از نبود شغل برای زنان تحصیلکرده تا عدم حمایت از کارگران فصلی زن

زندگی در مناطق مرزی برای مرزنشینان اغلب با مشکلاتی همچون عبور گروه‌های قاچاقچی، حضور دسته‌های بزرگ پناهجویان، دوری از مناطق مرکزی و کمبود امکانات، عدم دسترسی به شغل مناسب و… همراه است و البته زنان در این مناطق با مشکلات و سختی‌های بیشتری از جمله ترک‌تحصیل، خرده‌فرهنگ‌های قومی و قبیله‌ای و… مواجه هستند. دختران به دلیل تعصبات قومی و قبیله‌ای و مسائل فرهنگی اجازه تحصیل در شهرهای اطراف محل سکونت خود را نداشته و با توجه به نبود مراکز آموزشی در برخی مناطق دور افتاده و روستایی مجبور به ترک تحصیل می‌شوند.
بسیاری از زنان تحصیلکرده در حاشیه هستند
«سکینه نارویی» کارشناس آسیب‌های اجتماعی در بحث طلاق و خانواده درباره بیشترین مشکلات زنان در استان سیستان‌و‌بلوچستان به ایلنا گفت: «زنان سیستان‌و‌بلوچستان محدودیت‌های زیادی دارند که در اجتماع هم به آن توجه نمی‌شود. اینکه بانوان حق داشتن پست و مقامی در این استان ندارند، جای تامل دارد. بسیاری از بانوان توانمند در این استان حضور دارند که می‌توانند در موقعیت‌های مختلف نقش‌آفرین باشند، اما برخلاف توصیه‌های رهبر معظم انقلاب و توجه ویژه ایشان به بانوان، بسیاری از بانوان سیستان‌و‌بلوچستانی در حاشیه هستند و ما از مسوولان می‌خواهیم که به شایسته‌سالاری فارغ از جنسیت
توجه کنند.»
وی ادامه می‌دهد: «مشکلاتی که زنان را در منطقه ما بیش از همه موارد تهدید می‌کند، این است که زن‌ها و تحصیلات آنها مورد اهمیت قرار نمی‌گیرد. وقتی یک خانم تحصیلکرده است، هیچ کمکی برای ایجاد شغل به این زن نمی‌شود و بیشترین پست‌های مدیریتی در استان ما به مردان اختصاص داده می‌شود و به شایسته‌سالاری و توانمندی زنان
توجه نمی‌شود.»
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی استان سیستان‌و‌بلوچستان بیان کرد: «بیشتر زنان به دلیل اینکه تحصیلات داشته، اما شغلی ندارند، ناامید می‌شوند و بیشتر خانه‌نشین می‌شوند و کمتر زنی وارد جامعه می‌شود. حتی سوزن‌دوزی زنان بلوچ اگر پشتیبانی و بیمه می‌شد، اقتصاد خانواده‌ها بهتر می‌شد، اما با اینکه سوزن‌دوزی ملی هم شده است باز هم توجهی که باید به زنانی که کار سوزن‌دوزی انجام می‌دهند، نمی‌شود.»
نارویی با اشاره به دیگر آسیب‌های این منطقه گفت: «از دیگر آسیب‌های این منطقه ازدواج‌های تحمیلی است گاهی اوقات در خانواده‌هایی که با مشکلات اقتصادی همراه هستند دختران کوچک را به مردان با سنین بالا می‌دهند. آمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در استان سیستان‌و‌بلوچستان بالاست، همچنین با کمبود ۱۷ هزار کلاس آموزشی در این استان مواجه هستیم.»
وی با اشاره به وجود تورم و بیکاری در استان و فشاری که این مسائل به مردم تحمیل می‌کند و همچنین نوسانات قیمت اجناس گفت: «در بلوچستان هرکسی برای خودش یک قیمتی می‌گذارد و نظارتی از سازمان‌های مربوطه در این زمینه انجام نمی‌شود.»
نارویی اظهار کرد: «همچنین معلم از دیگر استان‌ها برای ما می‌آورند، در حالی که معلم باید بومی بوده و با منطقه آشنا باشد. مهم‌ترین موضوع در جامعه آموزش است و اگر توسعه و پیشرفت در بلوچستان آمار پایینی دارد به دلیل کم‌توجهی مدیرانی است که در این منطقه حضور دارند. مدیران ناکارآمد باعث بروز مشکلات در منطقه ما شده‌اند که بانوان قربانیان اصلی این جامعه هستند.»
مشکلات زنان در مناطق مختلف مرزی متفاوت است و در این میان زنانی که با تلاش فراوان در این مناطق موفق به ادامه تحصیل شده‌اند، نمی‌توانند در منطقه خودشان شغل و کار مناسب داشته باشند و مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ مراکز استان‌ها هستند.
