از دست رفتن بازارهای هدف صادراتی

در حالی که قیمت جهانی روغن زیتون صعودی است و به لیتری ۵ و نیم تا ۶ یورو رسیده، به گفته رییس شورای ملی زیتون، ایران صادرات روغن ندارد و غالبا میوه زیتون صرف تولید کنسرو می‌شود.
این در حالی است که بازار جهانی روغن زیتون بازاری پویا است و بر اساس آمارهای منتشرشده از سوی سازمان فائو، کشورهای اسپانیا، ایتالیا و مراکش بزرگ‌ترین تولید‌کننده‌های این محصول محسوب می‌شوند و صادرات این محصول به عنوان یک منبع درآمدی ویژه برای این مناطق محسوب می‌شود. به طوری که در سال ۲۰۲۱ درآمد حاصل از صادرات روغن زیتون برای اسپانیا بیش از ۹/۳ میلیارد دلار بوده است.
با وجود این در حالی که ایران خود تولید‌کننده زیتون است در حوزه صادرات روغن زیتون جایگاهی ندارد، چراکه صادرات نمی‌کند. در واقع به گفته کارشناسان و فعالان بخش، روغن زیتون تولیدی ایران قابلیت صادرات به بسیاری از کشورها را دارد، اما مساله اینجاست که وقتی در بازارهای جهانی وارد می‌شوید باید بتوانید سبد خریدار را کاملا تامین کنید، یعنی وقتی روسیه خواهان کنسرو زیتون ایران است، در صورتی خرید می‌کند که بتواند روغن زیتون را نیز از همین جا تهیه کند، در غیر ‌این صورت به بازارهایی می‌رود که هر دو کالا را با هم ارائه دهند، بنابراین با توجه به ممنوعیت صادرات روغن زیتون، بازارهای هدف صادراتی نیز از دست می‌روند. با وجود اینکه امسال مازاد تولید میوه زیتون در کشور داشتیم، اما به گفته فعالان، بخش دولتی همکاری لازم را برای اعطای مجوز صادرات انجام نداده و بنابراین میوه زیتون غالبا صرف تولید کنسرو زیتون شده و تولید‌کننده‌ها چندان به سمت تولید روغن زیتون ترغیب نشده‌اند.
مهدی عباسی رییس شورای ملی زیتون ایران در این خصوص گفت: در حوزه تولید روغن زیتون امسال حدود ۹ هزار تن تولید داشتیم البته تولید در این بخش می‌توانست تا ۲۰ هزار تن برسد، اما متاسفانه عدم برنامه‌ریزی در معاونت اقتصادی و امور برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی باعث شد این تولید از دست ما خارج و اغلب برای کنسرو زیتون برداشت شود.
عباسی افزود: یکی از عدم همکاری‌ها این بود که اجازه صادرات روغن زیتون را ندادند و از طرفی واردات روغن زیتون را آزاد گذاشتند و این باعث می‌شد در بازار روغن زیتون هیچ‌گونه مشوق و امیدی برای تولید‌کننده نباشد.
۷۰ درصد زیتون تبدیل به کنسرو شد
عباسی بیان کرد: به عبارت دیگر امسال حدود ۷۰ درصد محصول زیتون را تبدیل به کنسرو کردیم، یعنی حدود ۲۵۰ هزار تن میوه زیتون داشتیم که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد آن می‌توانست تبدیل به روغن زیتون شود و به ترتیب می‌توانستیم تا ۲۰ هزار تن روغن زیتون تولید کنیم.
وی درخصوص شرایط تولید و بازار در سال آینده نیز گفت: امسال از نظر تولید وضعیت خوبی نخواهیم داشت، به دلیل اینکه پارسال به اصطلاح سال «آن» بود و امسال «آف» زیتون است. عباسی ادامه داد: به این ترتیب این بهترین فرصتی بود که بتوانیم خودکفایی روغن زیتون را در کشور جشن بگیریم، اما متاسفانه این عدم همکاری معاونت برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی باعث شد این فرصت را از دست بدهیم و امسال نیز چشم‌اندازی برای تولید روغن زیتون نمی‌بینیم.
قیمت هر لیتر روغن فرابکر در بازارهای جهانی، ۶یورو است
رییس شورای ملی زیتون درخصوص قیمت جهانی روغن زیتون می‌گوید: قیمت روغن زیتون در بازارهای جهانی رو به افزایش است به طوری که الان قیمت هر لیتر روغن زیتون فرابکر به ۵ و نیم الی ۶ یورو رسیده است. عباسی با بیان اینکه واحدهای تولید داخل باید بتوانند از این فرصت و بازار استفاده کنند گفت: در واقع جای دادن روغن زیتون در سفره مردم، یک موضوع مهم است و سیاستگذاری کلانی را می‌طلبد، چراکه مصرف روغن زیتون در دنیا جا افتاده و بابت مصرف روغن زیتون به مصرف‌کننده‌ها به طور مستقیم و غیر‌مستقیم سوبسید می‌دهند. وی ادامه داد: جالب اینجاست که از یک طرف برای واردات روغن پالم یارانه و کمک دولتی پرداخت می‌شود و از آن طرف نیز هزینه‌های گزافی صرف واردات داروهای قلبی- عروقی می‌شود. در حالی که روغن زیتون در بدن رسوب نمی‌کند و همچنین شوینده است و گرفتگی رگ را برطرف می‌کند.
رییس شورای ملی زیتون همچنین در پاسخ به این سوال که چند درصد بازار روغن زیتون داخلی و چند درصد روغن وارداتی پوشش می‌دهد، گفت: امسال حدود ۶۵ درصد از بازار را روغن زیتون داخلی پوشش داده است در حالی که سال‌های قبل میزان واردات ۶۰ به ۴۰ بود و ۶۰ درصد بازار را وارداتی‌ها تامین می‌کردند. گفتنی است در حوزه تولید روغن زیتون کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا، مراکش، ترکیه، یونان، مصر، پرتغال، تونس، الجزایر، سوریه، آرژانتین، اردن، پرو، ایالات‌متحده، لیبی، لبنان، شیلی، ایران، آلبانی و…» جزو تولید‌کننده‌های مطرح هستند. همچنین در حوزه صادرات روغن زیتون نیز کشورهای «اسپانیا، ایتالیا، پرتغال» جزو اصلی‌ترین صادر‌کننده‌ها محسوب می‌شوند و سالانه درآمدزایی بالایی از این طریق رقم می‌زنند.