از انتظارات مردم تا اقدامات دولت

آرزو فرشید- رییس دولت تدبیر و امید در جلسه دیروز خود با کمیته‌های ستاد مقابله با کرونا از انتظارات خود از جامعه و مردم گفت و تاکید کرد که با توجه به باقی بودن خطر کرونا، همچنان باید در خانه ماند و پروتکل‌های بهداشتی را نیز رعایت کرد. بیراه هم نگفته و تذکرش کاملا بجا بود. شیخ ما اما به جای تاکید بر شیرینی شیره کاش حرف‌ تازه‌تری ‌می‌زد و مثلا می‌گفت که مردم وقتی دغدغه نان دارند و این روزها یا مشغول به کار شده یا برای رسیدن ۳۰ فروردین– در تهران- و بازگشایی کسب‌وکارها روزشماری می‌کنند، چطور باید در خانه بمانند؟ حداقل کاش می‌گفت که او و دولت تحت فرمانش چقدر از انتظارات مردم مطلع بوده و به آن پاسخ داده‌اند.
درست است که دست دولت خالی است و در این شرایط تحریمی و با این اوضاع و احوال تعطیلی وضعیت اقتصادی بهتر از مردم ندارد اما همه انتظارات مردم حول محور مسائل اقتصادی نیست و می‌شد با اندکی توجه به آن پاسخ داد. پاسخگویی به برخی از سوالات و ابهامات موجود نه تنها پول نمی‌خواهد بلکه موجب تعمیق روابط ملت و حاکمیت شده و در این شرایط حساس کنونی بسیار کارگشاست.
انتظار شفافیت
محمدرضا خباز، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده پیشین مجلس در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بر ضرورت پاسخگویی به همین بخش از انتظارات جامعه تاکید کرد. او گفت: «انتظارات مردم در وهله نخست بیان واقعیت‌هایی است که برای همه به عنوان سوال مطرح است. مثلا پاسخ به این سوال که چرا وقتی کرونا شایع شده بود، ارتباط هوایی بین ایران و چین قطع نشد؟ اگر پاسخ به این سوال را بدهند و دلایل خود را بیان کنند حتما مردم تا حدی به آرامش می‌رسند. الان گمانه‌زنی‌هایی می‌شود و چه بسا برخی گرفتار غیبت و تهمت هم می‌شوند. سوال دوم این است که وقتی در ایران کرونا شروع شد چرا قم قرنطینه نشد؟ آیا دولت قصدی برای این کار داشت یا نه؟ اگر قصد داشت نیز باید بگوید که چه کسانی مانع شدند؟ به نظر بنده اگر این مسائل برای مردم حل شود آرامش در جامعه برقرار و یک نوع همکاری بین مردم و دولت ایجاد می‌شود. حتی از هزینه‌های اجتماعی که در اثر اتفاقات سال ۹۸ تحمیل شده و پیوند بین مردم و مسوولان را کم کرده بود، خواهد کاست و این پیوند را افزایش خواهد داد.»
وی افزود: «به قول حافظ دو گناه غیرقابل بخشیدن است؛ یک دروغ و دوم ریاکاری. اگر قرار باشد جامعه را به جامعه موردنظر حافظ بدل کنیم باید قبل از همه با همه وجود با دروغ مبارزه کنیم. اول هم باید از حاکمیت، دستگاه‌های دولتی و صدا و سیما شروع کنیم. پیامبر اسلام فرموده‌اند: «الناس علی دین ملوکهم» یعنی مردم بر دین حاکمان خود هستند و هر چه که حاکمان به آن عمل کنند به عنوان روش مطلوب در جامعه مرسوم می‌شود. نکته دیگر اینکه مبارزه با دروغ خیلی از مسائل کشور را حل می‌کند.»
خباز ادامه داد: «برخی در کشور برای آنکه دستگاه خود را خوب جلوه دهند دست به ارائه آمار غیرواقعی می‌زنند و این در داخل جامعه در رده‌های مختلف وجود دارد. به نظرم لازم است ستاد مبارزه با کرونا از نخبگانی که علاقه‌مند به نظارت هستند، دعوت کند. آن را که حساب پاک است از محاسبه چه باک است؟ لازم است و انتظار می‌رود که نظارت‌هایی غیر از نظارت دستگاه‌های دولتی مثل نظارت احزاب یا نظارت NGOها را در دستور کار قرار دهند.»
وی تاکید کرد: «باید از دولت انتظار داشته باشیم که در این باقیمانده از ایام خدمت خود، یک روش مطلوب خداپسند ابداع و اجرا کند و هر کسی که آمار دروغ ارائه کرد را سریعا عزل کند. انتظار من به عنوان یک شهروند مبارزه با دروغ و ریاکاری است. قطعا در این صورت است که وقتی دولت انتظارات خود از مردم را بیان کند، مردم با جان و دل می‌پذیرند.»
