده است. در این بین حتی ارز واردات خودروهای برقی نیز به صورت کامل تامین شده است.
تقریبا یک ساعت پس از صحبت‌های وزیر صمت، علی جدی نایب‌رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در جلسه‌ای خطاب به رییس‌جمهوری تاکید کرد که دو سال است واردات خودروی نو و کارکرده به عنوان یکی از مسائل اصلی کشور معطل تامین ارز است و از طریق بانک مرکزی دائم بهانه‌جویی می‌شود.
صدیف بدری نماینده مجلس نیز تصریح کرد که واردات خودرو به رغم مصوبه مجلس همچنان معطل مانده و باید هر چه سریع‌تر اجرایی شود.
از سوی دیگر نیز با توجه به تعلل بسیار زیاد دولت در واردات خودرو و کندی روند واردات، به نظر می‌رسید که واردات خودرو معطل تامین ارز بوده و با توجه به صحبت‌های منظور که ‌ساز مخالفت با واردات خودرو را کود کرده، مشخص نیست این مشکل چه زمانی حل شود.
ضیغمی: از صحبت‌های منظور اشتباه برداشت شد
مهدی ضیغمی رییس سازمان توسعه تجارت ایران مانند مسوولان وزارت صمت و البته بانک مرکزی جمله پرتکرار «مشکلی در تامین ارز نداریم» را دوباره گوشزد و اعلام کرد که از صحبت‌های رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه اشتباه برداشت شده است.
آن‌طور که ضیغمی تاکید کرده مقصود منظور از اینکه گفته بود تخصیص ارز به صلاح کشور نیست در واقع این بود که اگر در درآمدهای بودجه پیش‌بینی اشتباهی داشته باشیم در نهایت با عدم تحقق درآمدها، دچار ناترازی می‌شویم که همین ناترازی برای دولت و مردم مشکل‌زا خواهد بود.
ضیغمی در توضیح بیشتر به «جهان‌صنعت» گفت: نظر دولت انجام واردات خودرو هم امسال و سال آینده بوده و رویه دولت تغییر نکرده است. بحث آقای منظور این بود که با توجه به برنامه‌ای که برای واردات در بودجه در نظر گرفته شده وقتی نتوان طبق پیش‌بینی‌ها واردات را انجام داد دچار ناترازی می‌شویم. تاکید آقای منظور بر این موضوع بود.
ضیغمی اضافه کرد: واردات خودرو با قطعیت امسال و سال بعد انجام می‌شود و خللی در برنامه‌های دولت پیش نخواهد آمد.
معاون وزیر صمت در پاسخ به این سوال که به صورت شفاف بگویید آیا برای واردات خودرو مشکل ارزی داریم، گفت: مشکل ارزی به معنای عام نداریم. با بانک مرکزی در مورد تخصیص ارز جلسات نزدیکی برگزار کردیم تا روند تخصیص ارز را تسریع کنیم. وی افزود: طی ۲ هفته گذشته ۱۱۰ میلیون دلار برای واردات خودرو به کشورها ارز تخصیص دادیم ولی اعلام کردیم یک فرصت طلایی برای واردات خودرو داریم در ماه آتی است که بتوانیم عدد قابل‌توجهی ارز تخصیص دهیم که با بانک مرکزی به جمع‌بندی رسیدیم.
ضیغمی در مورد اینکه قرار بود تحویل خودرو به ۳۰ هزار متقاضی که اسفند پارسال ثبت‌نام کرده بودند تا آخر آذر تعیین‌تکلیف شود، گفت: تاخیر دو تا سه هفته‌ای خواهیم داشت ولی تعیین‌تکلیف را انجام خواهیم داد.
معاون وزیر صمت درباره اینکه تا پایان سال چه تعداد خودرو وارد خواهد شد، تصریح کرد: این مساله بستگی به این دارد که بانک مرکزی در این دو الی سه هفته ارز تخصیص دهد. به لحاظ پتانسیلی که داریم حداقل امکان واردات ۴۰ هزار خودروی دیگر را داریم، اما به این شرط که بانک مرکزی در این مدت زمان به سرعت ارز مورد نیاز را تخصیص داد.
وی همچنین در مورد اینکه آیا از ارز خشکبار برای واردات خودرو استفاده می‌شود یا خیر؟ اظهار کرد: از ارز اشخاص مانند شرکت‌های خشکباری و سایر صادرکنندگان برای واردات خودرو و چند کالای دیگر استفاده می‌شود.
بهانه‌جویی‌های ارزی
مصطفی طاهری عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه امروز سرعت واردات خودرو به کندی انجام می‌شود، گفت: بی‌شک یکی از بهانه‌جویی‌ها در این حوزه مربوط به مسائل ارزی بوده، این در حالی است که این اقدام به هر حال باید صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه کاهش قیمت خودرو موضوعی دور از ذهن نیست، اظهار کرد: برای اینکه موضوع کاهش قیمت خودرو به معنای واقعی کلمه محقق شود، باید واردات خودرو انجام و بازار در این عرصه اشباع شود که در این حالت خودروسازان تلاش می‌کنند علاوه بر بالا بردن کیفیت محصولات خود، قیمت خودروهای تولیدی را نیز کاهش دهند.
