افزایش هزینه‌های دولت نگران‌کننده است

یک نماینده مجلس با انتقاد از مغفول ماندن تامین مالی پروژه‌های کلان ملی به منظور تقویت پایه‌های تولید، از افزایش هزینه‌های دولت ابراز نگرانی کرد و گفت: تغییر بودجه بدون رای و نظر مجلس عقبگرد بزرگ در شیوه حکمرانی است.
سیدشمس‌الدین حسینی اظهار کرد: بودجه فعلی به عنوان مهم‌ترین سند مالی حاکمیت بدون رای و نظر قوه مقننه تغییر کند، یک عقبگرد بسیار بزرگ در شیوه حکمرانی ماست و به هر شکل ممکن باید از تکرار آن جلوگیری کرد. اینها مسائلی هستند که ظاهر پیش‌پا افتاده‌ای دارند اما نباید به آنها ساده نگریست.
نماینده مردم تنکابن در مجلس افزود: اصلاح ساختاری بودجه ناظر بر اصلاح در سطوح مختلف است. عالی‌ترین سطح اصلاح بودجه به عنوان «چارچوب حکمرانی» است. سطح دوم، اصلاح ساختاری بودجه به عنوان «ابزار حکمرانی» است.
وی گفت: ما نیاز به افزایش تقاضا داریم؛ نباید تمام تمرکزمان بر کسری بودجه یک ساله دولت باشد. تحولات بودجه دولت به طور عمده انعکاس گشایش‌ها و محدودیت‌های تامین مالی دولت ناشی از درآمدهای نفتی بوده است و نه ناشی از اعمال یک سیاست مالی هدفمند.
وی تصریح کرد: ما از نظر اقتصادی دو سال سخت و پرتلاطم را پشت سر گذاشتیم. آن چیزی که برای من آزاردهنده بود این بود که می‌دیدم مجلس به عنوان یک قوه مستقل و ناظر و بر عملکرد دولت، عملا نقش موثری در تحولات کشور ایفا نمی‌کند. البته برای این مدعا مصادیق زیادی را می‌توانم ذکر کنم.
حسینی ادامه داد: مهم‌ترین آنها که توامان اندیشه و احساس من را درگیر کرد و انگیزه‌ام برای ورود به مجلس شد، ماجرای افزایش قیمت بنزین و وقایع پس از آن در آبان ۱۳۹۸ بود. در شرایطی که تجربه اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در مقیاس بسیار بزرگ‌تر و در دامنه بسیار وسیع‌تر پیش روی ما بود، این شیوه اجرا واقعا من را نگران کرد به خصوص آنکه مشاهده کردم مجلس عملا مانند مردم عادی تنها نظاره‌گر و نه ناظر این اقدام بود.
وی در ادامه گفت: نکته‌ای که برای من دغدغه شده این است که مبادا فکر کنیم چون اکنون که به دلایل مختلف دولت در سال‌های اخیر با کسری بودجه مواجه شده است، این ضرورت ایجاد شده ‌است. از قضا من کسری بودجه را یکی از کم اهمیت‌ترین مسائل مربوط به بودجه می‌دانم.
به گفته حسینی، بودجه اگر چه یک سند یک‌ساله است، اما خود این سند متاثر از قوانین، نهادها، ساختارها و فرآیندهای نانوشته‌ای است که تعیین‌کننده و تنظیم‌کننده «رابطه اقتصادی میان حاکمیت و مردم» است.
این نماینده مجلس ادامه داد: وقتی صحبت از اصلاح ساختاری بودجه می‌کنیم باید بدانیم که این سند در نظام حکمرانی کشور چه جایگاهی دارد. همانطور که گفتیم بودجه پیش از آنکه یک سند مالی یک ساله باشد، یک چارچوب حکمرانی است. بودجه «متاثر از» و «موثر بر» میزان و نحوه حضور دولت در اقتصاد است. شما ببینید که همین بحث میزان و نحوه حضور دولت در اقتصاد یکی از مهم‌ترین نقاط افتراق مکاتب اقتصادی با یکدیگر است. پس با یک بحث بنیادین روبه‌رو هستیم. اصلاح ساختاری بودجه ناظر بر اصلاح در سه سطح است. عالی‌ترین سطح اصلاح بودجه به عنوان «چارچوب حکمرانی» است و اتفاقا کمترین توجه هم به آن می‌شود. برای مثال به تفکیک بین تامین کالای عمومی و تولید کالای عمومی اشاره می‌کنم.
به گفته وی، آیا طبق قانون اساسی، وظیفه «تولید» خدماتی همچون آموزش و بهداشت بر عهده دولت است یا دولت وظیفه «تامین» آنها را دارد؟ آیا وظیفه اجرا، تملک و طرح‌های عمرانی و زیربنایی بر عهده دولت است؟ در این خصوص لازم است هم به برخی سیاست‌های تصریح شده و کنار گذاشته شده در اسناد بالادستی بازگردیم و هم در برخی سیاست‌های کلی بازنگری کنیم.
حسینی افزود: سطح دوم، اصلاح ساختاری بودجه به عنوان «ابزار حکمرانی» است. با توجه به اینکه گفتیم بودجه یک سند حکمرانی است، پس باید کارکردهای اقتصادی حاکمیت را تضمین کند.
وی اظهار کرد: کارکرد تخصیصی ناظر بر مواردی همچون مقابله با انحصارات،کاهش زیان یا افزایش منفعت اثرات خارجی و تامین کالاهای عمومی است. آیا این ساختار بودجه توانسته است متناسب با نیازهای زیرساختی و عمرانی کشور منابع برای این بخش تامین کند؟ کیفیت خدمات عمومی تولیدشده همچون بهداشت و آموزش متناسب با منابع تخصیص داده شده بوده است؟ به طور کلی آیا بودجه به شکلی کارا و اثربخش تخصیص داده شده ‌است؟ پاسخ منفی است.
حسینی گفت: وقتی صحبت از اصلاح سند بودجه می‌کنیم ابتدا منظور اصلاح فرآیند تنظیم، تصویب، اجرا و نظارت بودجه است. اینکه سهم دولت و مجلس در تنظیم و تصویب بودجه چگونه باید باشد؟ محدودیت‌ها و قیود دولت و مجلس در این فرآیند چگونه باید باشد؟ از جمله اینکه چه قاعده مالی بر این فرآیند باید حاکم باشد؟ مورد دیگر اصلاح ساختار و اجزای سند بودجه است. اینکه اجزا و طبقه‌بندی منابع و مصارف در سند بودجه چگونه باید باشد؟ رویکرد بودجه‌نویسی ما چگونه باشد، بودجه‌ریزی سنتی باشد یا بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد؟ سند بودجه تا چه میزان باید شفاف باشد و چه جزئیاتی را شامل شود؟
وی خاطرنشان کرد: سازمان برنامه طرحی را با عنوان «اصلاح ساختاری بودجه» تدوین و ارائه کرده ‌است. من آن طرح را مطالعه کردم و به نظرم با دقت نظر خوبی نوشته شده‌ و عمده اصلاحات اشاره شده را دربر گرفته است. اما اولا باید در خود دولت این موضوع با جدیت بیشتر و در سطوح بالاتری پیگیری شود، ثانیا مجلس آن را در اولویت قرار دهد.