افزایش هزینه معدنکاری با ماشین‌آلات مستهلک

گروه معدن- دولت در برنامه هفتم توسعه رشد سالانه ۱۳‌درصد را برای بخش معدن پیش‌بینی کرده است که تحقق آن مستلزم در نظر گرفتن بسیاری از موارد است اما یکی از مهم‌ترین موانع این مسیر کمبود ماشین‌آلات معدنی است.
با اینکه ماشین‌آلات به عنوان گلوگاه بخش معدن شناخته می‌شوند اما امروز متاسفانه در معادن کوچک با مشکلات بزرگی روبه‌رو هستیم. یکی از این موارد بحث نبود و کمبود ماشین‌آلات به قیمت مناسب است. وقتی که امروز ارز بیش از ۶۰‌هزار هزار تومان است ماشین بیل مکانیکی را بهره بردار باید حدود ۸‌میلیارد تومان تهیه کند! در ادامه مسوولان اعلام می‌کنند که مجوز می‌دهیم ماشین‌آلات دست‌دوم وارد شود اما کلیه ماشین‌آلات وارداتی تا به امروز ۱۰۰‌درصد بزرگ هستند که به درد معادن کوچک نمی‌خورند. از جمله اینها می‌توان به لودر، بیل مکانیکی و بولدوزر اشاره کرد که اغلب به درد معادن بزرگ و دولتی می‌خورد. این در حالی است که معدنی که بیل مکانیکی با سایز ۳۰۰ می‌خواهد با بیل مکانیکی ۶۰۰ نمی‌تواند کار کند.
از طرفی گفته می‌شود که با اکتشافات صورت گرفته و اقدامات آتی که برای توسعه معادن نیاز است، کمبود ماشین‌آلات به‌شدت محسوس است و از طرفی محدودیت‌های زیادی در حوزه واردات ماشین‌آلات وجود دارد. با توجه به اینکه ماشین‌آلات و تجهیزاتی که توسط تولیدکننده در داخل کشور تولید می‌شود بسیار گران‌تر از نمونه خارجی آن تمام می‌شود و معدنکار برای خرید دستگاه داخلی باید مبلغ بیشتری پرداخت کند، بسیاری از کارشناسان باور دارند که می‌توانیم ماشین مورد نیاز را با مبلغ پایین‌تر از بازارهای خارجی خریداری کنیم. ضمن اینکه کیفیت ماشین‌آلات تولید داخل نسبت به نمونه خارجی پایین‌تر است.
حالا گفته می‌شود در شرایطی که هزینه استخراج مواد معدنی در ایران بیشتر از استانداردهای جهانی است در نتیجه رغبت برای سرمایه‌گذاری در معادن جدید کمتر شده و معادن فعلی نیز رو به تعطیلی و توقف کار خواهند رفت.
هزینه‌های بالای معدنکاران
در این خصوص عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران گفت: کمبود، قدیمی و مستهلک بودن دستگاه‌های موجود، گران‌قیمت بودن ماشین‌آلات معدنی در بازار داخل نسبت به نرخ‌های جهانی و همچنین وجود قطعات یدکی غیراصل در بازار، سبب شده تا هزینه‌های بسیار بالایی به معدنکاران تحمیل شود و بهای تمام شده استخراج کانسنگ در معادن ایران نسبت به سایر کشورها بالاتر باشد.
سیدحجت زینلی بیان کرد: ماشین‌آلات گلوگاه بخش معدن در بهره‌برداری از معادن کوچک، متوسط و بزرگ‌مقیاس است.
وی گفت: با اکتشافات صورت گرفته و اقدامات آتی که برای توسعه معادن نیاز است، کمبود ماشین‌آلات به‌شدت محسوس است و از طرفی محدودیت‌های زیادی در حوزه واردات ماشین‌آلات وجود دارد.