این نماینده مجلس با یادآوری اینکه طرح واردات خودرو به دلیل قطع آن در مقطعی از زمان باعث انباشت این موضوع شده است، تصریح کرد: آماری که از واردات خودرو در طول یک‌سال داریم بالغ بر ۱۰۰ هزار دستگاه بوده، این در حالی است که این موضوع چند سال اتفاق نیفتاد و همین موضوع باعث شد تا موضوع واردات خودرو به یک طرح انباشت‌شده تبدیل شود.
طاهری با تاکید بر اینکه بحث کیفیت خودرو همواره یکی از دغدغه‌ها در این حوزه بوده و کیفیت در خودرو به معنای تنوع خودرو، امنیت خودرو و نیز مصرف سوخت است، تاکید کرد: وقتی موضوع واردات خودرو مطرح شد، اولین اقدام این بود که دولت یک برنامه زمان‌بندی برای تحقق آن تعیین کند که به دلیل عملیاتی نشدن آن، شاهد استیضاح وزیران در این حوزه بودیم.
تولید داخل پاسخگوی نیاز بازار؟
نکته دیگری که در صحبت‌های منظور خودنمایی می‌کند تاکید او بر تولید ۵/۱ میلیون خودرو در کشور بوده و این در حالی است که طی سال‌های اخیر میزان تولید خودرو در کشور همواره کمتر از یک میلیون دستگاه بوده است.
بر این اساس از سال ۹۷ تاکنون که واردات خودرو ممنوع بوده، در هیچ سالی تولید خودرو در کشور به ۵/۱ میلیون دستگاه نرسیده است. در سال ۹۷ تولید خودرو در کشور ۸۸۴ هزار دستگاه بوده و در ادامه، در سال ۹۸ به ۶۷۷ هزار و ۴۳۵ دستگاه، در سال ۹۹ به ۸۱۴ هزار و ۵۰۹ دستگاه، در سال ۱۴۰۰ به ۸۳۱ هزار و ۵۷۶ دستگاه و در سال گذشته به یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه رسید، بنابراین در هیچ سالی بعد از شروع تحریم‌های ثانویه یک ‌میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید نشده است.
اگر خودروساز داخلی توان پاسخگویی به نیازهای کشور را داشت در این سال‌ها نه بازار دچار این حجم از آشفتگی می‌شد و نه شرکت‌ها تا مرز ورشکستگی می‌رفتند.
بررسی صورت‌های مالی تلفیقی ایران‌خودرو و سایپا (بدون احتساب هزینه‌های مالی) در حدفاصل سال‌های ۱۳۹۷ تا انتهای خرداد ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که مبلغ فروش محصولات شرکت ایران‌خودرو در سال ۹۷ بالغ بر ۲۰ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده است، اما مبلغ بهای تمام‌شده محصولات این شرکت بیش از ۲۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است.
مبلغ فروش این شرکت در سال ۹۸ نیز بیش از ۳۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده، حال آنکه مبلغ بهای تمام‌شده تولید محصولات بیش از ۳۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است.
این روند در سال ۹۹ نیز ادامه داشت به گونه‌ای که ایران‌خودرو بیش از ۶۷ هزار میلیارد تومان خودرو فروخته در حالی که بیش از ۷۸ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان صرف بهای تمام‌شده محصولات کرده بود.
مبلغ فروش این شرکت در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بوده، اما بهای تمام‌شده تولیدات ایران‌خودرو بیش از ۱۱۵ هزار میلیارد تومان ثبت شده است.
در سال ۱۴۰۱ مبلغ فروش ایران‌خودرو بیش از ۱۸۸ هزار میلیارد تومان ثبت شده، اما این شرکت بیش از ۲۰۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان به عنوان بهای تمام‌شده تولید هزینه ‌کرده است.
مبلغ فروش این شرکت در فصل بهار امسال بیش از ۵۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده، اما بهای تمام‌شده تولید محصولاتش ۵۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان ثبت شده است.
وضعیت شرکت سایپا بهتر از ایران‌خودرو نیست، بررسی صورت‌های مالی تلفیقی این شرکت نشان می‌دهد که مبلغ فروش محصولات سایپا در سال ۹۷ بالغ بر هشت‌ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده، اما مبلغ بهای تمام‌شده محصولات این شرکت بیش از ۱۰ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. مبلغ فروش سایپا در سال ۹۸ بیش از ۱۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان ثبت شده و در مقابل مبلغ بهای تمام‌شده تولید محصولات بالای ۱۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده، بنابراین سایپا در این سال با سود فروش مواجه بوده است.
این شرکت در سال ۹۹ معادل ۱۷ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان خودرو فروخته، اما بیش از ۱۹ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان صرف بهای تمام‌شده محصولاتش کرده است. مبلغ فروش سایپا در سال ۱۴۰۰ بیش از ۴۴ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان و افزون بر ۴۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، بهای تمام‌شده تولیدش ثبت شده است.
سایپا بیش از ۶۰ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ خودرو فروخته حال آنکه بیش از ۶۹ هزار میلیارد تومان برای بهای تمام‌شده تولید هزینه‌ کرده است.
در فصل بهار امسال نیز مبلغ فروش این شرکت بیش از ۱۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بوده، اما حدود ۱۷ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان صرف بهای تمام‌شده تولید شده است.