از نظارت نمایندگان تا سهم خواهی استان‌ها

وقتی نام سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به گوش می‌رسد نام دو شخص در ذهن تکرار می‌شود. سید‌محمد بهشتی و مهدی حجت؛ حجت که پایه‌گذار سازمان میراث فرهنگی است و بهشتی نیز از قدیمی‌های سازمان و آشنا به فعالیت‌های این دستگاه عریض و طویل.
بعد از تصویب مجلس و تایید لایحه تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه عکس‌العمل‌های متفاوتی از جانب کارشناسان این حوزه صورت گرفت. برخی این نوید را می‌دادند که با تبدیل این سازمان به وزارتخانه دست دولت برای تغییر پیاپی مدیران که در سالیان گذشته بلای جان صنعت گردشگری و آثار تاریخی و بازار صنایع‌دستی است کوتاه خواهد شد. برخی دیگر نیز این لایحه را در جهت سهم‌خواهی نمایندگان مجلس معنی کردند و نسبت به آینده امیدوار نیستند، دو دیدگاهی که در کلام بهشتی و حجت نیز وجود دارد. بهشتی به آینده وزارتخانه امیدوار است و حجت این لایحه را مضر می‌داند.
۳ حوزه متجانس‌ در قالب وزارتخانه ماموریت خود را ادامه دهند
سیدمحمد بهشتی رییس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری‌ از جمله معدود روسای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است که در سال‌های پایانی ریاستش در سازمان میراث فرهنگی به ادغام با گردشگری رسید. او در گفت‌وگو با ایلنا گفت: وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، مزیت‌هایی دارد که باید از فرصت ایجاد شده استفاده شود.
او درخصوص مهم‌ترین مزیت‌های وزارتخانه شدن میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: این امکان ایجاد می‌شود که بتوانیم بین سه موضوع میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری که با ادغام یک عنوان را پیدا کرده‌اند و در طول سال‌های گذشته مشخص شده‌ است که در عین آنکه با یکدیگر ربط دارند‌ اما تجانس ندارند، هماهنگی ایجاد کنیم. طی این سال‌ها به دلیل تجانس نداشتن این حوزه‌ها در نحوه اداره آنها اختلال به وجود آمد، اکنون این فرصت ایجاد شده تا این حوزه‌ها بتوانند در قالب وزارتخانه استقلال پیدا کنند و به ماموریت‌های خود ادامه دهند. او که این روزها به عنوان رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فعالیت دارد، ادامه داد: البته در قانونی که تصویب شد، موانعی برای استفاده از بخش‌های سه گانه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری وجود دارد که می‌توان با استفاده از مفاد قانونی آن‌را برطرف کرد.
بهشتی درخصوص موانع موجود توضیح داد: در این مصوبه آمده که وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری امکان توسعه تشکلاتی و جذب نیرو ندارد. البته دولت این امکان را دارد که لایحه‌هایی ارائه دهد که این موانع حل شود.
او با اشاره به آنکه قاعدتا در بودجه نیز شاهد تغییرات خواهیم بود، تصریح کرد: به لحاظ ساختاری سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری که ماهیتا با یکدیگر متفاوت هستند باید بتوانند ساختار تشکیلاتی متناسب با خود داشته باشند و به تبع آن منابعی که در اختیار آنها قرار می‌گیرد باید متناسب با ماموریت‌هایشان باشد.
تغییر مدیریت‌ها خسارت‌بار است
رییس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همچنین به تغییراتی که طی سال‌های گذشته متوجه این سازمان بود، اشاره کرد و گفت: اینکه طی دوره ریاست‌جمهوری گذشته و اکنون شاهد بی‌ثباتی در مدیریت سازمان میراث و گردشگری هستیم، خسارت‌بار است. اگر قرار باشد در فعالیت سه حوزه مذکور شاهد گشایش باشیم، تحقق این مهم منوط به ثبات مدیریت است. تحقق این مهم نیز منوط به آن است که با این دستگاه، غیرسیاسی برخورد کنیم و نگاه تخصصی به آن داشته باشیم‌ همان‌گونه که قبول داریم باید به سازمان محیط‌زیست و سازمان انرژی هسته‌ای نگاه تخصصی داشته باشیم.
نمایندگان درصدد نظارت بر میراث هستند
مهدی حجت نخستین رییس سازمان میراث و گردشگری‌ نیز به این نکته اشاره کرد: تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه هیچ تاثیری بر نوع برداشت و اقداماتی که در زمینه میراث فرهنگی می‌شود، ‌ندارد. در جهت‌گیری‌هایی که اکنون در سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شاهد هستیم تغییری ایجاد نخواهد شد.
او علت تصویب وزارتخانه شدن مجلس را در این مهم دانست که مجلس تمایل دارد بتواند شخصی که ریاست بخش میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را برعهده دارد‌، انتخاب کند و رای مثبت یا منفی به انتخاب او بدهد. حال ممکن است بسیاری از نمایندگان بر این عقیده باشند که بهتر است نظارت و کنترل بیشتری در این سازمان داشته باشند و برخی هم به دنبال آن باشند که وقتی وزیر را خودشان انتخاب کردند بتوانند به حوزه انتخابی خود رسیدگی بیشتری به لحاظ میراث فرهنگی و گردشگری داشته باشند.
فقط سربرگ‌ها تغییر خواهد کرد
حجت خاطرنشان کرد: زمانی که نیروی فعال در بخش میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تغییر نکند، ادارات همان باشد و روابط گذشته ادامه یابد با وزارتخانه شدن هم در محتوا، نگاهی که به میراث فرهنگی داریم، در نقش و جایگاه آن در جامعه و فرهنگ ملی کشور تاثیری رخ نخواهد داد. فقط سربرگ‌ها تغییر خواهد کرد و از سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تغییر خواهد کرد.
او با اشاره به آسیبی که وزارتخانه شدن میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌تواند به این حوزه‌ها وارد کند، گفت: ممکن است مجلس، دولت و کشور احساس کنند در خصوص میراث فرهنگی، خدمتی انجام داده در صورتی که هیچ خدمتی انجام نشده. تا مدت‌ها می‌گویند خدا را شکر که سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را به وزارتخانه تبدیل کردیم. در چنین شرایطی به مسایل اصلی و واقعی که باید به داد میراث فرهنگی برسیم و بدانیم که فرهنگ امروز چگونه باید از مجموعه میراث فرهنگی استفاده کند، توجه نمی‌شود.
نگران تغییر اساسنامه هستیم
رییس سابق سازمان میراث و گردشگری خاطرنشان کرد: حتی ممکن است خطری بیش از این داشته باشد‌ چراکه تاکنون سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با اساسنامه میراث فرهنگی اداره می‌شد و اکنون در قانونی که تصویب شده بر لزوم نوشته شدن اساسنامه جدید تاکید شده است. باتوجه به گرایش‌های امروز که به گردشگری و مباحث اقتصادی و اشتغالزایی آن تاکید می‌کند، این احتمال وجود دارد که در اساسنامه جدید گرایش‌های میراث فرهنگی تغییر کند و جهت‌گیری‌های روزمره در آن ایجاد شود که جای نگرانی دارد.