اشک‌ها و لبخندهای بورسی

گستردگی و تنوع صنایع فعال در بازار سرمایه از یک‌سو و تفاوت دیدگاه بازیگران آن از سوی دیگر، سرنوشت سهام و سرمایه‌گذاری در این بازار را به متغیرهای مختلفی گره زده است؛ متغیرهایی که گاه سرمایه‌گذاران را با ابهامات زیادی روبه‌رو می‌کنند. مهدی رضایتی کارشناس بازار سرمایه، بازار سهام را از نگاه وضعیت حاضر، چشم‌انداز آتی و متغیرهای کلیدی مورد بررسی قرار داده است. وی در بررسی وضعیت حاضر بورس بیان کرد: در حال حاضر، ارزش کل بازار حدود ۲۳۵ میلیارد دلار است که حدود ۴۷ درصد نسبت به سقف تاریخی ۴۴۰ میلیارد دلاری افت داشته است. ارزش بازار طی سال‌های رکود (۹۲ تا ۹۶) در محدوده ۱۰۰ میلیارد دلار قرار داشت که نسبت به آن دوره سه پارامتر تغییر اساسی داشته است. آشکارترین آن اضافه شدن شرکت‌های جدید با ارزش بازار بالا بوده است. رضایتی افزود: پارامتر دوم رشد قیمت‌های جهانی بوده است؛ به طور مثال نفت، فولاد، مس و بیشتر محصولات پتروشیمی از ۵۰ تا ۱۰۰ درصد رشد قیمت داشته‌اند.
فاکتور دیگر هم کاهش نرخ سود بدون ریسک از محدوده ۳۰ درصد به ۲۲ درصد است که نسبت P بر E و در نتیجه ارزش بازار را بالاتر می‌برد. این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: به طور خلاصه با معیار تعدیل ارزش بازار با نرخ دلار به نظر می‌رسد سطوح فعلی کف‌های معتبر بنیادی را ترسیم می‌کند، مگر آنکه متغیر موثر دیگر پدیدار شود.
رضایتی در ادامه تصریح کرد: در حال حاضر نسبت P/E ttm بازار با افت شدید از سقف ۳۷ واحدی در حوالی ۵/۸ واحد قرار دارد؛ یک روش بررسی در این خصوص می‌تواند مقایسه با روند تاریخی باشد.
این نسبت به طور متوسط حدود هفت تا هشت واحد گزارش شده که اکنون نیز در سطح میانگین تاریخی قرار دارد، اما ضعف بزرگ این معیار گذشته‌نگر بودن آن است. وی افزود: همان‌طور که رقم ۳۷ واحدی گمراه‌کننده بود، اکنون نیز اگر به طور انفرادی بررسی شود ممکن است گمراه‌کننده باشد؛ آنچه وزن بیشتری دارد اتفاقات پیش‌رو است. برآورد سود یک سال آینده نیاز به محاسبات دقیق دارد، اما به طور تقریبی عدد ۲۸ تا ۳۰ میلیارد دلار سود خالص را می‌توان پیش‌بینی کرد (که طی چهار فصل اخیر نیز همین میزان محقق شده است).
این کارشناس بازارسرمایه گفت: این به آن معنا است که P بر E فوروارد بازار حدود هشت واحد (با مبنای دلاری) است و جذابیت بالایی دارد، چرا که با حذف داده‌های پرت و شرکت‌های زیان‌ده این نسبت می‌تواند به حدود شش واحد کاهش پیدا کرده و تعداد قابل توجهی از سهام با P بر E کمتر از میانگین شناسایی کرد.
این در حالی است که متغیرهای تورمی هم موجب کاهش این نسبت خواهد شد (رشد دلار مخرج کسر را بزرگ‌تر می‌کند). رضایتی ادامه داد: به طور خلاصه P بر E آینده‌نگر در محدوده شش تا هفت با مبنای دلاری قرار دارد که با رشد نرخ دلار این نسبت کاهشی شده و در نتیجه می‌توان تعداد زیادی فرصت سرمایه‌گذاری با P بر E‌های کمتر از شش واحد شناسایی کرد.
متغیرهای کلیدی
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به بررسی متغیرهای کلیدی پرداخت و با اشاره به نرخ کامودیتی‌ها به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفت: تقریبا بیش از ۸۰ درصد شرکت‌های فعال بازار ( به لحاظ ارزش) ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با نرخ جهانی کالاها دارند. بازارهای جهانی پیچید‌گی‌های زیادی دارند که پیش‌بینی‌پذیری را بسیار دشوار می‌کنند.
