ارومیه؛ هر سال دریغ از پارسال

نام دریاچه ارومیه و مشکلات پیرامون آن را امروز و دیروز نیست که شنیده‌ایم، سال‌هاست که بسیاری از ما درگیر مشکلات این دریاچه هستیم و به عنوان یک ایرانی در نگاهی جامع‌تر به عنوان یک انسان، قلبمان از خشک شدن این میراث گرفته است.
بد نیست بدانید که با از دست دادن دریاچه ارومیه، تنها یک دریاچه نیست که از بین می‌رود، ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران است و به دلیل دشت‌های سرسبزی که اطرافش قرار دارد از حیث کشاورزی و دامداری ارزش و اهمیت والایی دارد، این دریاچه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی در منطقه آسیای غربی است و ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی این مکان را برای زندگی خود انتخاب کرده‌اند، همچنین این دریاچه دارای ۱۰۲ جزیره نیز هست که تمامی آنها از سوی سازمان یونسکو جزو اندوخته‌های طبیعی به ثبت رسیده‌اند.
تمام اینها جزیی از دریاچه ارومیه هست و خود دریاچه نیست، هر سال به طور متوسط ۳۵ سانتیمتر از سطح این دریاچه کم می‌شود و با همین سرعت اگر پیش برویم تا چند سال دیگر در کتاب‌های تاریخ فرزندان ما از کویر ارومیه خواهند خواند، کویری که در زمان اجدادشان یک دریاچه بزرگ بود.
این دریاچه هنوز هم در حال خشک شدن است، نزدیک به ۱۵ سال است که کم شدن حجم آب این دریاچه بیداد می‌کند با این حال گویا تا مدت‌ها مسوولان در خواب به سر می‌برده‌اند. همین فروردین سال ۹۰ بود که اعتراضاتی علیه خشک شدن دریاچه ارومیه به راه افتاد و دامنه این اعتراضات حتی به مجلس نیز کشیده شد، با این حال این اعتراضات نیز مانند بسیاری از موارد دیگر نتیجه‌ای با خود به همراه نداشت.
مرداد ماه همان سال مجلس با طرح دو فوریتی انتقال آب به دریاچه مخالفت کرد و گرچه احتمالا نمایندگان نیز دلایل خود را برای مخالفت با این طرح داشتند، با این حال هرچه بود راهکاری در آن زمان ارایه نشد که دریاچه ارومیه و تمام متعلقاتش را از خطر انقراض به در آورد.
آمار‌هایی که در این باره ارایه شده‌اند کمی عجیب و غریب و غلط انداز است، گفته شده که هر سال نزدیک به ۳۵ سانتیمتر از تراز دریاچه ارومیه کاسته می‌شود، به گفته علیرضا دایمی با تلاش مسوولان تراز دریاچه امسال تنها هشت سانتیمتر از سال گذشته کمتر شده و به ۱۲۷۱ رسیده و این در حالی است که مسعود باقرزاده کریمی، سه سال پیش از این ضمن ابراز نگرانی از کم شدن حجم آب، تراز دریاچه را ۱۲۷۲ سانتیمتر اعلام کرده بود.
برداشت‌های غیرمجاز محدود می‌شوند
سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با تاکید بر اینکه سیاست این وزارتخانه در مورد دریاچه ارومیه، حفظ شرایط موجود است، گفت‌: فعلا در کوتاه‌مدت امکان بهبود وضعیت دریاچه ارومیه نداریم و تلاش می‌کنیم شرایط بدتر از این نشود.
علیرضا دایمی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تاکید بر اینکه یکی از معضلات اصلی دریاچه ارومیه برداشت‌های غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی،‌ آب‌های سطحی و روان‌آب‌هاست، گفت: تراز دریاچه ارومیه در سال‌جاری نسبت به سال گذشته هشت سانتیمتر کمتر است. اما در کل روان‌آب‌های بیشتری به دریاچه وارد شده و تراز آن به ۱۲۷۱ رسانده است.
وی افزود: به طور معمول هر سال ۳۵ سانتیمتر از تراز دریاچه ارومیه کمتر می‌شد و اگر بتوانیم امسال کمبود بیشتر تراز را در حوزه این دریاچه نداشته باشیم، موفقیت بزرگی به دست آورده‌ایم.
سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با تاکید بر لزوم توجه به چند مولفه از جمله آب‌های زیرزمینی درباره دریاچه ارومیه اظهار کرد: ‌۳۰ هزار چاه فاقد پروانه و غیرمجاز در آن ناحیه داریم و برداشت‌های مستقیم از آب‌های سطحی بسیار زیاد است.
دایمی با اشاره به توسعه کشاورزی گفت: مردم آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، مردم زحمت‌کشی هستند، آن منطقه نیز خاک خوبی دارد بنابراین سهم آب برداشته می‌شود و به دریاچه نمی‌ریزد.وی تصریح کرد: باید تلاش کنیم که با کمک خود مردم مشکل دریاچه را حل کنیم همیشه گفته‌ام که بدون کمک و مشارکت مردم، مشکل دریاچه ارومیه حل نمی‌شود.
سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با تاکید بر اینکه تنها با اقدامات یک دستگاه معضل دریاچه ارومیه حل نمی‌شود، اظهار کرد: این معضل در چند دهه ایجاد شده و براساس بررسی‌ها ۱۵ سال است که این اتفاق افتاده است بنابراین برای حل مشکل نیز نیاز بازه زمانی بلندمدت داریم.
دایمی با اشاره به اینکه ایجاد معضل دریاچه ارومیه توسط مولفه‌های متفاوت اتفاق افتاده است به توسعه کشاورزی و برداشت‌های بدون پروانه تاکید کرد و گفت: دستگاه‌هایی چون قوه قضاییه در استان باید به ما کمک کنند.
وزارت نیرو ضربتی عمل نمی‌کند
دایمی با تاکید بر اینکه قصد ما این نیست که چاه‌های غیرمجاز را به صورت ضربتی و بسیار عامرانه جمع کنیم، گفت: ‌می‌خواهیم با نصب کنتور و لوازم اندازه‌گیری چا‌ه‌ها محدود شوند و مصارف تعریف شده باشند.
سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با تاکید بر اینکه در آذربایجان شرقی اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته است، اظهار کرد: چاه‌های غیر مجاز یا جمع شدند یا برای برخی از آنها پروانه صادر شده است.این کار در آذربایجان غربی شروع شده وامیدواریم انجام شود.
باروری ابرها و افزایش بارندگی
۴۳ درصدی
دایمی با تاکید بر اینکه باروری ابرها از دیگر اقدامات وزارت نیرو است، گفت: هنگامی که هوا خوب باشد به طور هفته‌ای باروری ابرها صورت می‌گیرد و این کار باعث افزایش ۵ تا ۱۰ درصدی میزان بارندگی‌ها می‌شود.
وی با اشاره به تاثیر تغییرات اقلیمی و جوی در بهبود وضعیت دریاچه ارومیه تصریح کرد: در سال‌جاری میزان بارندگی‌ها حدود ۴۳ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته و نسبت به درازمدت ۳۸ درصد بیشتر شده است بنابراین اقدامات صورت گرفته در باروری ابرها هم موثر بوده است.سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به لزوم ادامه باروری ابرها در منطقه گفت: باید هزینه این کار پرداخت شود و باروری ابرها به صورت پی در پی صورت گیرد تا بتوانیم گام اول سیاستمان که حفظ شرایط فعلی دریاچه ارومیه است را محقق کنیم و به سمت بهبود و اصلاح شرایط دریاچه برویم.