اطرافیان مقامات به مثابه کاسه‌های داغ‌تر از آش

نادر کریمی‌جونی
تصور می‌کنم همه ماجرای اعتراض یک یا چند دانشجو در هنگام سخنرانی رییس‌جمهور پزشکیان در دانشگاه تهران را دیده‌اند. در مقابل این اعتراض رییس‌جمهور با سعه‌صدر و خوشرویی از دانشجویان خواست تا یک نماینده را برای بیان حرف‌های‌شان معرفی کنند و وقتی یکی از دانشجویان به بالای سکو آمد، پزشکیان از دانشجویان تاییدیه گرفت که او مورد قبول همه دانشجوهای حاضر است، سپس تریبون را در اختیار او گذاشت و اظهاراتش را بدون سانسور یا تقطیع شنید. تا اینجای کار رفتار رییس‌جمهور در میان روسای جمهوری اسلامی ایران تقریبا منحصربه‌فرد است حتی تنها رییس‌جمهور معتقد و پایبند به مردم‌سالاری، سیدمحمد خاتمی، هم وقتی در دانشگاه تهران با اعتراض‌های مصرانه دانشجویان مواجه شد و آنان به درخواست رییس‌جمهور وقت برای پایان دادن به هرج و مرج و اعتراض‌ها بی‌توجهی کردند، سیدمحمد خاتمی دانشجویان را تهدید کرد که «آیا بگویم با شما برخورد شود؟ آیا بگویم که شما را ساکت کنند؟» اما مسعود پزشکیان، معترضان را که ساکت نکرد هیچ، به آنان تریبون هم داد و خود و همراهانش پای شنیدن اعتراض نماینده دانشجویان نشستند.
تا اینجای کار رفتار پزشکیان قابل‌تقدیر و سپاسگزاری است چراکه اختصاص دادن چند دقیقه به یک شهروند که نماینده حضار محسوب می‌شود برای آنکه بدون واسطه و سانسور، حرف‌های خود را به گوش یک مقام مسوول برساند، اقدامی ارزشمند و مقبول است. البته حضرت امیر (ع) نیز همین شیوه ارتباط بی‌واسطه با شهروندان و حکومت‌شوندگان را می‌پسندد و توصیه می‌کند. ایشان در نامه‌ای به مالک‌اشتر به وضوح بر این نکته پای می‌فشارد که نباید هیچ پرده و واسطه‌ای میان تو و مردم، جز صورت و زبانت وجود داشته باشد. این به آن معنی است که آن حضرت(ع) می‌پسندیدند که مردم بدون لکنت‌زبان و بدون واسطه حرف‌ها، شکایت‌ها و اعتراض‌های خود را با حاکمان مطرح کنند و حاکمان نیز به این اظهارات پاسخ دهند.
در تصاویری که از اظهارات دانشجوی معترض خطاب به رییس‌جمهور منتشر شده، او تصریح می‌کند که برای گرفتن چند دقیقه وقت برای رساندن درددل دانشجویان به گوش رییس‌جمهور، تشکل‌های دانشجویی همه راه‌ها را طی کرده، به همه مراجع ذی‌ربط نامه ارسال کرده و دست التماس به سوی همه مقامات ریز و درشت در دفتر رییس‌جمهور، دفتر وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دفتر وزیر آموزش عالی دراز کرده‌اند ولی همه این تقاضاها و التماس‌ها به بن‌بست رسیده، هیچ پاسخی نگرفته و دست‌اندرکاران و مقامات دفترهای یادشده، توجهی به خواست‌های دانشجویان نکرده‌اند. جالب است که دانشجوی یادشده، اعتراض‌های خود را در مقابل دیدگاه دو وزیر دانشگاهی مطرح می‌کند و آنان پاسخ قانع‌کننده‌ای برای توجیه رفتار خود ندارند.
برخلاف ژست‌های شهروندمدارانه و مردم‌سالارانه، مشاهده می‌شود که حتی وقتی قرار است برخی دانشجویان در حضور یک مقام دولتی، صحبت کنند و تریبون در اختیارشان گذاشته شود، نه فقط شخص سخنران گزینش و گاه سانسور می‌شود و افراد صریح‌اللهجه از دایره سخنرانان کنار گذاشته می‌شوند بلکه متنی که قرار است در حضور آنها قرائت شود نیز بازبینی، ویرایش و سانسور می‌شود. در هیچ‌یک از نمونه‌هایی که یک دانشجو، چهره علمی یا شهروند برگزیده در حضور یک مقام ارشد دولتی کشورمان سخن گفته، اجازه داده نشده است که شهروند فی‌البداهه و بدون اتکا به متن اصلاح شده سخن بگوید. مهم آن است که اگر قرار است شهروند- با هر مقام و موقعیت- در حضور یک حکومت‌کننده صحبت کند باید اظهاراتش ویرایش و کنترل شده باشد و هرچه دل تنگش می‌خواهد بر زبان نیاورد!
البته همانطور که پزشکیان به فرد و نماینده گروه معترض تریبون داد گاهی نیز پیش‌ آمده که حتی مقام رهبری دانشجو یا فردی که برخاسته و با صدای بلند خواسته‌اش را بیان می‌کند، مورد توجه قرار داده و حرفش را شنیده است. دقیقا به همین دلیل به نظر می‌رسد اطرافیان مقام‌های جمهوری اسلامی کاسه داغ‌تر از آش هستند و به جای تسهیل‌گری در برقراری روابط میان مردم و مسوولان، به پیچیده و سخت‌تر کردن این رابطه همت گماشته‌اند.
در خاطراتی هم که سرکار خانم فریده مصطفوی از حضرت امام (ره) نقل می‌کند در مواردی نقش این کاسه‌های داغ‌تر از آش مورد اشاره قرار گرفته است. این خاطرات نشان می‌دهد که حتی در روزهای نخستین پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی هم کاسه‌هایی بوده‌اند که به داغ بودن یا داغ‌تر بودن از آش تظاهر می‌کرده و از این نمد برای خود کلاه می‌دوخته‌اند.