زینلی افزود: البته گشایش‌های محدودی درخصوص واردات ماشین‌آلات وجود داشته که قطعا پاسخگوی نیاز معادن موجود و بازار داخل نیست و حتی این موضوع، معادنی که در آینده قرار است راه‌اندازی شود و به بهره‌برداری برسد را نیز در معرض تهدید قرار داده است.
عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران تصریح کرد: به این دلیل که برخی صنعتگران در حال تولید ماشین‌آلات معدنی در داخل کشور هستند، در زمینه واردات ماشین‌آلات محدودیت وجود دارد. البته ما معتقد به حمایت از سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی این دوستان هستیم اما مشکل این است که حجم تولید ماشین‌آلات در داخل با نیاز معادن کشور تناسب ندارد.
وی افزود: میزان ماشین‌آلات تولیدی در داخل کشور بسیار کمتر از نیاز معادن بوده و عمدتا ماشین‌آلات تولید داخل مناسب پروژه‌های راهسازی بوده و برای استفاده در بهره‌برداری معادن، کاربرد بهینه‌ای ندارند و این عدم تناسب موجب بالا رفتن هزینه‌های استخراج و بهای تمام شده محصول می‌شود.
تولید داخلی گران‌تر از خارج
عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران اضافه کرد: تجهیزی که توسط تولیدکننده در داخل کشور تولید می‌شود، بسیار گران‌تر از نمونه خارجی آن تمام می‌شود و برای خرید دستگاه داخلی باید مبلغ بیشتری پرداخت شود، در حالی که می‌توانیم ماشین مورد نیاز را با مبلغ پایین‌تری از بازارهای خارجی خریداری کنیم. ضمن اینکه کیفیت ماشین‌آلات تولید داخل نسبت به نمونه خارجی پایین‌تر است. از طرفی محدودیت‌های موجود در واردات و همچنین توان کم تولید ماشین‌آلات در داخل، عرضه و تقاضا را تحت تاثیر قرار داده و این کمبود موجب افزایش سر‌سام‌آور قیمت‌های ماشین‌آلات موجود در بازار داخل شده است.
وی درخصوص واردات ماشین‌آلات معدنی کارکرده نیز گفت: طبق قانون و بخشنامه‌های موجود، صاحبان معادن و دارندگان پروانه بهره‌برداری معدن می‌توانند ماشین‌آلات معدنی تا عمر حداکثر۱۰‌سال را با اعمال محدودیت‌هایی وارد کنند و شرایط واردات ماشین‌آلات معدنی با عمرکمتر از ۵‌سال متفاوت با عمر۱۰‌سال بوده و محدودیت‌های آن کمتر است. در حال حاضر با تمامی موانع قانونی موجود، معدنکاران پس از اخذ مجوز واردات ماشین‌آلات از مراجع ذی‌ربط، باید مدت‌ها در صف طولانی تخصیص ارز از بانک مرکزی باشند و عملا برنامه‌ریزی برای خرید و واردات ماشین‌آلات در‌ هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
زینلی عنوان کرد: در شرایطی که هزینه استخراج مواد معدنی در ایران بیشتر از استانداردهای جهانی است و در نتیجه آن، کاهش سودآوری و حتی زیان برای معادن حادث می‌شود، رغبت برای سرمایه‌گذاری در معادن جدید کمتر شده و معادن فعلی نیز رو به تعطیلی و توقف کار خواهند رفت. این اتفاق در معادن کوچک رخ داده و معادن متوسط و بزرگ نیز با مشکلات زیادی مواجه بوده و تعطیل خواهند شد.
عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران همچنین درباره میزان مصرف سوخت ماشین‌آلات معدنی گفت: میزان مصرف سوخت ماشین‌آلات مستهلکی که چندین دهه فعال بوده و از قطعه یدکی نامناسب استفاده کرده‌اند، قطعا متفاوت از ماشین‌آلات جدید خارجی است که در یک کارخانه با سابقه و با تکنولوژی روز تولید شده است بنابراین مصرف سوخت ماشین‌آلات معدنی به دلیل مستهلک بودن ماشین‌آلات بیش از حد استاندارد است.