تاثیر اعلام تصمیمات نیم‌بند
این نماینده پیشین مجلس در پاسخ به اینکه عملکرد دولت در عرصه اقتصاد چقدر با انتظارات مردم هماهنگی داشته است، گفت: «یکی از ایراداتی که می‌توان به این بخش از عملکرد دولت گرفت این است که تصمیمات خود را در مرحله‌ای که در حد خبر بود و هنوز دستورالعمل آن نوشته نشده و ابلاغ نشده بود، اعلام کرد. بهتر بود تصمیم خود را در مرحله‌ای که گرفته شد، اعلام کند مثلا شبی که وام یک میلیونی را به حساب مردم ریختند، آن را اعلام کنند.»
وی با طرح این سوال که چه اصراری به اعلام تصمیمات نیم‌بند است، گفت: «وقتی خبری را اعلام می‌کنیم مردم تصور می‌کنند دو روز دیگر عملی می‌شود و عملی نشدن آن به اعتماد آنان ضربه می‌‎زند. الان قرار است دولت تولیدکنندگانی که آسیب دیده‌اند کم کند، دستش درد نکند اما وقتی بگویید که انجام شده چون بیان خبر توقع ایجاد می‌کند و تا زمانی که عملی شود آنقدر مردم علیه دولت حرف زده‌اند که وقتی پول به حساب رفت دیگر هیچ حلاوت و شیرینی‌ای ندارد.»
نقش اعتمادسازی
خباز در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر فاصله احتیاج و انتظار مردم با اقدامات دولت چقدر است گفت: «قطعا احتیاج مردم خیلی بیشتر از اینهاست اما نباید حقایق را هم نادیده گرفت. کشوری که درآمد نفتی آن تقریبا به هیچ رسیده و درآمد دیگری هم ندارد و از بعد بین‌المللی هم تحت فشار است، دیگر توانی ندارد. دولت در این کشور مثل پدری‌ است که بچه‌ها از او انتظارات بحق و زیادی دارند اما او بیشتر ندارد. روشن است که باید بگوید شما حق دارید اما کل درآمد من همین‌قدر است. به نظر من باید واقعیت را به مردم گفت. من به عنوان کسی که ۱۶ سال در مجلس و عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه و اقتصاد بوده و بودجه را تنظیم کرده است می‌گویم که درآمد کشور بیش از این کشش ندارد چون از یک سو استکبار جهانی چنان فشار آورده که ما هیچ ارتباط مالی‌ای نمی‌توانیم برقرار کنیم. از سوی دیگر درآمد نفتی باقی نمانده و درآمدهای حاصل از مالیات و… هم در این شرایط کاهش یافته است. البته راه‌های دیگری برای کمک به مردم وجود دارد مثلا دولت دریافت قبوض آب و برق را دو سه ماه به تعویق اندازد.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به اینکه انتظار مردم با اقدامات دولت چقدر فاصله دارد و چطور می‌توان این فاصله را کاهش داد گفت: «انتظار واقعی مردم بالاست و حق هم دارند اما توان دولت بیش از این نیست فلذا ارتباط بین انتظار مردم و اقدامات دولت بسیار زیاد است. برای کاهش این فاصله از یک سو باید واقعیت‌های اقتصادی را به مردم گفت و از سوی دیگر به ابهامات موجود که ربطی به توان مالی کشور ندارد، پاسخ داد.
توجه داشته باشید که به خاطر اتفاقات سال ۹۸ حرف دولت خیلی برای مردم قابل قبول نیست و این را در انتخابات اخیر نشان دادند. به اضافه اینکه برخی از مردم اطلاعات خود را از رسانه‌های بیگانه دریافت می‌کنند و آنان هم شب و روز برای فاصله انداختن بین مردم و حاکمیت تلاش می‌کنند بنابراین دولت باید در گام اول فاصله اعتمادی را کم کند تا حرف‌هایش برای مردم قابل قبول باشد و انتظارات آنان را با دل و جان بپذیرد.»
به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که پاسخگویی دولت به همه انتظارات مردمی ممکن نیست و موانع بسیاری در این راه وجود دارد اما حداقل می‌توان انتظار داشت که آقایان زحمت شفاف‌سازی در زمینه ابهامات موجود را به خود دهند و گامی در جهت اعتمادسازی بردارند. روشن است که افزایش اعتماد عمومی در افزایش تاب‌آوری مردم در مقابل مشکلات اقتصادی نیز نقش چشمگیری خواهد داشت.