اگر کارایی بازارها را به‌طور نسبی بپذیریم در حال حاضر یک تعادل در قیمت‌های مشاهده می‌شود. وی افزود: انتظار رشد در قیمت مس، اصلاح مختصر در نرخ فولاد، ثبات در محصولات شیمیایی و قیمت روی، اصلاح قیمتی در اوره و ثبات در کالاهایی نظیر نهاده‌های دامی، دیدگاه غالب در بین فعالان بازار است. نرخ‌گذاری دستوری اغلب کالاهای داخلی نیز متاثر از نرخ جهانی است که می‌تواند با یک تاخیر زمانی اثر خود را داشته باشد. در مجموع به نظر می‌رسد انتظارات بازار اثرگذاری خنثی نرخ‌ کالاها طی آینده نزدیک باشد. رضایتی نرخ سود بدون ریسک را یکی دیگر از متغیرهای کلیدی بازار دانست و افزود: نرخ بدون ریسک در حال حاضر در محدوده ۲۰ تا ۲۲ درصد است که با توجه به انتظارات تورمی بیش از ۳۰ درصد (دستکم ۳۰ درصد) مشخصا نرخ بهره حقیقی منفی را داریم که جذابیت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های سرمایه‌ای به خصوص سهام را افزایش می‌دهد.
انتظارات تورمی
این کارشناس بازارسرمایه افزود: انتظارات تورمی نیز در این میان از اهمیت خاصی برخوردار است و این عامل رابطه یک به یک با متغیرهای سیاسی دارد.
به نظر می‌رسد چنانچه سطح تنش‌ها رشد پیدا کند در بهترین حالت شیب رشد دلار آرام و متناسب با رشد نقدینگی رخ خواهد داد. رشد ماهانه پایه پولی حدود سه تا چهار درصد است که رابطه مستقیم با تحریم و فروش نفت هم دارد. وی اضافه کرد: در مقابل چنانچه مذاکرات خوب پیش برود دلار می‌توان در محدوده ۲۵ هزار تومان برای یک دوره قابل قبولی آرام بگیرد.
بطور کلی نسبت ریسک به ریوارد نرخ ارز به نفع بازار سرمایه بوده و یک متغیر پیش برنده محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد قیمت‌گذاری سهام در حال حاضر با دلار ۲۳ تا ۲۵ هزار تومانی انجام شده باشد.
ریسک‌های سیاستگذاری
رضایتی در رابطه با ریسک‌های سیاستگذاری تصریح کرد: علاوه بر ریسک‌های عادی بازار، کسری بودجه دولت موجب نگرانی عمیق بازار از دست بردن دولت به جیب شرکت‌ها شده است. هر چند در عمل صنایع پرریسک‌تر مانند فولاد در حال حاضر بیشتر ریسک‌ها را در خود لحاظ کرده است. به نظر می‌رسد در نهایت وقایع بهتر از انتظارات منفی بازار رقم خواهد خورد اما به هر حال تا زمانی که سایه این ریسک‌ها کنار نرود معاملات به سختی به روند طبیعی خود باز خواهد گشت.
روند معاملاتی و خروج حقیقی‌ها
این کارشناس بازارسرمایه توضیح داد: برخلاف وضعیت بنیادی مناسب بازار، سهامداران حقیقی عزم خروج دارند و محاسبات نشان می‌دهد خالص خرید حقیقی‌ها به سطح زمستان ۹۸ یعنی پیش از آغاز جهش بازار بازگشته است.
این متغیر می‌تواند نماگر کاهش تعداد فروشندگان باشد که احتمالا همزمان با بازگشت اعتماد به بازار وضعیت مطلوبی را در آینده رقم خواهد زد.
رضایتی گفت: قیمت‌گذاری سهام با دلار ۲۴ هزار تومانی در حالی که نرخ بازار ۲۹ هزار تومان است و بازدهی شرکت‌ها در مجامع جذابتر از دیگر بازارهاست یعنی این بازار می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری خوبی را ایجاد کند. احتمالا سبدی متنوع از سهام بتواند بازدهی تعدیل شده با ریسک معقولی طی یک سال آینده ایجاد کرده تا سرمایه‌گذاران دیگر بازارهای رقیب را پشت سر بگذارند.