مهاجرت زنان تحصیلکرده از نقاط مرزی به مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ
«لیلا حسینی» مدرس دانشگاه و حوزه علمیه کرمانشاه در این باره به ایلنا می‌گوید: «متاسفانه از زنان نخبه در پست‌های کلیدی در استان و شهرستان کمتر استفاده می‌شود و این‌عدم استفاده از زنان نخبه بسیار مورد توجه قرار گرفته و ابزاری شده است برای افرادی که در مقابل جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند.»
وی ادامه می‌دهد: «این موضوع باعث مهاجرت زنان تحصیلکرده به شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها نیز می‌شود، چراکه اکثر استخدام‌هایی که در منطقه اورامانات می‌شود با جنسیت مرد است مگر در آموزش‌و‌پرورش که در حد محدودی از زنان استفاده می‌شود.»
این مدرس دانشگاه درباره سایر آسیب‌های اجتماعی در منطقه اورامانات می‌گوید: «در مورد آسیب‌های اجتماعی در منطقه اورامانات استان کرمانشاه به دلیل جو مذهبی‌ای که در منطقه وجود دارد، کم است. البته مساله طلاق یکی از موضوعاتی است که ما با آن مواجه هستیم که آن هم ریشه‌های اقتصادی دارد.»
وی ادامه می‌دهد: «محرومیت از تحصیل در حال حاضر درمنطقه ما پررنگ نیست، اما اگر کودک‌همسری را ازدواج دختران کمتر از ۱۸ سال در نظر بگیریم در منطقه ما وجود دارد که در بسیاری از موارد مختوم به طلاق می‌شود. البته همان‌طور که گفتم وضعیت بهتر شده است و آسیب‌هایی مانند محرومیت از تحصیل و کودک‌همسری در سنین پایین بسیار کمتر شده است که البته باید به نقش نهضت سوادآموزی در تحصیل زنان و دختران بازمانده از تحصیل اشاره کنم که بسیار کارساز بوده است.»
یکی دیگر از موضوعاتی که زنان در برخی از مناطق با آن مواجه هستند، این است که دختران به دلیل تعصبات قومی و قبیله‌ای و مسائل فرهنگی اجازه تحصیل در شهرهای اطراف محل سکونت خود را ندارند و با توجه به نبود مراکز آموزشی در برخی از مناطق دورافتاده و روستایی مجبور به ترک تحصیل می‌شوند.
ازدواج در سنین پایین به صورت عشیره‌ای و طایفه‌ای بیشتر انجام می‌شود
ثریا ذهابی مدیر حوزه علمیه خواهران در شهرستان اشنویه در این باره گفت: «برای بهبود وضعیت و رفع مشکلات و آسیب‌های اجتماعی اولین زیربنای ما موضوعات آموزش‌و‌پرورش است. هنوز هم فرهنگ مردسالاری در برخی از مناطق حاکم است و زن قدرت اختیار از خود را ندارد به ویژه در روستاهای صعب‌العبور نبود مراکز آموزش مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است، چراکه به دلیل تعصبات و مسائل فرهنگی که وجود دارد به دختران اجازه داده نمی‌شود برای تحصیل به سایر شهرهای اطراف بروند، البته گروه‌های جهادی در این زمینه فعالیت می‌کنند، اما به نظرم کافی نیست.»
وی با اشاره به سایر مشکلات زنان در این مناطق تصریح می‌کند: «در این منطقه با موضوعاتی مانند ازدواج در سنین پایین که بیشتر به صورت عشیره‌ای و طایفه‌ای انجام می‌شود، مواجه هستیم. از دیگر مشکلات ما در این مناطق‌ ندادن سهم‌الارث به زنان، طلاق و خودکشی است. با توجه به اینکه شهرستان‌های ما در مناطق صفر مرزی هستند هرچند فعالیت‌های کشاورزی و دامداری صورت می‌گیرد، اما جوابگوی نیاز خانواده نیست و کارگران فصلی زن هیچ حمایتی نمی‌شوند و از بیمه برخوردار نیستند.»
ذهابی با اشاره به مشکلات زنان سرپرست خانوار خاطرنشان می‌کند: «زنان سرپرست خانوار با مشکلات متعددی مواجه هستند و مجبورند مشاغل سخت و طاقت‌فرسا یا مشاغلی که با شأن آنها تناسبی ندارد را انجام دهند. زنانی که همسران‌شان در زندان هستند با مشکل تامین هزینه مسکن و هزینه‌های زندگی مواجه هستند و افزایش اجاره مسکن مشکلات زیادی را برای زنان سرپرست خانوار ایجاد کرده است. امیدواریم مسوولان نگاه ویژه‌تری به مناطق مرزی و محروم کشور داشته باشند تا شاهد کاهش این مشکلات و آسیب‌ها در مناطق مرزی باشیم.»